BASINDAKİ BİLGİLER IŞIĞINDA İLK KADIN MİLLETVEKİLLERİMİZDEN TRABZON MİLLETVEKİLİ SENİHA HIZAL VE MECLİSTEKİ FAALİYETLERİ

Türk Milletinin çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkması için bir çok yenilik gerçekleştiren Atatürk, Türk kadınının Cumhuriyet idaresinde hak ettiği yeri elde etmesi için çalışmıştır. 1926 yılında Medeni Kanun’la yeni haklar edinen, 1930’da Belediye seçimlerine katılma, 1933’te Muhtar seçilme hakkını alan Türk kadını, Atatürk’ün önderliğinde, 5 Aralık 1934 tarihinde kabul edilen kanunla milletvekili seçme ve seçilme hakkını kazanmıştır. 8 Şubat 1935 tarihinde yapılan V.Dönem seçimlerinde 18 kadın milletvekili seçilerek TBMM’ne katılmıştır. Kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkını kazanması, sonrasında yapılan seçimler, ilk kadın milletvekillerinin seçimleri ve TBMM’deki çalışmaları kamuoyunda büyük yankı yapmıştır. Dönemin gazeteleri yaptıkları haberlerle ilk kadın milletvekilleri ve TBMM’deki çalışmalarıyla ilgili olarak halkı aydınlatmışlardır. Bu milletvekillerinden biri de Seniha Hızal’dır. Seniha Hızal, V.Dönem (1935-1939) Trabzon milletvekilliği yapmıştır. Seniha Hızal, milletvekilliği döneminde yaptığı çalışmalarıyla TBMM’ne giren diğer 18 kadın milletvekili gibi Atatürk’ün Türk kadınına olan güvenini boşa çıkarmamıştır.

IN THE LIGHT OF THE PRESS INFORMATION OUR FIRST FEMALE DEPUTIES TRABZON DEPUTIES SENIHA HIZAL AND PARLIAMENTARY WORK

Ataturk has realized many revolutions in order to modernise Turkish nation and to catch up with contemporary civilization, endowing Turkish women with important roles in the administrative duties of the Republic. The Turkish woman, who gained the new rights by the Civil Code in 1926, attained the right to contest the municipal elections in 1930 and Seniha Hızal was elected as mukhtar in 1933. She gained the right to elect and be elected as a deputy under Atatürk’s rule and leadership on 5 December 1934, and she were among the 18 female MPs elected on 8 February 1935 elections to join the Turkish Grand National Assembly. Upon women’s right ‘to elect and to be elected’ at the general elections, the appearance of women at the subsequent elections and the first women deputies at the parliament, and their activities in the Turkish Grand National Assembly, had a great influence on public opinion. These women did not disappoint Ataturk’s trust in Turkish women. The headlines were occupied with the news about these first female MPs and their achievements at the Turkish Grand National Assembly. The study examines the biography of Seniha Hizal, who represented Trabzon and was one of those 5th term deputies between 1935-1939.

___

  • KAYNAKLAR
  • 1.Arşiv Belgeleri
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi:
  • BCA. 490.01.2.9.15
  • BCA. 30.11.1.132.24.9
  • BCA. 30.11.1.135.41.10
  • BCA. 30.11.1.168.17.15
  • TBMM Arşivi:
  • TBMM Arşivi, Seçim Mazbatası, V.Dönem, “Seniha Hızal”.
  • TBMM Arşivi, Tercüme-i Hal Kâğıdı, “Seniha Hızal”.
  • Zabıt Cerideleri:
  • TBMMZC, V. Dönem, 25.Cilt, 2.Birleşim, 09.11.1936, 2.Oturum, sayfa:12.
  • TBMMZC, V. Dönem, 25.Cilt, 68.Birleşim, 27.05.1938, 2.Oturum, sayfa:265.
  • 2.Gazeteler
  • Cumhuriyet, Kurun, Milliyet, Son Posta, Ulus 3.Kitap ve Makaleler AĞLI, Esra-TOR, Hacer, “Kadın ve Eğitim”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, C: 5, Ö. S: 1, Haziran 2016.
  • AK, Hediye Şirin, “Osmanlı ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında Kadın Hareketleri”, GÜSBEED, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, C: 7, S: 18, Yıl: 2016. ARI, Kemal, “Atatürk ve Türk Kadınları”, Bütün Dünya, S: 2017/5, 1 Mayıs 2017.
  • AVCI, Müşerref, “Osmanlı Devleti’nde Kadın Hakları ve Kadın Haklarının Gelişimi İçin Mücadele Eden Öncü Kadınlar”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(TAED), S: 55, Erzurum 2016, ss. 225-254.
  • BALCI, Meral-TUZAK, Mervenur, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nezihe Muhiddin Özelinde Türk Kadınlarının Siyasi Hakları İçin Mücadelesi”, Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, S: 1, Haziran 2017, ss. 43-51.
  • BULUT, Sedef-VURMAY GÜZEL, Miray “Ortadoğulu Kadın Gözünden Atatürk Döneminde Kadın Hakları: “Mısır Örneği”, DTCF Dergisi, C: 57, S: 1, 2017, ss. 1-49.
  • C.H.P. Dördüncü Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutulgası 9-16 Mayıs 1935, Ulus Basımevi, Ankara 1935.
  • DEMİR, Fevzi, “Tarihsel Süreç İçinde Kadın Hakları ve Kadının Çalışma Hayatı İçindeki Yeri”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C: 21, S: 4, Mayıs 2008, ss. 8-24.
  • DUROĞLU, Sibel, Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007.
  • EROĞLU, Gülçin, Cumhuriyet Dönemi Kadın Hakları Işığında Öncü Türk Kadın Ressamlar, Doğuş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
  • GÖKÇİMEN, Semra, “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, S:10, Eylül-Ekim-Kasım-Aralık 2008, ss. 5-58.
  • GÖNÜL AKSAK, Aybegüm “Tarihte Türk Kadını”, Fikir Sanat ve Edebiyatta Töre, Y: 2, S: 14, Mart 2013, ss. 24-30.
  • HAMZAOĞLU, Mehtap, “Tanzimattan Erken Cumhuriyet Dönemine Türk Toplumsal ve Siyasal Yaşamında Öne Çıkan Kadınlar”, Lectio Socialis, V: 1, I: 1, Januar 2018, ss. 74-92.
  • İNCE ÇOBAN, İnci, “Türkiye’de Kadın Haklarının Hukuksal Gelişimi”, International Journal of Academic Value Studies(Javstudies), V: 3, I: 16, 2017, ss. 207-213.
  • KADAN, Nuriye, “Cumhuriyetin Kadın Yönünden Kazanımları”, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, Haz. İzmir Barosu, İzmir 2015, ss. 46-49.
  • KARATAŞ, Evren, “Türkiye’de Kadın Hareketleri ve Edebiyatımızda Kadın Sesleri”, Turkish Studies, V: 4/8, Fall 2009, ss. 1652-1673.
  • KAYMAZ, İhsan Şerif, “Çağdaş Uygarlığın Mihenk Taşı: Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S: 46, Güz 2010, ss. 333-366.
  • KILINÇ, Aysun, “Türkiye’de Kadının Siyasette Temsili ve Katılımı”, Aktüel, Kocaeli Barosu Dergisi, 2015, ss. 15-38.
  • KOLAY, Hale, “Kadın Hareketinin Süreçleri, Talepleri ve Kazanımları”, TMMOB, Elektrik Mühendisleri Odası, Emo Kadın Bülteni, S: 3, Nisan 2015, ss. 5-11.
  • METİNTAŞ, Melike, “Erken Cumhuriyet Döneminde Feminizm Hareket-lerinin İlerleyen Dönemde Türk Sosyolojisine Yansımaları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2018, C: 2, S: 3, 2018, ss. 109-117.
  • OSMA, Kıvanç, “Cumhuriyet Dönemi Anıt Heykellerinde Kadın İmgesi”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C: 30, No:1, Mayıs 2006, ss. 89-107.
  • ÖZDEMİR, Nuray, “Türk Kadınına Milletvekili Seçme ve Seçilme Hakkı Tanınması Üzerine Yapılan Kutlamalar”, History Studies, C: 6, S: 5, Eylül 2014, ss. 177-191.
  • ÖZER, Sevilay, “Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkının Verilmesinin Türk Kamuoyundaki Yankıları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C: XXIX, S: 85, Mart 2013, ss. 131-167.
  • SERTEL, Savaş, “TBMM’de Bir Cumhuriyet Aydını: Dr. Fatma Memik”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 32, S: 1, Haziran 2015, ss. 193-204.
  • ŞAHİN, Yılmaz, “Cumhuriyet Döneminde Kadın Hareketleri”, Hukuk Gündemi, 8 Mart Kadın Özel Sayısı, Ankara Barosu, Mart 2018, ss. 50-52.
  • TERZİOĞLU, Zübeyde, Basına Göre Türk Kadınının Siyasi Hakları (1930-1935), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007.
  • Türk Kadını ve Satı Kadın, Kazan Belediye Başkanlığı, Ankara 2009.
  • UĞUZ, EKŞİ, Hülya, Türkiye’de Kamusal Bir Özne Olarak Kadının Siyasetteki Görünürlüğü (Görünmezliği), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2013.
  • USTA, Veysel-USTA BAKİ, Bahar, “II. Meşrutiyet ve Erken Cumhuriyet Döneminde Trabzon’da Kadın”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 20, 2016, ss. 225-274. ÜNAL, Suzan, “12.Arsıulusal Kadınlar Kongresi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 9, S: 44, Haziran 2016, ss. 533-561.
  • 4.İnternet Kaynakları:
  • http://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/001/414/original/4.jpg?1432049372 08.12.2017 17.19.