SİNOP BÖLGESİ YILKILARI

Orta Asya Türklüğü, on iki hayvanlı takviminde yer alan atı ehlileştirerek siyaset, devlet ve medeniyet tarihinde silinmez izler bırakmıştır. Destan ve efsanelerinde çocuğunun adı verilmeden atının adını vermiş onu can yoldaşı, arkadaşı olarak görerek at ve at kültürünü Orta Asya'dan Anadolu'ya taşımıştır. Anadolu'nun belli başlı bölge ve illerinde Karaman, Afyonkarahisar, Manisa Spil Dağı, Kayseri Erciyes, Samsun ve Sinop'un Ayancık ilçesi yolunda Sarıkum Bölgesinde yılkı sürüleri günümüzde de yaşamlarını devam ettirmektedir. Orta Asya'daki gibi bozkırda doğup özgürce yaşayan yılkılar, Türkiye'nin değişik bölgelerinde olduğu üzere Sinop bölgesinde de yük taşıma, ulaşımda yer alan atların yerini motorlu araç ve taşıtlar almış ve tabiata bırakılmıştır. 1980'li yılların başından itibaren bırakılan bu atlar, bölge halkınca 'Yahya'nın Atları' olarak bilinmektedir. Söz konusu atlar, doğada yaşamlarını sürdürdüğü sürece yabanileşmeye başlamış kısa bir süre sonra sayıları 200'ü bulmuştur. Sinop Ayancık yolu, atların bulunduğu Sarıkum bölgesinden geçtiği için yılkılar, bu yoldan karşıdan karşıya geçerken zaman zaman trafik kazalarına yol açmaktadır. Yöre halkının kaygıları üzerine gece kamyon ve tırlara bindirilerek bölgeden başka bir bilinmeze götürüldüğü dile getirilmektedir. Bugün sayıları tahmini olarak 30- 40 civarındadır. Bu araştırmada Sinop Sarıkum Bölgesinde yaşamını sürdüren yılkı atlarının varlığına, turizm ve ekonomi açısından potansiyeline dikkat çekilmiş, at ve at kültürüne dayalı terminolojinin önemi vurgulanmıştır

Central Asian Turks have left indelible prints behind for the history of politics, state and civilization by taming the horse, which takes part also in the twelve animal calendars. According to their epics and legends, they gave names to their horses before giving names to their children. They regarded them as their faithful friends, and carried the equine culture from Central Asia to Anatolia. Today, wild horse herds are still living in different regions and cities in Anatolia such as Karaman, Afyonkarahisar, Manisa Spil Mount, Kayseri Erciyes, Samsun and in the Sarıkum region on the Sinop-Ayancık way. In the latter place, too, wild horses are born and roam freely in the countryside, as in Central Asia. They were left to the nature as modern vehicles replaced them in transportation. Those horses, freed at the beginning of the 1980s, are known as 'Yahya's horses' among the local people. They started to run wild while living in the nature, and their number has reached 200 within a short time. As the road between Sinop and Ayancık passes through Sarıkum, where the wild horses live, they sometimes cause traffic accidents while crossing the road. Because of the worries of people in the region, it is said that they were taken to an unknown place by lorries and trucks. Today their number is around 30- 40. In this paper, attention was drawn to the presence and touristic and economic potential of those horses. Besides, importance of horse and equine culture terminology is emphasized

___

ALTUNTAŞ Mustafa, Uzman Veteriner Hekim, Ankara, 2001, http//www. turkvet.biz

AKSOY Mustafa (1998). "Türklerde At Kültürü ve Kımız", Türk Dünyası Ta- rih Dergisi, Ekim, sayı:142.

Atçılık (2007). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Mahmudiye Meslek yük- sek Okulu.

BELEK Kayrat (2008). Kırgızlarda At ve At kültürü, Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Dalı Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. İlhan Şahin, Bişkek.

CAFEROĞLU A. (1968). "Filolojide İnsan ve Hayvan Soybirliği", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten, sayı: 286.

ÇINAR Ali Abbas (1993). Türklerde At ve Atçılık, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara,

İNAN Abdülkadir (1991). "Göçebe Türklerin Destanlarında Kahramanların Doğumları Ad Almaları ve Başka Hususiyetleri", Makaleler ve İncele- meler II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.

----, (1951). "Altay Pazırık Kazısında Çıkarılan Atların Durumunu Türklerin Defin Törenleri Bakımından Açıklama", Makaleler ve İncelemeler II. cilt, Ankara. 261-268.

Sinop İli Çevre Durum Raporu (2004). Sinop.58

Sinop Gazetesi; 23 Mayıs 1938; 15 Haziran 1939; 31 Ağustos 1939.

SUBAŞI Özüm (2007). "Türk Kültüründe Atın Önemi ve At ile İlgili Türk Atasözleri", Genç Türkologlar Sempozyumu, Kırgızistan- Türkiye Ma- nas Üniversitesi Yayınları, Bişkek.

TAVKUL Ufuk (2007). "Kafkas Nart Destanlarında At Motifi", Modern Türk- lük Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, sayı: 3.