Büyük Selçuklu Sultanı Berkyaruk Dönemi Saltanat Mücadeleleri

Büyük Selçuklu Devleti (1038-1157) Türk Tarihinde önemli role sahiptir. Türk Devlet geleneğine uygun olarak yönetilen Büyük Selçuklu Devleti’nde temeli “Türk Hakimiyet Telakkisi ’ne” dayalı olarak birçok taht mücadelesine rastlanır. Bazen, kötü olaylara sahne olan bu mücadeleler, devlet içerisinde çeşitli problemler ortaya çıkarmıştır. Özellikle, Selçuklu sultanı olan Melikşah’ın ölümünden sonra, şehzadeler arasında başlayan taht mücadeleleriyle, bir “Fetret Devri” yaşanmıştır. Yaşanan bu mücadeleler devletin geleceğinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Bu süreçte, önemli sultanlardan biri Melikşah’ın oğlu Beryaruk’tur. Berkyaruk 1092-1104 yılları arasındaki bu taht mücadelelerinde önemli bir figürdür. Berkyaruk tahtta hak sahibi olan birçok kişi ile savaşmıştır. Berkyaruk’tan sonra Büyük Selçuklu İmparatorlu’ğu dağılmıştır. Bu çalışmada Büyük Selçuklu Devleti’nde taht mücadelelerinin üçüncü dönemi olan Berkyaruk zamanında yaşanan mücadeleler siyasi, ekonomik ve sosyal sebeplere dayalı olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Büyük Selçuklu, Berkyaruk, Taht mücadeleleri, Fetret devri

Sultanate Struggles During the Period of Great Seljuk Sultan Berkyaruk

The Great Seljuk State (1038-1157) has an important role in Turkish History. Many throne struggles were encountered in the Great Seljuk State, which was governed in accordance with the Turkish State tradition, based on "Turkish Sovereignty Conception". Sometimes these struggles, which are the scene of bad events, have created various problems within the state. Especially, after the death of the Seljuk sultan Melikşah, with the throne struggles between princes, a "Interregnum Period" was experienced. These struggles have had an important impact on the future of the state. During this period, one of the important sultans is Beryaruk, son of Melikşah. Berkyaruk is an important figure in these throne struggles between 1092-1104. Berkyaruk fought many people who were entitled to the throne. After Berkyaruk, the Great Seljuk Empire collapsed. In this study, the struggles in Berkyaruk period, which is the third period of the struggle for the throne in the Great Seljuk State, are discussed based on political, economic and social reasons.

Keywords:

Great Seljuk, Berkyaruk, Throne Struggles, Interregnum Period,

PDF

___

Ahmed b. Mahmud. (1977). Selçuk-name, 2 cilt, Haz: E. Merçil, Tercüman 1001 Temel Eser.
Alptekin, C. (1992). “Büyük Selçuklular”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, VII, Çağ Yay.
Anonim Selçukname. (1952). Çev: F. N. Uzluk, Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi.
Ebû’l-Ferec, Tarih, (1987). I, çev: Ö. R. Doğrul, TTK.
el- Bundari. (1999). Zübdetü’n -Nusra ve Nuhbetü’l Usra (Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi), Çev: K. Burslan, TTK.
el-Azimî, Tarihi. (1988). Selçuklular Dönemi ile ilgili Bölümler (430-538-1038/1039-1143/1144), Haz: Ali Sevim,TTK.
el-Hüseynî. (1999). Ahbârü’d -Devleti’s-Selçukiyye, Çev: N. Lügal, TTK.
er- Ravendi. (1999). Râatü’s-Sudûr ve Ayetü’s-Sürûr (Gönüllerin Rahatı ve Sevinç Alâmeti), 2 cilt, TTK, Houstma, M.TH. (1997). “Muhammed Tapar” İA., MEB Yay., VIII,481.
İbn Kesîr. (1995). el-Bidaye ve’n-Nihaye (Büyük İslam Tarihi), XII, çev: M. Keskin, Çağrı Yay.
İbnü’l Esir. (1987). el-Kâmil fit’t-Tarih, Çev: A. Özaydın, X, Bahar Yay.
İbnü’l-İbrî. (1890). Tarih-i Muhtasarü’d- Düvel, Neşr: A. Salhani, Beyrut.
Zettersteen. K.V. (1997). “Berkyaruk”, İ.A., MEB yay., II, 556-558.
Kafesoğlu, İ. (1997). “Kavurd”, İ.A., MEB yay., VI, 456-459.
Kafesoğlu, İ. (1997). “Melikşah”, İ.A., XIII, MEB yay., 665-673.
Kafesoğlu, İ. (1997). “Nizamülmülk”, MEB yay., İ.A, IX, 329-333.
Kafesoğlu, İ. (1997). “Selçuklular”, MEB yay., İ.A., X, 353-416.
Kafesoğlu, İ. (1953). Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İ. Ü. Ed. Fak. Yay.
Kerimüddin Mahmud el- Aksarayî. (1943). Müsameretü’l- Ahbar ve Müsâyeretü’n Ahyâr, çev: M. N. Gençosman.
Köymen, M. A. (1993). Selçuklular Devri Türk Tarihi, TTK.
Köymen, M. A. (1995). Alparslan ve Zamanı, MEB Yay.
Merçil, E, “Berkyaruk” Meydan Lorouse, II.,307.
Merçil, E. (1989). Kirman Selçukluları, TTK.
Özaydın, A. (1990). Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi (498-551/1105-1118), TTK.
Özaydın, A. (1992). “Berkyaruk”, DVİA, III, 514-516.
Reşidüddin, Camü’d-Tevarih, (1999). II. Cilt, yayınlayan A. Ateş, TTK.
Sevim, A. (1997). “Tutuş”, İ.A., XII/2,134-137.
Sevim, A. (1993). Anadolu’nun Fethi, (Selçuklular Dönemi), TTK.
Sevim, A. (1983). Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi, TTK.
Sevim, A. (1990). Ünlü Selçuklu Komutanları, TTK.
Sevim, A. (1981). Suriye Selçukluları Tarihi, I, DTCF. Yay. Sümer, F. (1991). “Arslan Argun”, III, DVİA, 399-400.
Turan, O. (1993). Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yay.
Turan, O. (1993). Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi Yay.
Turan, O. (1998). Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Boğaziçi Yay.
Turan, O. (1995). Türk Cihan Hakimiyeti Mefkûresi Tarihi, Boğaziçi Yay.
Urfalı Mateos. 1987. Vekayinamesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev: H.D. Andreasyan, TTK.
Usta,A.“Gevherâyin”,Tdvİslam Ansiklopedisi, Https//İslamansiklopedisi. Org.Tr/Gevherayin (17.01.2021).
Yınanç, M. H. (1944). Türkiye Selçuklu Devri, I. Anadolu’nun Fethi, İstanbul Ünv. Yay.