BİR KARŞILAŞTIRMA DENEMESİ: BATTAL GAZİ VE DİGENES AKRİTES DESTANI

Destanlar tarihsel gerçekleri tam olarak yansıtmasalar da, onların konusu tarihsel olaylar olduğu için, önemli kaynaklar olarak kabul edilmelidir. Destanlar, milletlerin hayatında önemli olayları konu edinen ve milletlerin kültür unsurlarını içinde barındıran edebi eserlerdir. Buradaki iki destanın en önemli özelliği konularının Anadolu topraklarında geçmesidir. Dolayısıyla ikisi de aslında üzerinde yaşadığımız toprakların ürünleridir.Battal Gazi yedinci ve sekizinci yüzyıllarda yaşamış, Bizanslılarla yapılan bir savaşta şehit düşmüştür. Daha sonraları bir Türk kahramanı haline gelmiştir. Digenes destanının gösterdiği gibi buradaki tarihsel arka plan 10. yüzyıl'daki Bizans- Arap barış dönemine işaret etmektedir. Bu yüzyılda Bizans Suriye'ye ulaşmış, imparatorluğun doğu sınırlarını ise Fırat'a kadar genişletmişti

Although epics do not reflect historical facts exactly or properly, they nevertheless should be considered as significant resources of history. Epics are literary works containing cores of important events and cultural elements that are meaningful for nations. The most important feature of the two epics studied here is that the space is Anatolia. Thus theyare products of Anatolian culture. Battal Ghazi lived in the seventh and eighth centuries and was killed in a battle with Byzantines. Afterwards he became a Turkish hero. The context of the Digenes epos with a similar content shows that the historical background is the period of Byzantine-Arab peace in the tenth century. Byzantines reached Syria, and the eastern borders of the empire had advanced to the Euphrates in that century

___

ALANGU Tahir (1983), “Bizans ve Türk Kahramanlık Eposlarının Çıkışı Üzerine”, Türkiye Folkloru El Kitabı, Adam Yayınları.

AVCI Casim (2003), İslam Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları.

BAILLY Auguste (2006), Bizans İmparatorluğu Tarihi, (Çev. Haluk Şaman), Nokta Kitap.

BORATAV Pertev Nail (1944), “Battal”, İA, C. 2, İstanbul: M.E.B. Yayınları.

CAHEN Claude (1992), Türklerin Anadolu’ya İlk Girişi, (Çev. Yaşar YücelBahaeddin Yediyıldız), Ankara: T.T. K. Yayınları.

CANARD M. (1960), “Al Battal”, EI (Eng.), Vol. I, Leiden; E. J. Brill.

CANARD M. (1961), “Les principaux personnages du roman de chevalerie arabe Ḏāt al-Himma wa-l-baṭṭāl”, Arabica, T. 8, Fasc. 2

DEMİR Necati-ERDEM Mehmet Dursun (2006). “Türk Kültüründe Destan ve Battal Gazi Destanı”, Turkish Studies, Vol. I.

DENNIS George T. (2011), “Death in Byzantium”, Dumbarton Oaks Papers, 55.

DENKNALBANT Ayşe (2009), “Seyyid Battal Gazi Külliyesi”, İA, C. 37, İstanbul: T.D.V. Yayınları.

DIEHL Charles (2006), Bizans İmparatorluğunun Tarihi, İstanbul: İlgi Yayınları.

DIETRICH Richard C.[Hz.] (2010), Digenes Akrites: Günümüze Ulaşan Tek Bizans Destanı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Digenes Akrites Anadolu’nun Büyük Destanı (2009), (Çev. Barış Baysal), Kalkedon Yayınları.

ELIZBARASHVILI Eliso (2010), “The Formation of a Hero in Digenes Akrites”, Greek, Roman and Byzantine Studies, 50.

ENSSLIN, Wilhelm (1948), “The Imperor and the Imperial Administration”, Byzantium; An Introduction to East Roman Civilization, Oxford: At the Clarendon Press.

EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ (2001), 4. Kitap, (Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

HASLUCK F. W. (1929). Christianity and Islam Under the Sultans, Vol. II, Oxford: At the Clarendon Press.

KÖKSAL Hasan (2007), Battal Gazi Destanı, Ankara: Akçağ Yayınları.

KÖKSAL Hasan (1984), Battalnamelerde Tip ve Motif Yapısı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

KÖPRÜLÜ M. Fuad (1994), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: T.T.K. Yayınları.

KÖPRÜLÜ M. Fuad (2009), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Akçağ Yayınları.

KÖPRÜLÜ M. Fuad (2009), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.

KÜÇÜKCAN İlyas (2005), “Kültürel Geleneğimizde Seyyid Battal Gazi ve Külliyesi”, Hacı Bektaş Veli, 36.

LEVTCHENKO M. V. (2007), Bizans Tarihi, (Çev. Maide Selen), İstanbul: Doruk Yayınları.

MARSHALL F. H.-MAVROGORDATO John (1948), “Byzantine Literature”, Byzantium; An Introduction to East Roman Civilization, Oxford: At the Clarendon Press.

MELIKOF I. (1960), “Al Battal”, EI (Eng.), Vol. I, Leiden; E. J. Brill.

OCAK Ahmet Yaşar (1992), “Battal Gazi”, İA., C. 5, İstanbul: T.D.V. Yayınları.

OCAK Ahmet Yaşar (1992), “Battalname”, İA., C. 5, İstanbul: T.D.V. Yayınları.

OCAK Ahmet Yaşar (2006), İslam-Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.

OCAK Ahmet Yaşar (2010), Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıbnameler (Metodolojik Bir Yaklaşım), Ankara: T.T.K. Yayınları.

RAMSAY W. M. (1890), The Historical Geography of Asia Minor, London: John Murray.

TURAN Osman (2010), Selçuklular ve İslamiyet, İstanbul: Ötüken Neşriyat.

TURAN Osman (2010), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Ötüken Neşriyat.

TURAN Osman (1973), Türkler Anadolu’da, İstanbul: Hareket Yayınları.

VASILIEV A. A. (1943), Bizans İmparatorluğu Tarihi, (Çev. Arif Müfid Mansel), Ankara: Maarif Matbaası

VASILIEV A. A. (1948), “Byzantium and Islam”, Byzantium; An Introduction to East Roman Civilization, Oxford: At the Clarendon Press.

YILDIZ Hakkı Dursun (2000), İslamiyet ve Türkler, İstanbul: Kamer Yayınları.