İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEM POLONYA EDEBİYATINDA PSİKOLOJİK ROMAN

İki Dünya Savaşı Arası Dönem Polonya edebiyatında psikoloji biliminin ilkelerinden yararlanarak eser verme süreci, üç temel evrede gerçekleşmiştir. 1918-1932 yılları arasını kapsayan dönem, daha çok çocukluk ve gençlik yıllarının özyaşam öyküsel anlatımının yapıldığı bir süreç olarak bilinir. Yine 1918-1932 yılları arasında gerçekleşen "klasik psikolojik gerçekçilik" olarak adlandırılan evrede, psikolojik gerçekçi sanat anlayışı, klasik dönem yapıtlarıyla ilişki kurmak suretiyle köklü bir gelişim süreci içine girmiştir. 1932-1939 yılları arasını kapsayan son evre ise Polonya psikolojik romanının en olgun ürünlerini verdiği dönem olarak kabul edilir. Psikanaliz ile birlikte psişik süreçlerin incelenmesi girişimleri, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından gelen ilk yıllarda da süregelmiştir. Bu dönem yapıtlarında sanatçıların savaş deneyimleri ve güncel sorunlara ilişkin yorumları işlenmiştir. Ancak, kısa süre içinde, edebiyatın insanın iç dünyasını tasvir etmektense, toplumsal yapıyı güçlendirecek ideolojik yükümlülüklere odaklanması gerektiği anlaşılmıştır. Bu düşünce doğrultusunda, roman karakterlerini oluşturmada derin yapıdan yüzeysel yapıya geçiş süreci başlamıştır. 1956 yılının ardından Polonya'da İki Dünya Savaşı Arası Dönem'in psikolojik roman anlayışı yerini özyaşa- möyküsel ve parabol anlatıma bırakarak neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik, roman, karakter, özyaşam öyküsel, gerçekçilik

PDF

___

DREWNOWSKI, Tadeusz, Rzecz russowska, O pisarstwie Marii Dqbrowskiej, Wydawnictwo Literackie, Krakov, 1981.
IHNATOWICZ, Ewa, Literatura Polska Drugiej PoIowy XIX. Wieku (18641914), Wydawnictwo TRIO, Varşova, 2000.
KANIEWSKA, Bogumila, Legezynska Anna, Sliwinski Piotr, Literatura Polska XX. wieku, Wydawnictwo Poznanskie, Poznan, 2005.
KÖRPE, Seyyal, İki Dünya Savaşı Arası Dönemde Polonya Düzyazısının Psikolojik Gerçekçilik Perspektifinden İncelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara, 2012.
KWIATKOWSKI, Jerzy, Dwudziestolecie Miçdzy Wojenne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Varşova, 2003.
NASIfcOWSKA, Anna, Trzydziestolecie 1914-1944, Wydawnictwo Naukowe PWN, Varşova, 2008.
NOWAK, Leszek, Cztowiek wobec ludzi. Modele z Gombrowicza, Wydawnict- wo Wydawca: Proszynski i S-ka, Varşova, 2000.
SPEINA, Jerzy, Literatura w Perspektywie Psychologii, Wydawnictwo Nau- kowe Uniwersytetu Mikolaja Kopernika, Torun, 1998.
TURKIEWICZ, Hanna, Cudzoziemka jako powiesc nie tylko psychologiczna, O tworczosci Marii Kuncewiczowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie, Sklodowskiej, 1997.