19. yüzyılda Anadolu'da Çerkes göçmenlerinin iskanları sırasında karşılaştıkları sorunlar: Uzunyayla örneği

Kafkas halklarının Rus işgaline karşı yaklaşık bir asır devam eden yıpratıcı vatan savunması ve özgürlük mücadelesi 1859'da Şeyh Şamil'in Rusya'ya teslimiyle son bulmuştu. Şeyh Şamil'in teslim olmasıyla Rusya, Doğu ve Batı Kafkasya'yı işgal ederek ele geçirmişti. İşgal sonrası Rusya, Kafkas topraklarını ve halklarını savaş ganimeti ve esiri olarak görmüş, Kafkas halklarının bu coğrafyada kalmasını ise istememiştir. Bu yüzden Rusya tüm Kafkasya'da acımasız, sert, yok edici, tavizsiz, küçültücü ve zorlayıcı bir siyaset uygulamıştır. Rus Devleti'nin uyguladığı bu siyaset sonucunda Kafkas halkları vatanlarını terk etmek zorunda kalmıştır. Böylece Çerkesler 19. Yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti'ne zorunlu olarak göç etmişlerdir. Osmanlı Devleti kendisine sığman Çerkesleri ve diğer Kafkas göçmenlerini Anadolu'nun çeşitli yerlerine iskân etmiştir. Bu yerlerden biri de Sivas-Uzuııyayla'dır. Bu çalışmada Çerkeslerin Sivas-Uzunyayla'ya iskânları sonrasında karşılaştıkları sorunları değerlendirmeye çalışacağız.

The peoples of the Caucasus against Russian occupation of nearly a century of struggle for the freedom of the homeland continued harsh Shamil in 1859 to delivery in Russia of the last. Sheikh Shatnil's being delivered to Russia, had dealt with by occupying the Eastern and western Caucasus. After Russia occupied the territory and peoples of the Caucasian war spoils and prisoners is that the peoples of the Caucasus have seen this as the geography has sought. So we Russia all the cruel, harsh in the Caucasus, the exterminator, uncompromising, derogatory and a compelling policy. As a result of this policy, the Russian Empire's Caucasian peoples that had to leave country. Thus, Circassians 19. At the end of the 19th century the Ottoman Empire was forced to emigrate. Take refuge in the Ottoman Empire itself, Circassians and other various parts of Anatolia, the Caucasus has settled on migrants. One of these places in the Sivas-Uzunyayla. This study Circassians of Sivas-Uzunyayla the Settlement will try to assess the problems they encounter in the wake.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi defter ve Belgeleri(BOA)

A.MKT. DV 222/44; A.MKT. DV 223/97

A.MKT. MHM 146/92; A.MKT. MHM 188/94; A.MKT. MHM 202/24; A.MKT. MHM 211/58; A.MKT. MHM 214/28; A.MKT. MHM 215/50; AA.MKT. MHM 286/6; A.MKT. MHM 304/51; A.MKT. MHM 314/30; A.MKT. MHM 319/81; A.MKT. MHM 322/36; A.MKT. MHM 331/17; A.MKT. MHM 336/44; A.MKT. MHM 337/38; A.MKT. MHM 421/34; A.MKT. MHM 502/60; A.MKT. MHM 541/37; A.MKT. MHM 718/73

A.MKT. MVL 131/13: A. MKT MVL 134/7; A.MKT. MVL 134/46 A.MKT. NZD 33/;1;A.MKT,NZD 326/41 A MKT. NZD 350/95: A.MKT NZD 367/84; A. MKT NZD 382/36: A A.MKT.NZD 385/7,A.MKT.NZD.413/99

A.MKT. UM 305/47; A.MKT. UM 354/44;A.MKT.UM 370/96,A.MKT UM 382/36; A.MKT. UM 426/49; A.MKT. UM 478/22A.MKT.UM 479/58 A.MKT.UM 490/10; A.MKT. UM 504/72; A.MKT. UM 511/22;A.MKT.UM 516/13; A.MKT. UM 518/3; A.MKT. UM 521/100; A.MKT. UM 52b//. A.MKT. UM 535/39; A.MKT. UM 541/37; A.MKT. UM 551/17 HR. TO 433/79; HR. TO 507/66

İ.DH 470/31471; İ.DH 487/32949

İ.MVL 541/24272; İ. MVL 548/24615; İ.MVL 452/20210; İ.MVL 465/2103; İ. MVL 470/21285; İ. MVL 490/22200; İ. MVL 567/25498 İ.ŞD 17/726

MVL 446/62; MVL 613/67; MVL 626/76; MVL 688/10; MVL 693/28; MVL 718/7; MVL 725/43; MVL 731/10

BEO. AYN. d. No: 910 Kayıt No: 45

ML. MSF d.15924; ML. MSF. d. No: 16635; ML. MSF. d. No: 16636; ML. MSF d. No: 17821; ML. MSF d. No 17268; ML. MSF. d. No: 18226

36 numaralı Sivas Şer'iyye Sicili

Sivas Vilayet Salnamesi 1287(1870)

Araştırma ve İnceleme Eserler

AKSOY Elmas Zeynep (2003), "Çerkeş Teavün Cemiyeti", Toplumsal Tarih, 117 (Eylül), s,100-101.

AKYÜZ Yahya (1994), Türk Eğitim Tarihi, İstanbul.

Niyazi Berkes (1979), Türkiye'de Çağdaşlaşma, İstanbul.

BELL J. S. (1998), Çerkesya'dan Savaş Mektupları (çev. Sedat Özden), İstanbul: Kafkas Vakfı Yayını.

ESER Mehmet (1999),"Uzunyayla Bölgesindeki Çerkeş Köylerinde Sos-yo-Kültürel Değişme", Türkiye Çerkeslerinde Sosoyo-Kiiltürel Değişme, Ankara: Kafder Yay.,

HABİÇOĞLU Bedri (1998), Kafkasya'dan Anadolu'ya Göçler, İstanbul.

KARDAŞ Tuğba (2010), XIX. Yüzyılda Kafkasya'da Salgın Hastalıklar ve Karantina Önlemleri (1800-1900), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

KAYA Ayhan (2010), "Anadolu'da Çerkeş Diasporası: Etnokültürel ve Siyasal Yapı", Türkiye'ye Uluslararası Göç (ed. Barbara Pusch-Tomas Wilkoszewkski) (çev: Mutlu Çomak-Özbatır), İstanbul, ss.225-250.

LYULYE Leonti (1998), Çerkesya, (çev.Murat Papşu), İstanbul: Çivi Yazısı Yayını.

MAHİROĞULLARI Adnan (2001), Seyyahların Gözüyle Sivas, İstanbul.

MEYER James H. (2007), "Immigration, Return and The Politics of Citizenship: Russian Muslims in the Ottoman Empire 1860-1914", International Journal of Middle East Studies, 39, pp. 15-32.

NAMITOK Aytek (2003), Çerkeslerin Kökeni 1. Kitap, (Çev. Aysel Çevi-ker), Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.

SAYDAM Abdullah (1997), Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Ankara: Türk Tarih Kurumu.