Trabzon L manı ve Avrupa -Türk ye-İran T carî İl şk ler Açısından Önem

Asya, Avrupa ve Akden z' b r b r ne bağlayan Karaden z, bu konumuyla b rçok s yas , ekonom k ve kültürel olayların cereyan ett ğ b r coğrafya ve dolayısıyla büyük devletler n hâk m olmak sted kler b r alan olmuştur. Karaden z' n doğusunda yer alan Trabzon L manı se, coğraf açıdan Van ve Urm ye göller ne kadar uzanan, yan Doğu Anadolu le Güney Azerbaycan'ı ç ne alan gen ş b r araz ye tab b r çıkış noktası vaz fes n göreb lecek mevk ded r. Dünya'nın doğusu le batısı arasında asırlardan ber b r köprü olan İpek Yolu'nun öneml b r yan kolu Tebr z-Erzurum-Trabzon güzergâhından geçmekteyd . Bu güzergâh Karaden z ve Doğu Anadolu'yu Kafkasya ve Kuzey İran'a bağladığı g b , daha gen ş bakılırsa, Uzakdoğu'dan gelen t caret yolunu Trabzon L manı vasıtası yla İstanbul'a veya Tuna üzer nden Orta Avrupa'ya bağlamaktaydı. Başka b r fadeyle, Trabzon L manı, Doğu Anadolu ve Kuzey Batı İran'la olan tab bağlantısının yanı sıra, dönemsel olarak Orta Avrupa, Kafkasya, Hazar bölges ve Afgan stan-Pak stan coğrafyası le rt batlı olmuştur

Trabzon Port and t's Importance n the Commercıal

The Black Sea l nk ng As a and Europe and w th ts locat on n wh ch a lot of pol t cal, econom c and cultural has been an area n wh ch great powers wanted to dom nate there. Trabzon Port located n the East of Black Sea, has geograph cally a a po nt of departure wh ch runs Van and Urm ye Lakes, n other words, nvolv ng East Anatol a and Azerba jan of the Iran. An mportant part of the s lk road be ng a br dge between the east and the west n the past was on Tebr z-Erzurum-Trabzon route. Th s route not only l nked up the Black Sea and East Anatol a to the Caucasus and North İran but also t l nked the trade road of the far east and İstanbul or Central Europe through Trabzon Port. In other words, Trabzon Port was, bes des ts natural connect on between East Anatol a and North Iran, per od cally connected w th Central Europe, Caucasus, Casp an area, Afghan stan and Pak stan

___

  • Arslan, Murat, (2007). M thradates VI Eupator, Roma'nın Büyük Düşmanı , İstanbul,
  • Atalar, Mün r, (1999), “XIII. ve XIV. Yüzyıllarda Karaden z T caret nden Trabzon'un Yer ve Önem ”, Trabzon Tar h Sempozyumu, 6-8 Kasım 1998, ss. 131-135, Trabzon.
  • Aygün, Necmett n, (2005). On sek z nc Yüzyılda Trabzon'da T caret, Trabzon,
  • Aygün, Necmett n, (2016). Karaden z'den Osmanlı Ekonom s ne Bakış II, Ankara.
  • Bal, Mehmet Ak f, “Trabzon'dan Dünya'ya Açılan Uluslararası B r A le: Neml zadeler”, http://www.mehmetak fbal.gen.tr/2013/03/02/neml zadeler/ (18.10.2016).
  • Barnet, R.D., (1956). “Anc ent Or ental İnfluences on Archa c Greece” The Aegen and Near East, (Ed. S.We nberg), ss. 228-231, New York.
  • Baskıcı, Murat, (2012). “XIX. Yüzyılda Trabzon L manı: Yüksel ş ve Ger ley ş”, Ankara Ün vers tes , SBF Derg s , C lt 67, No. 3, ss. 33-56, Ankara.
  • Başbakanlık Cumhur yet Arş v , Cumhur yet Halk Part s Kataloğu.
  • Bayur, Yusuf H kmet, (1991). Türk İnkılâbı Tar h , I/1, Ankara,
  • Bell , Oktay - Kayaoğlu, Gündağ, (2002). Trabzon'da Türk Bakırcılık Sanatının Tar hsel Gel ş m , İstanbul.
  • Bell , Oktay, (2004). Anadolu'da Kalay ve Bronzun Tar hçes , İstanbul,
  • B j şkyan, P. M nas, (1969). Karaden z Kıyıları Tar h ve Coğrafyası, (Tercüme ve Notlar H.D. Andreasyan), İstanbul.
  • B lg n, Mehmet, (2002). Doğu Karaden z, Tar h-Kültür-İnsan, Trabzon.
  • Bostan, İdr s, “Karaden z' n Dış T carete Kapalı Olduğu Dönemde Trabzon L manı”, Trabzon Tar h Sempozyumu, 6-8 Kasım 1998, Trabzon 1999, s. 303.
  • Bostan, İdr s, (1995). “Rusya'nın Karaden z'de T carete Başlaması ve Osmanlı İmparatorluğu (1700-1787), Belleten, C. LIX, s. 23, Ankara.
  • Brant, James, (1836). “Journey Through a Part of Armen a and As a M nor, n the Year 1835”, Journal of the Royal Geograph cal Soc ety of London, Vol. 6, p.190.
  • Bryer, Anthony - W nf eld, Dav d, (1985). The Byzant ne Monuments and Topography of the Pontos I-II, Wash ngton.
  • Bryer, Anthony, (1980). The Emp re Treb zond and Pontos, London,
  • Cöhçe, Sal m, “Doğu Karaden z Bölges 'n n Türkleşmes nde Kıpçakların Rolü”, I. Tar h Boyunca Karaden z Kongres B ld r ler (13-17 Ek m 1986), Samsun 1988, s. 479- 784.
  • Cumhur yet' n On Yılında İkt sat Meyanında Trabzon, Trabzon T caret ve Sanay Odası, Trabzon, 1933.
  • Çadırcı, Musa, Tanz mat Dönem nde Anadolu Kentler n n Sosyal ve Ekonom k Yapıları, Ankara, 1991.
  • Ç ğdem, Süleyman, Esk Çağda Trabzon L manı: Asker ve Ekonom k Yönden Gel ş m ve Doğu-Batı İl şk ler ndek Rolü”, Atatürk Ün vers tes Sosyal B l mler Enst tüsü Derg s , 10 (2), (2007), s. 133-155.
  • Ç l ng roğlu, Altan, Urartu ve Kuzey Sur ye S yasal ve Kültürel İl şk ler, İzm r, 1984.
  • Dece , Aurel, “Karaden z”, İslam Ans kloped s , İstanbul, 1979, s. 238-246.
  • D plomat c and Consular Reports on Trade and F nance, Turkey, Report for the Year 1893 on the Trade of the Consular D str ct of Treb zond, London, 1894.
  • Doğu Karaden z Bölgesel Gel şme Planı (DOKAP), N ha Rapor, C lt: IV, Mekânsal Gel şme ve Altyapı, Ağustos, 2000, s.1-27.
  • Em r, Osman, “Ant k Dönemde Karaden z'de Den z T caret ve Başlıca İhraç Ürünler ”, Türk Den z T caret Tar h Sempozyumu IV: Doğu Karaden z , 16-17 N san 2012, B ld r ler K tabı, Trabzon, 2012, s. 172-173.
  • Em r, Osman, Preh stor k Dönemden Roma Dönem ne Kadar Trabzon ve Çevres , Trabzon, 2011.
  • Esmer, Gülsüm Tütüncü – Ateş, Alparslan - vd, “Uluslararası T carette Trabzon L manı'nın Dünü, Bugünü ve Geleceğ ”, Türk Den z T caret Tar h Sempozyumu-IV: Doğu Karaden z, 16-17 N san 2012 Trabzon, 2012, s. 97-124.
  • F. Malekzadeh, (1968). .Anadolu'da Pers Dönem ne A t Anıt ve Yazıtların Tahl l B r İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tez , İstanbul Ün vers tes Edeb yat Fakültes , İstanbul.
  • Goloğlu, Mahmut, (1975). Trabzon Tar h , Fet hten Kurtuluşa Kadar, Ankara.
  • Gültek n, Burcu, (2002). Les enjeux de l'ouverture de la front ère turco -armén enne, Les contacts transfrontal ers entre la Turqu e et l'Armén e, Inst tut França s d'Et udes Anatol ennes (IFEA), sér e : la Turqu e aujourd'hu no: 11 , İstanbul. Hürr yet.
  • Issaw , Charles, (1988). “Tebr z - Trabzon T caret (1830-1900) B r Yolun Yüksel ş ve Ger ley ş ” (Çev.: Kudret Em roğlu), Trabzon Derg s , Sayı: 2, ss. 80-81, Ankara.
  • Issaw , Charles, (1971). The Econom c H story of Iran 1800-1914, Ch cago,
  • Issaw , Charles, (1980). The Econom c H story of Turkey 1800-1917, Ch cago.
  • Işık, Adem, (2001). .Ant k Kaynaklarda Karaden z Bölges , Ankara.
  • İskender, Fay z Necîb, (l988). El-Hayat el-İkt sad yye fî Ermîn yye İbâne'l-Feth 'l-İslâmî, İskender ye.
  • Jansses, E., (1969). Treb zonde en Colch de, Brussels.
  • Karael , Hüsey n, “19.Yüzyılda İran Trans t T caret Yolu İç n Osmanlı -Rus Rekabet ” DÜ Sosyal B lg ler Derg s , S. 9, Aralık 2003, s. 21-39.
  • Karatay, Osman, “III. Yüzyıl'da Trabzon'a Saldıran Boranlar K mlerd r?”, Uluslararası Karaden z İncelemeler Derg s , Sayı: 1, Güz 2006, ss. 11-12.
  • K ng, Charles, (2008). Karaden z (Çev.: Zülal Kılıç), İstanbul.
  • Kurat, Akdes N met, (1999). Rusya Tar h , Ankara.
  • Kuruca, Nazım, (2011). “1770-1870 Yılları arası Trabzon'un İkt sad ve Sosyal Durumu”, Uluslararası Trabzon ve Çeveres Kültür ve Tar h Sempozyumu, 16-18 Mayıs 2006, ss. 189-208, Trabzon.
  • Lybyer, Albert Howe, “Osmanlı Türkler ve T caret Yolları”, Ege Ün vers tes , Tar h
  • ncelemeler Derg s , III/1987, ss. 143-157.
  • Lynch, Harry F n s Brosse, (1967). Armen a Travels and Stud es, Be rut,
  • Lynch, Harry F n s Brosse, (1901). Armen a, Stud es and Travels II, London,
  • Manand an, H. A., (l965). The Trade and C t es of Armen a İn Relat on To Anc ent World Trade, (Ed. N.G. Garso an), L sbon.
  • Mansel, Ar f Müf t, (1998). Ege ve Yunan Tar h , Ankara.
  • Mehmet Kenan, (l336). Tar h- T caret, İstanbul.
  • M tford, B. T monty, “Some Inscr pt on from the Cappadoc a L nes”, JHR, 64 (1974) 160- 175.
  • Müderr s İhsan Ab d n, (1928). Anadolu Z raat ve Yet şt rme Vaz yet I, İstanbul.
  • Nakracas, Georg os, (2005). Anadolu ve Rum Göçmenler n Köken (Çev.: İbrah m Onsunoğlu), İstanbul.
  • Okur, Mehmet – Küçükuğurlu, Murat, “Cumhur yet n İlk Yıllarında Trabzon - Erzurum T carî İl şk ler ”, Türk Dünyası Araştırmaları, Kasım-Aralık 2005, Sayı: 159, ss. 101- 116.
  • Okur, Mehmet, “Osmanlının Uygulayamadığı B r Proje: Karak n Pastırmacıyan'ın Anadolu Şark Ş mend fer Projes ”, Toplumsal Tar h, Sayı: 179, Kasım 2008, ss. 52-57.
  • Ortaylı, İlber, (2000). “19. Yüzyılda Trabzon V layet ve G resun Üzer ne Gözlemler”, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkt sad ve Sosyal Değ ş m Makaleler , Ankara.
  • Özerg n, Kemal, (1958). .Anadolu Selçukluları Çağında Anadolu Yolları, Yayınlanmamış Doktora Tez , İstanbul Ün vers tes Sosyal B l mler Enst tüsü, İstanbul.
  • Özsa t, Mehmet, (2000). “İlkçağ Tar h nde Trabzon ve Çevres ” Trabzon Tar h Sempozyumu B ld r ler (6-8 Kasım1998 Trabzon), ss. 35-45, Trabzon.
  • Özyüksel, Murat, (1988)..Anadolu Bağdat Dem ryolları, İstanbul.
  • P'yankov, Igor, (2002). “Sakalar” (Çev: Zülf ye Vel yeva), Türkler Ans kloped s I, Ankara.
  • Pamuk, Şevket, (1984). Osmanlı Ekonom s ve Dünya Kap tal zm (1820-1913), Ankara.
  • Roux, J. Paul, (2001). Orta Asya Tar h ve Uygarlık (Çev.: Lale Arslan), İstanbul.
  • Safran, Mustafa, (1988). “XIII. ve XIV. Yüzyılda Karaden z L manlarının T car ve Tar h Önem ” B r nc Tar h Boyunca Karaden z Kongres B ld r ler , (13-17 Ek m 1986), ss. 459-462, Samsun.
  • Tarhan, Taner, (1979), “Esk çağda K mmer Problem ”, VIII. Türk Tar h Kongres I (Ankara 11-15 Ek m 19769), ss. 355-368, Ankara.
  • TBMM Zabıt Cer des , Devre: II, (1927). Ankara,
  • Tek ndağ, M.C. Şehabedd n, (1993). “Trabzon”, MEB İslam Ans kloped s , C lt: 12-1, ss. 454- 477, İstanbul.
  • Tell oğlu, İbrah m, (2004). Osmanlı Hâk m yet ne Kadar Doğu Karaden z'de Türkler , Trabzon. Charles, (2002).
  • Küçük Asya Coğrafyası Tar h ve Arkeoloj s I-III, (Çev.: Al Suav , Tex er, Lat n Harfler ne Aktaran Kazım Yaşar Kopraman Sadeleşt ren Musa Yıldız), Ankara.
  • Tezcan, Mehmet, (2013). Klas k ve Ortaçağ Dönemler nde Karaden z ve Kafkasya, Trabzon. The New York T mes.
  • Theoph le Deyrolle, 1869'da Trabzon'dan Erzurum 'a (Çev: R. Ekrem Okçu), İstanbul, Yayın y.y.
  • Tournefort Seyahatnames , (2005). Joseph de Tournefort, Ed tör: Stefanos Yeras mos, (Çev: Teoman Tunçdoğan), İstanbul.
  • Tozlu, Selahatt n, (2002). “19. Yüzyılda Trabzon L manı”, Trabzon Türk Ocağı, Trabzon ve Çevres Uluslararası Tar h-D l-Edeb yat Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001, ss. 381-397, Trabzon.
  • Tozlu, Selahatt n, (1997). Trabzon - Erzurum - Bayez d Yolu (1850-1900), (Yayınlanmamış Doktora Tez ), Atatürk Ün vers tes , Sosyal B l mler Enst tüsü, Erzurum.
  • Tsetskhladze, G.R., (1994). “Greek Penetrat on of the Black Sea” The Archaeology of Grek Colon sat on, Eassys Ded cated to Sır John Boardman, (Ed. G.R. Tseskhladze-F. De Angel es), Oxford.
  • Turgay, A. Üner, (1994). “Trabzon”, Doğu Akden z'de L man Kentler 1800 –1914, (Ed törler: Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert, Çev ren: Gül Çağalı Güven), ss. 45-73, İstanbul.
  • Turgay, A. Üner, (1982). “Trade and Merchants n the N neteenth Century Trabzon: Elements of Etn c Confl ct”, Chr st ans and Jews n the Ottoman Emp re, volume 1, edts. B. Braude, B. Lew s, New York.
  • Türk ye Cumhur yet Malul Gaz ler T caret Salnames , 1927.
  • Ub c n , M. A., (1977). Türk ye 1850 C. 2 (Çev.: Cemal Karaağaçlı), İstanbul.
  • Us, Asım, (1966). 1930-1950, Atatürk, İnönü, İk nc Dünya Harb ve Demokras Rej m ne G r ş Devr Hatıraları, İstanbul.
  • Uzunçarşılı, İsma l Hakkı, (l988)..Anadolu Beyl kler ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletler , Ankara.
  • Vasıl ev, A., (l943)..B zans İmparatorluğu Tar h (Çev. A. Müf d Mansel), Ankara.
  • Xenophon, (1944). Anabas s (Çev. H. Örs), İstanbul. Yen yol.
  • Yeras mos, Stefanos, (1997), “XIX. Yüzyılda Trabzon Rum Cemaat ” (Çev.: İsmet Akça - D dem Danış), B r Tutkudur Trabzon, (Haz: Gündağ Kayaoğlu - Öner C ravoğlu - Cüneyt Akalın), ss. 284-285, İstanbul.
  • Yıldırım, İsma l, (2002). “Osmanlı Dem ryolu Pol t kasına B r Bakış” FÜ Sosyal B l mler Derg s , C. 12, S. 1, ss. 311-324, Elazığ.
  • Yılmaz, Özgür, Batılı Seyyahlara Göre Trabzon, (bBsılmamış Yüksek L sans Tez ), Trabzon, 2006.