Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Oyun Ortamında Akran Etkileşimi

Bu çalışmada, hafif zihinsel yetersizliği olan bir çocuğun tek başına ve normal gelişim gösteren ve zihinsel yetersizliği olan akranları ile etkileşim halinde iken tercih ettiği oyun davranışlarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmış, bir kişinin davranışı hakkında detaylı bilgi vermeye yönelik vak'a çalışması yapılmıştır. Veriler gözlem metoduyla elde edilmiştir. Çalışma grubunu 11 yaşındaki zihinsel yetersizliği olan 1 çocuk ile akran etkileşiminin görülebilmesi için 2 normal gelişim gösteren (1 kız, 1 erkek) ve 2 zihinsel yetersizliğe sâhip akranı (1 kız, 1 erkek) oluşturmuştur. Gözlem sonuçları için içerik analizi yapılmış ve elde edilen bulgular temalar hâlinde sunulmuştur. Sonuç olarak, hafif zihinsel yetersizliği olan çocuk tarafından oyun merkezi olarak daha çok blok merkezinin tercih edildiği görülmüştür. Sosyal oyun davranışı olarak birlikte oyun oynama davranışı görülmüş, çocuğun kız veya erkek ayrımı olmaksızın akranları ile etkileşimde bulunmayı tercih ettiği ve bu etkileşimin onu mutlu ettiği belirlenmiştir. Alanyazın ve bulgular ışığında, yetersizliğe sâhip çocukların oyun ortamında akranları ile etkileşiminin gelişimsel açıdan önemi tartışılmıştır

Mentally Retarded Children and Peer Interactions in the Game Environment

The aim of this study is to evaluate game behaviors of a child with mild mental disability either alone or during the interaction with peers with normal development as well as peers with mental disabilities. In this qualitative study, case study was performed in order to provide detailed information related to the behavior of an individual. Data were collected via observation technique. The experimental group was composed of one child with mental disability who was 11 years old, 2 children with normal development (1 female and 1 male) and 2 children with mental disability (1 female and 1 male) in order to observe the peer interaction. The content analysis was performed for the observational data and findings were presented as themes. As a conclusion, we observed that the child with mild mental disability preferred mostly the block center as a game center. The child exhibited a playing behavior together with peers without differentiating the gender and we observed that the child was happy due to the peer interaction. In literature, the importance of the peer interaction of children with disabilities in the game environment has been broadly discussed

PDF

___

Adıgüzel, Ö. (2013). Eğitimde yaratıcı drama (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.

Agarwal, A. ve Singh, Y. (2012). Computer gaming for children with mental retardation. Spectrum: A Journal of Multidisciplinary Research, 1(8), 31-26.

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2001). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı (DSM-IV) (4. baskı). (E. Köroğlu, Çev. Ed.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği. (Orijinal çalışma basım tarihi 2000)

Arı, R. (2006). Gelişim ve öğrenme (3. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık. Atik, B. (1986). Okul öncesi çağdaki normal gelişim gösteren çocuklar ile down sendromlu çocukların tercih ettikleri oyun tiplerinin ve oyun içindeki sosyal iletişim davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Aydın, B. (2004). Çocuk ve ergen psikolojisi (2. baskı). İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım Ltd.

Aydın, G. (2012). Çocuk oyunları el kitabı oynuyorum eğleniyorum. (2. baskı). Ankara: Erten Basım.

Aydoğan, Y., Özyürek, A. ve Gültekin-Akduman, G. (2014). Öğrenme ve öğretme teknikleri. Ankara: Vize Yayıncılık.

Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhan, Ş. ve Çağlar, K. (2014). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı), 218-230.

Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Brodin, J. (1999). Play in children with severe multiple disabilities: play with toys-a review, international journal of disability. Development and Education, 46(1), 25-34.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi.

Çankırılı, A. (2010). Annem ve babamla oynuyorum öğreniyorum (2. baskı). İstanbul: Zafer Yayınları.

Çeçen, R. (2007). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. M. E. Deniz, (Ed.), Eğitim psikolojisi içinde (79-130). Ankara: Maya Akademi.

Çelebi-Öncü, E. ve Özbay, E. (2006). Okul öncesi çocuklar için oyun (2. baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.

Çelebi-Öncü, E. ve Ünlüer, E. (2009). Okul öncesi çocukların oyun materyali tercihlerinin incelenmesi. Uluslararası Katılımlı II. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi (Sağlık, Gelişim ve Eğitimde Çocuk) Bildiri Kitabı içinde (569-572). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Çetrez-İşcan, G., Fazlıoğlu, Y. ve Parlak, C. (2014). İlkokula devam eden normal gelişim gösteren çocukların yetersizliği olan akranlarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı), 128-138.

Çulhaoğlu-İmrak, H. (2009). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Fox, J. E. ve Schirrmacher, R. (2014). Çocuklarda sanat ve yaratıcılığın gelişimi (7. baskı). (N. Aral ve G. Duman, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2012)

Gülay, H. ve Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem Akademi.

Güleryüz, Ş. O. (2009). Kaynaştırma eğitimine devam eden engelli öğrencilerin akranları ile ilişkilerinde karşılaştıkları sorunların değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gülsün-Kaya, G. (2007). Zekâ engelli kaynaştırma öğrencilerinin normal öğrenciler üzerindeki etkilerinin saptanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Hirsh, R. A. (2004). Early childhood curriculum: Incorporating multiple intelligences, developmentally appropriate practice, and play. Boston: Pearson.

Javan, A. T. P., Abedi, A., Nattaj, F. H. ve Dehghani, M. (2012). The effectiveness of rhythmic movement games on memory in children with mental retardation. Journal of Life Science and Biomedicine, 2(4), 161-166.

Karla, P. ve Banciu, V. (2013). Game using in the language education activities of children with mild and moderate mental disabilities, International Journal of Information and Education Technology, 3(3), 393-396.

Kepçeoğlu, M. (2004). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Alkım Yayınevi.

Korkmaz, A. (2008). Özel eğitim alan zihinsel engelli çocukların kardeşleri ile ilişkilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma, desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2012)

Metin-Aslan, Ö. (2013). Anaokuluna devam eden çocuklarının oyun davranışları ve oyunlarında ortaya çıkan zorbalık davranışlarının incelen- mesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Metin, N., Şahin, S. ve Şanlı, E. (1999). Okul öncesi düzeyde ve dört-dokuz yaş grubundaki zihinsel engelli çocukların tercih ettikleri oyun köşeleri ve oynadıkları oyun tiplerinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 14-24.

Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi oyun etkinliği-I. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Okullarımızda neden niçin kaynaştırma (2.baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Orhan, M. (2010). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Ormanlıoğlu-Uluğ, M. ve Karadeniz, G. (2011). Okul öncesi çocuk ve… Ankara: Nobel Yayıncılık.

Özenmiş-Ünsal, P. (2003). Zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların nesne ile oyun davranışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1), 46-55.

Özgüven, İ. E. (2007). Bireyi tanıma teknikleri (7. baskı). Ankara: Pdrem Yayınları.

Özyürek, A. ve Akça, A. (2015). Zihinsel yetersizliği olan çocukların oyuncak profillerinin incelenmesi, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 516-529.

Pellegrini, A. D. (2009). Research and policy on children’s play. Child Development Perspectives, 3(2), 131-136.

Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa Yayınları.

Sucuoğlu, B. ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57.

Swith, J. T. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim (5. baskı). (B. Akman, Çev. ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2010)

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2006). T. C. Resmi Gazete, 26184, 31 Mayıs 2006.

Ulutaşdemir, N. (2007). Engelli çocuklarda iletişim ve oyunun önemi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 36-51.

Veer, R. (1996). Vygotsky and Piaget: A collective monologue. Human Development, 39, 237-242.

Vute, R. (2009). Teaching and coaching volleyball for the disabled: foundation course handbook, (2. baskı). Ljubljana: Faculty of Education.

Yavuz, M. ve Coşkun, İ. (2014). Normal gelişim gösteren bireyin zihinsel engelli kardeşi ile vakit geçirme durumu. International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic, 9(8), 295-313.

Yavuzer, H. (2001). Çocuk psikolojisi (25. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Xu, Y. (2010). Children’s social play sequence: parten’s classic theory revisited. Early Child Development and Care. 180(4), 489-498.