Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mesleğe Yabancılaşma Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Bu araştırma resmî ve özel okullarda görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerini ve bunları etkileyen değişkenleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma betimsel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 60 resmî ve özel okulda görev yapan 288 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu ve Okul Öncesi Öğretmenlerinin İşe Yabancılaşma Ölçeği kullanılarak elde edilmiş ve SPSS programında çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda okul öncesi öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşma düzeylerinin genel olarak düşük düzeyde, Güçsüzlük Duygusu ve Normsuzluk boyutlarında kısmen yüksek; Anlamsızlık Duygusu boyutunda ise en düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda okul öncesi öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşma düzeylerinin; haftalık çalışma saatine göre, Normsuzluk alt boyutunda, eğitim kurumu türü değişkenine göre; ölçek geneli ile Kendine Yabancılaşma ve Normsuzluk alt boyutlarında, mesleği isteyerek seçip seçmeme değişkenine göre; ölçek geneli ile Anlamsızlık Duygusu ve Yalıtılmışlık Duygusu alt boyutunda anlamlı farklılık bulunmuştur. Sınıfında kaynaştırma öğrencisi olup olmaması değişkenine göre; Kendine Yabancılaşma ve Normsuzluk alt boyutlarında, mezun olunan bölüm değişkenine göre; Kendine Yabancılaşma ve Normsuzluk alt boyutlarında, iş yerindeki arkadaşlık ilişkileri değişkenine göre ise ölçek geneli ile Anlamsızlık Duygusu, Yalıtılmışlık Duygusu, Güçsüzlük Duygusu ve Normsuzluk alt boyutlarında anlamlı farklılık saptanmıştır. Okul öncesi öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşma düzeylerinin medeni durum, yaş, hizmet süresi, sınıf mevcudu, kurum imkânları, algılanan gelir düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir.

An Examination of the Levels of Occupational Alienation of Pre-school Teachers from Their Profession in Terms of Some Variables

This study, which was carried out for the purpose of determining the occupational alienation levels (sense of insignificance, sense of isolation, self-alienation, powerlessness, normlessness) of pre-school teachers working at state and private schools and the variables affecting them, was conducted in the relational screening model. 288 pre-school teachers working at 60 state and private schools participated in the study by way of the unbiased sampling method. The data of the study were collected by using the Occupational Alienation of Pre-school Teachers Scale. The data obtained were analyzed in the SPSS program. One of the results of the study is that the occupational alienation levels of preschool teachers were found to be at a low level in general, partially high in the Sense of Powerlessness and Normlessness dimensions and at the lowest level in the sense of insignificance dimension. Another result is that significant differences were found in the occupational alienation statuses of pre-school teachers, in the normlessness sub-dimension according to weekly working hours, in the overall scale and self-alienation and normlessness sub-dimensions according to the variable of the type of educational institution, in the overall scale and sense of insignificance and isolation sub-dimensions according to the variable of choosing the occupation with one’s own will. Significant differences were determined in the self-alienation and normlessness sub-dimensions according to the variable whether there was an inclusive student in the class, in the self-alienation and normlessness sub-dimensions according to the variable of the department graduated from, in the overall scale and the sense of insignificance, sense of isolation, powerlessness and normlessness sub-dimensions according to the friendship relationships at workplace variable. It was determined that the occupational alienation levels of pre-school teachers did not demonstrate a significant difference in regard to the variables of marital status, age, the term of service, classroom size, institutional facilities, and the perceived income level.

PDF

___

Açıkel, S. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel kültürleri ile işe yabancılaşmaları arasındaki ilişki (İstanbul İli Ataşehir İlçesi Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akpolat, T. ve Oğuz, E. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinde örgütsel sinizmin işe yabancılaşma düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 947-971.
Aksu, T. ve Güneri, B. (2011). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşma üzerine etkisi. E-International Journal of Educational Research, 2(4), 28-43.
Aslan, H. (2008). Endüstri meslek liselerinde kültür dersleri öğretmenlerinin mesleğe ve kuruma yabancılaşma düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Aydın, K. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile işe yabancılaşma algıları arasındaki ilişki (Uşak ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Büyükyılmaz, O. (2007). İşletmelerde yabancılaşmanın sosyo-psikolojik etkileri ve Türkiye taşkömürü kurumunda bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ceylan, D. (2001). Öğretmenlik mesleğinde iş güçlüğü ve iş tatminsizliği, http://www.mufettisler.net/makale/is%20guclugu%20ve%20is%20tatminsizligi.doc
Celep, B. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Kocaeli ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çalışır, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması: Bolu ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çevik, R. (2009). Ortaöğretim kurumlarında yönetici davranışlarının öğretmenlerin mesleklerine yabancılaşmasına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Duygulu, E. (1999). Yabancılaşma olgusuna yönelik karşılaştırmalı bir inceleme. Dokuz Eylül Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 15-25.
Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Emir, S. (2012). Ortaöğretim öğretmenlerinin yabancılaşma düzeyleri (Aydın ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdem, M. (2014). İş yaşamı kalitesinin işe yabancılaşmayı yordama düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 1-26.
Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 395-417.
Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Eryılmaz, A. ve Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(161), 271-286.
Gülören, E. (2011). Teknik öğretmenlerde mesleki yabancılaşma: İzmir örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Güneri, B. (2010). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gür, M. (2009). Meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okullarındaki güven düzeylerinin işe karşı tutumları ile ilişkisinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Haktanır, G. (2008). Okul öncesi öğretmeninin niteliği. Eğitime Bakış EğitimÖğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 4(12), 22-35.
Halaçoğlu, B. (2008). Üniversitelerdeki akademik personelin mesleki yabancılaşma düzeylerinin çok boyutlu incelenmesi (İstanbul İli Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Horowitz, I. L. (1966). On alienation and the social order. Philosophy and Phenomenological Research, 27(2), 230-237.
Hoşgörür, V. (1997). Eğitim iş görenlerinin örgütsel tutumları (Samsun İli Ortaöğretim Okulları Örneği). Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Isherwood, G. B. ve Hoy, W. K. (1973). Bureaucracy, powerlessness and teacher work values. The Journal of Educational Administration, 11(1), 24-138.
Karahan, D. ve Ünsar A. S. (2011). Yabancılaşmanın işten ayrılma eğilimine etkisinin belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Elektronik Araştırmalar Dergisi, 15(21), 361-378.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kesik, F. ve Cömert, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya ili örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 27-46.
Kıhrı, G. (2013). Okul öncesi öğretmenleri mesleğe yabancılaşma ölçeğinin geliştirilmesi ve bir örnek uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kılçık, F. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya İli Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kılıç, H. (2009). Sosyo-ekonomik değişkenler açısından eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kınık, F. Ş. F. (2010). Öğretmenlerin yabancılaşma algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1992). Açıklamalı sosyoloji terimler sözlüğü. Konya: Göksu Matbaası.
Korkmaz, H. (2014). Ortaöğretim devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kösterelioğlu, M. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yasam kalitesi ile işe yabancılaşması arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kurtulmuş, M. ve Yiğit, B. (2016). İşe yabancılaşmanın öğretmenlerin işten ayrılma niyetine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 860-871.
Lang, D. (1985). Preconditions of three types of alienation in young managers and professionals. Journal of Occupational Behaviour, 6(3), 171-182. Doi: 10.1002/job.4030060302
Mahmutyazıcıoğlu, L. (2015). Okul öncesi yöneticilerinin algılanan liderlik stilleri ile mesleğe yabancılaşma düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul İli Anadolu Yakası Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Mau, R. Y. (1992). The validity and devolution of a concept: student alienation. Adolescence, 27(107), 731-741.
Marshal, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim Sanat Yayınevi.
Oksay, A. ve Durmaz, M. (2016). Sağlık çalışanlarında yabancılaşma düzeyi Isparta ili örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2), 269-294.
Oruç, D. (2004). Kocaeli’ndeki kamu hastanelerinde çalışan hemşirelerde yabancılaşmayı etkileyen faktörler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Otrar, M. ve Kıhrı, G. (2016). Okul Öncesi Öğretmenleri İçin Mesleğe Yabancılaşma Ölçeği OÖMY geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Kongresi’nde sunulan bildiri, İstanbul.
Parsak, G. (2010). Örgütlerde yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi; Çukurova üniversitesi çalışanları üzerinde bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Seeman, M. (1967). On the personel consequences of alienation in work. American Sociological Review, 32(2), 273-285.
Simmons, J. L. (1966). Some intercorrelations among Alienation Measure. Social Forces, 44(3), 370-372.
Sidorkin, A. M. (2004). In the event of learning: Alienation and participative thinking in education. Educational Theory, 54(3), 251-262.
Şimşek, H., Balay, R. ve Şimşek, A. S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-72.
Şirin, E. F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(4), 164-177.
Temel, C. (2010). Beden eğitimi öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uyar, Ş. (2007). Öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre öğretmenlerin okul yönetimine katılmaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldız, E. (2016). Öğretmenlerin meslek etik ilkelerine uygun davranma algılarının işe yabancılaşma-yaşam doyumu ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yıldız, K., Akgün, N. ve Yıldız, S. (2013). İşe yabancılaşma ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 1253-1284.
Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
Yorulmaz, Y. İ., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2015). The relationship between teachers’ occupational professionalism and organizational alienation. Educational Process: International Journal, 4(1-2), 31-44. Doi: 10.12973/edupij.2015.412.3
Zielinski, A. E. ve Hoy, W. K. (1983). Isolation and alienation in elementary schools. Educational Administration Quarterly, 19(27), 27-45.