Kaysın kuliyev’in şiirlerinde vatan kavramı

Vatan kavramı birçok şair tarafından dile getirilmiş, şiirlere en fazla konu olmuş temalardandır. Vatanın işgale uğradığı, vatanı kaybetme tehlikesinin var olduğu ya da vatan için savaşmak zaruretinin doğduğu durumlarda bu temanın o milletin edebî ürünlerinde çok daha yoğun olarak yer aldığı görülür. Karaçay‐Malkar Türkleri de XX. yüzyılda önce II. Dünya Savaşı yıllarında vatanlarının işgaline tanık olmuşlar, ardından da hainlik suçlamasıyla topyekûn sürgün edilerek vatanlarından ayrılmak durumunda kalmışlardır. Rusya’da, “Repressiya Dönemi” olarak bilinen ve sanatın hemen tamamen propaganda aracı haline getirildiği yıllarda edebiyat dünyasına giren Kaysın Kuliyev, özellikle vatan ve tabiat konulu şiirleri ile sahasında yeni bir çığır açmış; Modern Malkar edebiyatının kurucuları arasında yer almıştır. Bu makalede Karaçay‐Malkar Türklerinin en büyük şairi olarak kabul edilen Kaysın Kuliyev’in şiirlerinde vatan kavramının hangi ölçüler dahilinde ele alındığı incelenecektir.

The concept of homeland, one of the most popular leitmotifs in poetry, has been discussed by many poets. It is only natural to see many more literary works dwelling on this concept when the homeland is occupied or under threat. In a similar way Karachay‐Balkar Turks witnessed the invasion of their country during World War II and subsequently were exiled for treason. Kaysin Kuliyev made his debut in the literary circles at a time when art was almost completely made a vehicle for propaganda during the Repression Period in Russia and soon became a pioneer with his poems on homeland and nature. He is one of the founders of Modern Balkar literature. This article studies the concept of homeland in the poetry of Kaisyn Kuliyev who is considered to be the greates poet of Karachay‐Balkar Turks.

___

ADİLOĞLU Adilhan, Karaçay‐Malkarlar: Tarih, Toplum ve Kültür, Karam Yayınevi, Ankara 2003“Karaçay‐Malkar Türkleri”, Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları, C. 22, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara 2002.

EFENDIEVA T.E. vd., Folklorno‐Filosovskie i Lingvokulturologiçeskie Aspektı Poezii Kaysına Kulieva, C.7, Elbrus, Nalçik 2006.

GURTULANI Salih, Men Tanığan Kaysın, Elbrus Kitap Basma, Nalçik 2002. KULİ Kaysın, Çıgarmalarını Altıtomlugu (Haz. Zumakullanı Tanzila vd.), Elbrus Kitap Basma, Nalçik 2008.

KULIYEV Kaisyn, “I Come From Chegem Valley”, Grass and Stone/ Selected Poems, The Publishing House of The Kaisyn Kuliyev Charitable Foundation, Nalçik 2007, s.23‐28.

MİZİYEV İsmail, İstoriya Karaçaevo Balkarskogo Naroda s Drevneyşih Vremen Do Prisoedineniya k Rossi, Nalçik 1994.

ÖNER Mustafa, Bugünkü Kıpçak Türkçesi, TDK Yayınları, Ankara 1998. TAVKUL Ufuk, “Codex Cumanicus ve Karaçay‐Malkar Türkçesi”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (15), Bahar 2003, s.45‐81.

TOLGURLANI Zeytun, “Azat Poeziya”, Mingi Tav, No: 5 (141), Nalçik 2008, s.103‐140.