LEV NİKOLAYEVİÇ TOLSTOY VE TÜRKİYE: TÜRK EDEBİYATINA ETKİSİ

L. N. Tolstoy (1828-1910) ilk gençlik yıllarında Arap-Türk edebiyatlarını gelecekteki uzmanlık alanı olarak seçti. 1844’te Kazan Üniversitesi’nin Arap-Türk Edebiyatları Bölümü’nü kazandı. Burada Türkçe öğrenmeye başladı. Türkçe, onda Türk kültürüne karşı ilgi uyandırdı. [18]60’larda Muhammed adlı bir kitapçık yayımladı. Bu kitapçıkta Türklerin yaşamlarından da bahsetti. 1878’deki Türk-Rus savaşında esir düşen ve Tula’ya götürülen Türkleri ziyaret etti ve onlarla Türk kültürü hakkında sohbetler etti. Türklere esir düşen ve sonra Rusya’ya dönen köylülerle de Türklerin yaşam şekilleri, ahlaki yapıları üzerine konuşmalar yaptı. Tolstoy, 1881’de Türkiye’ye gelen ve onun eserlerini Türkçeye çevirmek isteyen Olga Lebedeva ile mektuplaştı. Lebedeva’dan Türkiye hakkında bilgiler aldı. Türk kültürü ve yaşam şekline dair değişik kaynaklardan öğrendiklerini Rusça Okuma Kitapları, Okuma Çemberi, Her Güne Dair Bilge Sözler, Hayat Yolu vd. eserlerine dâhil etti. 1900’ün başlarında Türk yazarlarla ve basın temsilcileri ile mektuplaşarak onlara eserlerinde önemsemeleri gereken konular hakkında tavsiyelerde bulundu. Tolstoy’un eserlerini Baha Tevfik, Raif Necdet, Vahdet Gültekin, Nazım Hikmet, Zeki Baştımar, Leyla Soykut, Erol Güney, Hasan Ali Ediz gibi Türk edebiyatının seçkin temsilcileri Türkçeye çevirdi. Reşat Nuri Güntekin, İsmail Habib, Halit Fahri Ozansoy, Sabahattin Ali, Suat Derviş vb. Türk edebiyatçıları Tolstoy’dan etkilendiklerini belirttiler.

___

  • ELPAT’ESKİ, S. (1909). “Ko dnyu Gogolya”. Ruskie Vedomosti,95.
  • GERTSEN, A. İ. (1954). Sobranie Soçineniy. I. Moskva: Mısl.
  • GORDLEVSKİ, V. A. (1910). “Turki o Tolstım”. Ruskie Vedomosti. 283.
  • GORDLEVSKİ, V. A. (1911). “Tolstoy v Tursii”. İzvestiya Tolstovskovo Muzeya. 3-5.
  • KORBUT, M. M. (1930). Kazanskiy Gosudarstvennıy Universitet imeni V.İ. Ulyanova-Lenina za 125 let. T. I. Kazan: Kazan Üniversitesi Yayınları.