Sicill-i Ahval Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nde Muallime Hanımlar

Bugün ülkemizde istihdam edilen kadın memurların sayısı dünya ortalamasının çok üzerindedir. Bunun sebebi Tanzimat'ın ilanıyla birlikte hızlanan Türk modernleşmesinin en önemli adımlarından biri olan kız öğretmen okulunun açılmasıdır. Günümüzde öğretmen yetiştiren kurumların başlangıcı da olan Dârülmuallimîn'den otuzdan fazla kadın öğretmen mezun olmuştur. Böylece Türkiye'de dünyadakinin aksine hastanelerde, postahanelerde, adliyede ve çeşitli devlet kurumlarında kadınlar görev alabilmiştir. Avrupa'da kadınlar çalışma hayatına işçi olarak başlarken Türkiye'de ise kadınlar çalışmaya ilk kez bürokrasi alanında başlamıştır. Bu bildiride kız öğretmen okulu olan Darülmuallimat'tan mezun olan "muallime hanımlar" ele alınacaktır. Bildirimiz, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde Dâhiliye Nezareti Sicill-i Ahval İdare-i Umumiyesi Kataloğunda bulunan belgelere dayalı olarak hazırlanacaktır. Son dönem Osmanlı bürokrasisinin en önemli biyografik kaynaklarından olan Sicill-i Ahval Defterleri'nde devlet memurlarının kökenleri ve kariyeri hakkında ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır. Bildirimize konu olan "muallime hanım"ların sayısı otuz birdir. Sicil Dosyalarında memure kadınların, adı, baba isimleri ve baba meslekleri, doğum tarihi ve yerleri, öğrenim gördüğü okullar, bildiği diller, memuriyetleri sırasında ceza ve ödül alıp almadıkları ve mesleki kariyerleri hakkında oldukça tafsilatlı kayıtlar bulunmaktadır. Bildirimiz, bu ayrıntılı kayıtların değerlendirilmesinden ibarettir. Bildirimiz, Türk eğitim ve Türk kadın hareketi tarihine katkı sağlayacağı gibi, nesilleri günümüzde de devam eden kadın memurelerin aile şecerelerine de ışık tutacaktır

According to Sicill-i Ahval Documents Mistresses in Ottoman State

Today, the number of female civil servants employed in our country is well above the world average. For this reason, one of the most important steps of Turkish modernization accelerated with the announcement of the Tanzimat is to open the school for girls. More than thirty female teachers have graduated from Dârülmuallimîn, which is the beginning of the institutions that teachers now require. For this reason, women were able to work in the workplace, the work place, the workplace, the work place and various state institutions. In Europe, women started to work. The first time bureaucracy has begun. In this declaration, the "maidladies" who graduated from Darülmuallimat, a school of girl teachers, will be dealt with. The Notice will be prepared in accordance with the documents found in the Ministry of National Education in the Ottoman Archives of the Prime Ministry. The most important biographical sources of the late Ottoman bureaucracy, Sicil-i Ahval Notebooks, contain detailed information about the origins and career of civil servants. Report the number of "huntingladies" of 30. There are very detailed records of the women in the Registers who have received punishment and prizes for their names, dads and fathers' occupations, date of birthand place of residence, school sthey have studied, languages they know, Notifications are the evaluation of these detailed records. Their notifications will contribute to the history of Turkish education and Turkish women, and their families will shedlight on their families as well

___

BOA. DH. SAİD Dosya No: 88/333, BOA. DH. SAİD Dosya No: 59/385, BOA. DH. SAİD Dosya No: 133/273,

BOA. DH. SAİD. Dosya No: 133/271, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 87/425, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 52/395,

BOA. DH. SAİD. Dosya No: 90/ 343, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/ 369, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 52/347,

BOA. DH. SAİD. Dosya No: 52/349, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/365, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/387,

BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/377, BOA. DH. SAİD. Dosya no: 59/ 333, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/379,

BOA. DH. SAİD. Dosya No:171/ 279, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 195 / 441, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59 /

351, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 139/ 387, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59 / 347, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 87 /

423, BOA. DH. SAİD. Dosya No:59 / 391, BOA. DH. SAİD. Dosya No:59 / 389, BOA. DH. SAİD. Dosya No:133/

279, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59 /297, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59/375, BOA. DH. SAİD. Dosya No:59/

367, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 91 /151, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 59 / 381, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 174/

223, BOA. DH. SAİD. Dosya No: 174/317

Aktaş, Necati. (2000). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi,İstanbul: Başbakanlık Devlet ArşivleriGenel Müdürlüğü. Balcı Sezai, AhmetYadi(2013). Osmanlı Bürokrasisinde Yahudiler, İstanbul: Libra Yayıncılık.

Çetin, Atila (1992). “Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları”, Türk Dünyası Tarih Dergisi,Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, ss.34-42.

Kütükoğlu, Bekir(1994). “Son Devir Osmanlı Biyografik Kaynakları”, Vekayi’nüvis Makaleler,İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.

Sarıyıldız,Gülden (2004).Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşlevi (1879-1909), İstanbul: Der Yayınları.

Sarıyıldız, Gülden (2009). “Sicill-i Ahval Defterleri”,DİA, C.37, İstanbul 2004, ss. 135-136.

Özger, Yunus (2012). “Osmanlı’da Kadınların Memuriyette İstihdamı Meselesi ve Sicill-i Ahvâlde Kayıtlı Memurelerin Resmî Hâl Tercümeleri”, HistoryStudies, 2012, ss.419-447.

Öztürk, Cemil(1993). “Dârülmuallîmât”,DİA.C.8, İstanbul, ss.549-550.