Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esnekliklerinin Cinsiyetlerine ve Mizah Tarzlarına Göre İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeyleri ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla araştırmaya 402 lise öğrencisi katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Bilişsel Esneklik Ölçeği ve Mizah Tarzları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeyleri ile katılımcı mizah tarzları arasında ve bilişsel esneklik düzeyleri ile kendini geliştirici mizah tarzları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunurken; bilişsel esneklik düzeyleri ile saldırgan mizah tarzları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırma sonucunda lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeyleri ve kendini geliştirici mizah tarzlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Araştırmada katılımcı mizah tarzının kız öğrenciler lehine anlamlı düzeyde farklılaştığı sonucuna ulaşılırken; saldırgan mizah ve kendini yıkıcı mizah tarzının erkek öğrenciler lehine anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Araştırma bulguları, ilgili literatür çerçevesinde tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

bilişsel esneklik, mizah, mizah tarzları

Investigation of High School Students' Level of Cognitive Flexibility in Terms of Gender and Humor Styles

The aim of this study is to investigate the relationship between cognitive flexibility levels and humor styles of high school students. For this purpose, 402 high school students participated in the study. Cognitive Flexibility Scale and a Humor Styles Scale were used as data collection tools. In the study, while there was a positive correlation between cognitive flexibility levels of high school students with participatory humor and self-enhancing humor styles; there was a significant negative correlation between cognitive flexibility levels and offensive humor styles. The research revealed that the cognitive flexibility levels and self-enhancing humor styles of high school students did not show a significant difference according to the gender variable. In the study, it was concluded that participatory humor style significantly differentiated in favor of female students; offensive humor and self-destructive humor style differed significantly in favor of male students. The findings of the research were discussed within the framework of relevant literature and recommendations were further presented.

Keywords:

cognitive flexibility, humor, humor style,

PDF

___

Akçay Özcan, H. D. (2016). Ergenlerde bilişsel esneklik ile özyeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Toros Üniversitesi, Mersin.
Akdur, S. (2014). Kişilik özellikleri ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide kişilerarası ilişki tarzları ve mizah tarzlarının aracı rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Akyol, Ü. (2011). Ergenlerde iletişim becerilerinin yordayıcıları olarak öz-duyarlılık ve mizah tarzları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Muğla.
Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Avşar, V. (2008). Öğretmen adaylarının mizah tarzları ve cinsiyet rolleri ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Aydın, İ. S. (2006). Türkçe derslerinde mizah kullanımının öğrenci tutum ve başarısına etkisi (İzmir ilköğretim 8. sınıf örnekleminde) (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Beck, A. T. (1997). The past and future of cognitive therapy. The Journal of Psychotherapy Practice and Research, 6(4), 276-284.
Bilgiç, R. (2015). Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Bilgin, M. (2009a). Bilişsel esnekliği yordayan bazı değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142-157.
Bilgin, M. (2009b). Developing a cognitive flexibility scale: validity and reliability studies. Social Behaviour and Personality, 37(3), 343-354.
Bilgin, M. (2017). Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 945-954.
Canas, J. J., Fajardo, I., & Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors, 297-300.
Cann, A., Norman, M. A., Welbourne, J. L. & Calhoun, L. G. (2008). Attachment styles, conflict styles and humor styles: ınterrelationships and associations with relationship satisfaction. European Journal of Personality, 22(2), 131-146.
Çelikkaleli, Ö. (2014). Ergenlerde bilişsel esneklik ile akademik, sosyal ve duygusal yetkinlik inançları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 39(176), 347-354.
Cengiz, R., Kayhan, M. & Acet, M. (2016). Beden eğitimi öğretmenlerinin mizah tarzları ile algılanan duygusal bezdirme üzerine araştırma. International Journal of Science Culture and Sport, 4(2), 490-501.
Ciarrochi, J., Said, T. & Deana, F. P. (2005). When simplifying life is not so bad: the link between rigidity, stressful life events and mental health in an undergraduate population. British Journal of Guidance & Counselling, 33(2), 185-197.
Chen, G. & Martin, R. A. (2007). A comparison of humor styles, coping humor, and mental health between chinese and canadian university students. International Journal of Humor Research, 20(3), 215-234.
Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (T. Ergene, çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(1), 86-101.
Didin, E. (2016). Sanat eğitimi alan ve almayan ergenlerin mizah tarzlarının ve kişilerarası problem çözme becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyodemografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Ereyi, B. (2016). Ergenlerde bilişsel esneklik düzeyi ve problem çözme becerisinin mizahı kavramayla ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Erkuş, A. (2017). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (5. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Geldard, K. & Geldard, D. (2013). Ergenler ve gençlerle psikolojik danışma-proaktif yaklaşım (M. Pişkin, çev. ed.). Ankara: Nobel.
Kartal, M. (2006). Bilimsel araştırmalarda hipotez testleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kılıçarslan, S. (2009). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Liu, K. W. Y. (2012). Humor styles, self-esteem and subjective happiness. Discovery – SS Student E-Journal, 1, 21-41.
Martin, M. M. & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623-626.
Martin, M. M. & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9.
Martin, M. M., Anderson, C. M. & Thweatt, K. S. (1998). Aggressive communication traits and their relationships with the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale. Journal of Social Behavior and Personality, 13(3), 531-540.
Martin, R. A. (2003). Sense of humor. Positive Psychological Assessment: A Handbook of Models and Measures, 313-326.
Martin, R. A., Puhlik-Doris, P., Larsen, G., Gray, J. & Weir, K. (2003). İndividual differences of uses of humor and their relation to psychological well-being: development of the humor styles questionnaire. Journal of Research in Personality, 37, 48–75.
Otrar, M. & Fındıklı, E. B. (2014). Okul yöneticilerinin mizah tarzları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Ataşehir örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 39, 145-157.
Öngen, D. (2002). Ergenlerde sorunlarla başa çıkma davranışları. Eğitim ve Bilim, 27(125), 54-61.
Öz, S. (2012). Ergenlerin cinsiyet, sosyo-ekonomik ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik, uyum ve kaygı puanları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Sapmaz, F. & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: bilişsel esneklik envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161.
Soyaldın, S. Z. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin öfke ifade tarzları ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
Uğur, İ. (2007). Televizyon reklamlarında mizahın kullanımı (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Yerlikaya, N. (2007). Lise öğrencilerinin mizah tarzları ile stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Yerlikaya, E.E. (2003). Mizah tarzları ölçeğinin (humor styles questionnaire) uyarlama çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Yerlikaya, E. E. (2009). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları ile algılanan stres, kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Zhao, J., Kong, F. & Wang, Y. (2014). Exploring the mediation effect of social support and self-esteem on the relationship between humor style and life satisfaction in chinese college students. Personality and Individual Differences, 64, 126-130.
Zong, J., Cao, X. Y., Cao, Y., Shi, Y. F., Wang, Y. N., Yan, C., et.al. (2010). Coping flexibility in college students with depressive symptoms. Health and Quality of Life Outcomes, 8(66), 1-6.
Wright, F. D., Beck, A. T., Newman, C. F., & Liese, B. S. (1993). Cognitive therapy of substance abuse: Theoretical rationale. NIDA Research Monograph, 137, 123-146.