HEP HATIRLANMAK İSTEYEN CUMHURİYET'İN İLK KADIN HATİBİ; MELİHA AVNİ SÖZEN

Hakkında yazılanlar arasında, Cumhuriyetin ilk kadın hatibi, bir ulusun Primadonnası (Operada baş kadın rolünü oynayan kişi) gibi tanımlamalar yapılan Meliha Avni Sözen, Cumhuriyetin ilk eğitimli, aydın Türk kadınına çok iyi bir örnektir. Kim olduğu, hayatı, yaptıkları ile ilgili ciddi bir bilimsel çalışma olmayan bu örnek kadının en büyük arzusu unutulmamak olmuştur. Meliha Avni Sözen, "asıl mesleğim" dediği müthiş hitapları, eğitime, özellikle de kızların eğitimine yönelik yaptıkları, Atatürk ve İnkılâba bağlılığı ile bir taraftan örnek teşkil ederken, diğer taraftan da gerçekten unutulmaz olmayı başarmıştır. Bu makale, Meliha Avni Sözen'den geriye kalan olabildiğince tüm bilgilere, belgelere, yazılara ve hakkında sözlü görüşme yapabilecek kişiye ulaşılarak elde edilenlerle uzun bir süreçte tamamlanabilen bir çalışma olmuştur.

Being defined as the first female preacher of the Republic and the Primadonna (leading actress in an opera) of the nation, Meliha Avni Sözen was a very good example to the first educated and intellectual Turkish women of the Republic. This exemplarily woman, who has never been seriously investigated in terms of who she was, how she lived and what she did, always desired to be remembered forever. Meliha Avni Sözen has not only set an example, but also succeeded to actually become unforgettable with her splendid preachings that she called "my actual profession", what she did for education, especially for the education of girls and her commitment to Atatürk and the Revolution. This article has been completed within a long process of research, which included collection of all documents as well as interviews with those having information about her.

PDF

___

BCA,490.01/1175.127.2,1941. Halk Hatipleri Teşkilatı Talimatı, (1932)

BCA, 490. 01 1721/ 997, 15.11937, 20.08.1940, 23.08.1940, 10.6.1942.

BCA, 490. 01 972/760 3 22/1/1945.

BCA, 490 01 957/704 1, 25.2.1946.

BCA, 490. 01 350/1468 3 25 Eylül 1949.

BCA 490. 01 359/1557 1, 9 Nisan 1950.

Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul Vilayet İdare Reisliği 23.7.1957.

Cumhuriyet Halk Partsi Eminönü İlçeyönkurul, Sayı 536, 10.12.1938.

TC. Maarif Vekâleti, M.T. T Dairesi (6.7.1933), 3100.

TC. Maarif Vekâleti, M.T. T Dairesi, (19.9.1933), H281.

Mustafa Kemal Derneği, 31 Mayıs 1982, Genel Başkanlık Sayı 31

BOLAT, Bengül Salman (2012). "1935 Yılında Atatürk'e Karşı Planlanan Suikastın Basındaki Yansımaları", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Bahar, Yıl 25, C. 13, Sayı;49: 1-32.

CUMHURİYET Ansiklopedisi (2002) C.II, 1941-1960, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları

SEMİZ, Yaşar (2013). "Türk Basınında Dumlupınar Faciası ( 4 Nisan 1953) ve Sonrası", Prof. Dr. Nejat Göğünç Armağanı, s.217-248.

SÖZEN, Meliha Avni (1936). Bir Ses, İstanbul.

SÖZEN, Meliha Avni (1987). Anam, İstanbul.

SÜRMELİ, Sepil (2010). "Şehzadebaşı Karakolu Baskını ve Olay Mahalline Giren İlk Gazete Tevhid-i Efkâr", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.45.103-116.

TANJU, Haluk Cemil (1982). Hitabeti ile Meliha Avni Sözen Bir Volkandır, İstanbul.

ULUSKAN, Seda Bayındır (2010). Atatürk'ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, , Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.

UZUN, Hakan (2010). "Bir Propaganda Aracı Olarak Cumhuriyet Halk Hatipleri Teşkilatı", CTAD, Yıl, 6, Sayı 11: 85- 110.

YILDIRMAZ, Sinan (2004). 1950 Seçimleri ve Propaganda, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı: 6, Yıl 3: 131-157.

Gazete ve Dergiler "Bir Başarıcılık Örneği", (23 Mayıs 1945) Cumhuriyet. "Harp İstemeyen Kadınlar Aramızda", (11 Ağustos 1931), Son Posta,: 1,6.