İlkokul 2, 3 ve 4. Sınıf Türkçe Ders ve Çalışma Kitaplarında Yer alan Etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi

Bu araştırmada Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında okutulan, ilkokul 2, 3, ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nden yararlanarak bilgi birikimi boyutu ve bilişsel süreç boyutu açısından sınıflayıp değerlendirmek ve bu etkinliklerin, üst düzey bilişsel becerilerin gelişimine katkı sağlama potansiyeline sahip olup olmadığını, öğrencinin bilişsel gelişimine uygun bilgiler içerip içemediğini tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma modelinin desenlerinden belge (doküman) incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlı devlet okullarında 2016-2017 yılında okutulan ilkokul düzeyindeki 2, 3, ve 4. sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinlikler oluşturmaktadır. Örneklem grubundaki tüm etkinlikler, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi belirtke tablosuna, araştırmacı tarafından çeşitli kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan bilgi boyutu ve bilişsel beceri boyutu ile ilgili anahtar tablolardan yararlanılarak yerleştirilmiştir. Elde edilen tüm verilerin, SPSS 24 (Statistical Package for the Social Sciences) istatistik programı kullanılarak frekans, yüzde, iki değişken için iki yönlü kay-kare testi hesaplanmış ve tablolaştırma yapılmıştır. Bu şekilde, araştırma kapsamında toplanan veriler, betimsel analize tâbi tutulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular; Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlı devlet okullarında 2016- 2017 yılında okutulan ilkokul düzeyindeki 2, 3, ve 4. sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin bilişsel beceri boyutunu oluşturan tüm basamaklarına çeşitli oranlarda dağıldığını, bilgi boyutunu oluşturan tüm gruplardan sadece ilk üç gruba dağıldığını göstermektedir. Elde edilen verilerden 2, 3, ve 4. sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinliklerin üst düzey zihinsel becerilerden ziyade daha çok alt düzey zihinsel becerileri ölçtüğü anlaşılmaktadır. Ayrıca 2, 3, ve 4. sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinliklerin, sınıf düzeyi bakımından üst düzey zihinsel beceriler ve alt düzey zihinsel becerileri ölçme potansiyeli anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak getirilen bazı öneriler şunlardır: MEB tarafından hazırlanan öğretim programları; gelişim psikolojisinin temel ilkelerini, eğitim alanında yaşanan güncel değişimleri ve bilimsel araştırmalar sonucunda ulaşılan bilgileri göz önünde bulundurmalıdır. Bu bağlamda hazırlanan ders ve çalışma kitapları amacına uygun olacaktır. Ders kitapları hazırlanırken alanında uzman kişiler, tüm dünyada benimsenen ilkeleri göz önünde tutarak, toplumun ve çağın gereğini göz ardı etmeden çalışmalıdır. Yapılan bu ve buna benzer araştırmaların sonucu; ders kitaplarındaki etkinliklerin YBT’nin boyutları açısından dengeli bir dağılım göstermediğini ortaya koymuştur. Bu araştırmaların sonuçları MEB tarafından önemsenmeli ve bu konuda kitap hazırlama komisyonunda değerlendirilmek üzere raporlar toplatılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Orijinal bloom taksonomisi, yenilenmiş bloom taksonomisi, Türkçe ders ve çalışma kitapları, Türkçe dersi, ölçme ve değerlendirme

Evalutaion of the Activities in the Turkish Coursebooks (Student’s Books and Workbooks) Used at the 2nd, 3rd, and 4th Classes of State Primary School According to Revised Bloom’s Taxonomy

In this study, it was aimed to evaluate the activities in the Turkish course books (student’s books and workbooks) used at the 2nd, 3rd, and 4th classes of state primary schools according to revised bloom taxonomy, with respect to categorising and evaluating these course books in the dimensions of knowledge accumulation and cognitive facet, and also with regard to identifying whether the activities in these course books contribute to the development of high level order cognitive skills and contain data suitable for the development of students’ cognitive skills . In the study, based on a qualitative research design, document (text) analysis was put into practice. The data of the study were gathered from the activities in the Turkish course books used at the 2nd, 3rd, and 4th classes of state primary schools in 2016-2017 education year. The activities in the course books were categorised based on the chart of revised Bloom’s taxonomy and key tables related to the knowledge and cognitive skills dimensions formed by the researcher by means of various sources. The data of the study were analysed by means of SPSS 24 (Statistical Package for the Social Sciences) and the frequency, percentage and chi-square test were tabulated. Accordingly, the data of the study is based on descriptive analysis. The findings of the study; the activities in the Turkish course books used at the 2nd, 3rd, and 4th classes of state primary schools of Turkish Republic in 2016-2017 education year disperse at different rates in all the levels of cognitive dimension and in all dimensions of knowledge level. The findings of the study represents that the activities in the Turkish course books used at the 2nd, 3rd, and 4th classes of state primary schools assess mostly low level cognitive skills rather than high level cognitive. Furthermore, there is no significant relationship between classes and the potential of assessing high/low order cognitive skills in the activities in the Turkish course books used at the 2nd, 3rd, and 4th classes. Some suggestions based on the findings of the research are as follows: Teaching programs prepared by Ministry of National Education should take the basic principles of developmental psychology and current changes in the field of education into account, as well as the data obtained from scientific studies. The textbooks will be based on their goals within this context. As course books are being prepared, specialists in the related field should work without ignoring the needs of society and the time period, keeping the globally adopted principles of preparing textbooks. The results of this research and the similar ones showed that the activities in the textbooks did not show a balanced distribution regarding the dimensions of RBT. Besides, the results of these inquiries should be considered by Ministry of National Education and reports should be collected for the evaluation of the book preparation committee.

Keywords:

Revised bloom’s taxonomy, Turkish assessment and evaluation, Turkish course books,

PDF

___

Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(2), 169–178.
Amer, A. (2006). Reflections on Bloom’s revised taxonomy. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 4(1), 213–230.
Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (Eds.) (2001). A Taxonomy for learning teaching and assessing. a revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman.
Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (Eds.) (2014). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi. (D. A. Özçelik, Çev.) (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Arı, A. (2011). Bloom ’ un gözden geçirilmiş bilişsel alan taksonomisinin Türkiye ’ de ve uluslararası alanda kabul görme durumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 749–772.
Ayvacı, H. Ş. & Türkdoğan, A. (2010).Yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13–25.
Bekdemir, M. & Selim, Y. (2008). Revize edilmiş Bloom taksonomisi ve cebir öğrenme alanı örneğinde uygulaması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 185–196.
Bloom, B. S., Engelhart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H. & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive Domain. (B. S. Bloom, Ed.). New York: McKay.
Çevik, Ş. (2010). Ortaöğretim 9., 10. ve 11. sınıf fizik ders kitaplarında bulunan sorular ile 2000-2008 yılları arasında öğrenci seçme ve yerleştirme sınavlarında sorulan fizik soruları-nın Bloom taksonomisi açısından incelenmesi ve karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi, Diyar-bakır.
Güfta, H. & Zorbaz, Z. K. (2008). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi yazılı sınav sorularının düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 205–218.
Kahramanoğlu, E. (2013). İlköğretim fen ve teknoloji ders kitaplarının Bloom taksonomisi açısından değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Krathwohl, D. R. (2002). A Revision of Bloom’s taxonomy: an overview. Theory Into Practice, 41(4), 212–218.
Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün & S. D. Beşir, Trans.) (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Piaget, J. (1953). The origins of intelligence in children. Journal of Consulting Psychology, 17(6), 467–467.
Savaş, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin güncelleştirilmiş Bloom sınıflaması’na göre üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Wineburg, S. & Schneider, J. (2013). Was Bloom’s taxonomy pointed in the wrong direction? Bloom taksonomisi yanlış yönü mü işaret etti? Turkish History Education Journal, 2(2), 228–239.
Yeşilyurt, E. (2012). Öğretmen adaylarının bilişsel alanla ilgili sınama durumu soruları yazma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 519–530.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.