Özne Türlerinin Tasnifine Dair Bir Öneri

Öznenin sınıflandırılması, Türkiye Türkolojisi’ndeki tartışmalı konulardan biridir. Araştırmacılar, pek çok farklı özne başlığı kullanmış; bu durum karmaşaya yol açmıştır. Bu çalışmada, özne türlerinin tasnifini sadeleştirmeyi amaçlayan iki ana başlık önerilmiştir. Bu başlıklardan “derin özne”, cümledeki yargıyı gerçekleştiren/yapan ama derin yapıdan hiçbir şekilde yüzeye çıkarılmayan, bağlamla ortaya konulan varlığın karşılığı olarak tasarlanmıştır. “Yüzey özne” ise, sözlüksel olarak veya yükleme kodlanarak yüzeye çıkarılan özne olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Özne, derin özne, yüzey özne, boş özne, açık özne.

A Proposal on The Classification of Subjects

Classification of the “subject” is a controversial topic in the Turkish literature. Researchers have defined many different subject classes, which led to confusion. In this work, two classes of subjects are proposed, in order to simplify their classification. First class, called “deep subject”, is a presence that realizes the action in the sentence, is implied by the context, but never brought to the surface. The second class, called “surface subject” , is brought to the surface either lexicographically or by being coded to the verb.

Keywords:

Subject, deep subject, surface subject, null subject, overt subject,

PDF

___

ATABAY Neşe- Sevgi Özel-Ayfer Çam (2003), Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
BANGUOĞLU Tahsin (2007), Türkçenin Grameri, Ankara: TDK
BAYDAR Turgut (2008), “+DAn Ekli Özne Üzerine”, Türk Dili Dergisi, S. 679: 19BİLGEGİL M. Kaya (2009), Türkçe Dilbilgisi, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi. BOZ Erdoğan (2007), “Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin Nesne Öğesi Üzerine”, Turkish Studies, 2 (2): 102-108. ----- (2009), “Türkiye Türkçesinde Özne Durum Biçimbirimi Alabilir mi?”, Turkish Studies, 4 (3): 2371-2377.
BULAK Şahap (2012), “Türkiye Türkçesinde Düz Tümleç (Nesne)”, Turkish Studies, 7(1): 419-438. ----- (2013), “Özne Türleri Üzerine”, Turkish Studies, 8 (1): 1101-1127.
COOK K. William (2006), “Hawaiian Passive/Imperative Particle”, Voice and Grammatical Relations (edited by Tasaku Tsunoda-Taro Kageyama), Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins: 1–14.
DELİCE İbrahim (1998), “Türkçe Sözdiziminde Özne", Türklük Bilimi Araştırmaları, S.6: 191-208.
DEMİRCİ Kerim (2010), “Derin Yapı ve Yüzey Yapı Kavramlarından Ne Anlıyoruz?” Turkish Studies, 5 (4): 291-304.
DURU M. Özgür (2008), Türk Dilinde Edilgen Çatı, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
EDİSKUN Haydar (2010), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ERGİN Muharrem (1998), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
ERTÜRKSOY Alpaslan (2005), Türkiye Türkçesinde Cümlede Özne, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
GÖKÇE Aziz (2007), “Özne Türleri Üzerine”, İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi Bildiri Kitabı, İstanbul: 1892