Süleyman GÖKSOY, Engin EMEN, Şenyurt YENİPINAR

Öğretmenlerin Öz Liderlik Rolleri İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu çalışmada, öğretmenlerin öz liderlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın yöntemi, mevcut durumu tespit etmeyi amaçladığı için betimsel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Tabak, Sığrı, Türköz, (2012)‟nın öz liderlik ” ve DiPaola et al.,(2007)‟ın “örgütsel vatandaşlık” ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, spearmen korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuca göre araştırmaya katılan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık düzeyleri ve öz liderlik ve alt boyutları ile ilgili algı düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile öz liderlik alt boyutlarından davranış odaklı stratejiler, doğal ödül stratejileri ve yapıcı düşünme modeli stratejileri arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Öz liderlik alt boyutları olan davranış odaklı, doğal ödül ve yapıcı düşünme modeli stratejileri örgütsel vatandaşlığı anlamlı seviyede yordamaktadır. Araştırma bulgularına dayalı olarak şu öneriler getirilebilir. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının (okulda öğretmenlerin gönüllü ve isteğe bağlı davranışları) artması onların öz liderlik rol ve davranışları arasında güçlü bir ilişki ve nedensellik bağı olduğundan; Eğitim kurumlarında öğretmenlerin öz liderlik rollerini göstermeleri teşvik edilmelidir. Öğretmenlerin öz liderlik rollerini sergileyebilecekleri yönetsel ve kurumsal yapılar oluşturulmalı, fırsatlar verilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Öğretmen, Öz liderlik, örgütsel vatandaşlık

Investigation Of The Relationship Between Teachers’ Self Leadership Roles And Organizational Citizenship Behaviors

This study intended to determine the relationship between teachers‟ self-leadership levels and their organizational citizenship behaviors. The study utilized relational screening model, a descriptive research method, since it aimed to identify the current situation. “Self-Leadership Scale” by Tabak, Sığrı, Türköz (2012) and “Organizational Leadership Scale” by DiPaola et al., (2007) were used in the study as data collection tools. Spearman correlation analysis and multiple linear regression analysis were used in data analysis. Findings point to the fact that levels of organizational citizenship and self-leadership and its sub scales were high. A statistically significant positive relationship was found between teachers‟ organizational citizenship behaviors and the following self-leadership sub scales: behavior-based strategies, natural reward strategies and constructive learning models strategies. These selfleadership sub scales were found to predict organizational citizenship significantly. The following suggestions are provided based on study results: teachers should be encouraged to display their self leadership roles in organizational institutions since increases in teachers‟ organizational citizenship behaviors (teachers‟ voluntary and optional behaviors) are related to selfleadership roles and behaviors. Administrative and organizational structures in which teachers can present their self-leadership roles should be developed.

Keywords:

Teacher, self leadership, organizational citizenship,

PDF

___

Ağaoğlu, E. (2002). Sınıf yönetimi ile ilgili genel olgular. sınıf yönetimi (Ed. Zeki Kaya) Ankara: Pegem Yayınları.
Anderson, J. S., Prussia, G. E. (1997), “The Self ‐Leadership Questionnaire: Preliminary Assessment of Construct Validity”, The Journal of Leadership Studies, 4(2), 119 ‐1
Arlı, Ö. (2011), Bazı Öncül Ve Ardıllarıyla Öz Liderlik: İlköğretim Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Savunma Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Yayınevi.
Çelik, V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık
DiPaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88, 35–
Dipaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005a). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88(3), 35Dipaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005b). School characteristics that foster organizational Citizenship behavior. Journal of School Leadership, 15, 391-4
DiPaola, M. F., & Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relation to school climate. Journal of SchoolLeadership, 11(5), 424–447.
DiPaola, M. F., Tarter, C. J., & Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: the OCB scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.). Educational leadership and reform (pp. 319–342). Greenwich, CN: Information Age.
Dipaola, M. F., Tarter, C. J., & Hoy, W. K. (2007). Measuring organizational citizenship of Schools. In M. F. Dipaola & W. K. Hoy (Eds.), Essential ideas for the reform of American schools (pp. 227-250). Charlotte, NC: Information Age Publishing.
Drucker, P. F. (1994). Yeni Gerçekler. (Çev. B. Karanakçı) (4. Baskı.) Ankara: İş Bankası Yayınları.
Erdem, F. S. (2008). Organizasyonlarda lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkileri, izlenim yöntemi davranışının rolü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Fox, J. (2008). Applied regression analysis, linear models, and related methods. Sage Publications.
Houghton, J. D., Neck, P. C. (2002), “The Revised Self ‐Leadership Questionnaire: Testing A Hierarchical Factor Structure For Self ‐Leadership”, Journal of Managerial Psychology, 17(8), 672‐692.
Karasar N. (2005) .Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık, Manz, C. C. (1986), “Self ‐Leadership: Toward an Expanded Theory of Self ‐İnfluence Processes in Organizations”, Academy of Management Review, 11(3), 585 ‐600.
Oğuz, E. (2011), “Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki” Educational Administration: Theory and Practice 2011, Vol. 17, Issue 3, pp: 377-403 Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2011, Cilt 17, Sayı 3, ss: 377403
Özcan, D. E., Varderlier, P., Karabay, E., M., Konakay, G., Çetin, C. (2012), “Liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde güvenin rolü” Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012,10(37):1-23
Özsoy, İ. (2012), Örgüt İklimi, Öz Liderlik Ve İş Tatmininin Ar-Ge Performansına Etkisi: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma, Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Savunma Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sönmez V. ve Alacapınar, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, F. (2011), “ liderin kültürel zekâsı ile astların örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş doyumu üzerine etkisi”, Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2011, Cilt 10, Sayı 2, 80-104
Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics , 6. Baskı. Boston : Allyn and Bacon.
Tabak, A., Türköz, T., Basım, H., N. (2011). “Çalışanların öz liderlik algılamalarının izlenim yönetimi taktikleri kullanımına etkisi”, ODTÜ Gelişme Dergisi 2011,38(1):21-50.
Taşdan, M., & Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales‟ adaptation to Turkish. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87–96.
Türköz, T. (2010), “Çalışanların Öz Liderlik Algısının İzlenim Yöntemi Taktiklerini Kullanımlarına Olan Etkileri: Savunma Sanayinde Uygulamalı Bir Araştırma” Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Savunma Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Türköz, T., Arlı, Ö., Tabak, A. (2012), “Öz Liderlik” Liderlikte Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Detay Yayıncılık, Uğurluoğlu, Ö. (2010), “Kendi kendine liderlik stratejileri üzerine bir araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 1, 2010 175
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.