Measuring the performance of cattle fattening enterprises with data envelopment analysis: Comparative analysis of enterprises in the Northeast Anatolia Region (TRA) between the years 2009-2010
Bu çalışma Türkiyede sığır besi işletmelerinin veri zarfama yöntemiyle etkinliğinin ölçülmesinde ilk olma özelliği taşımaktadır. Çalışmada veri zarfama analizi yöntemiyle Kuzeydoğu Anadolu Bölgesindeki entansif sığır besi işletmelerinin iki besi dönemi halinde karşılaştırmalı olarak performans skorlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Analiz için 10 girdi ve 3 çıktı ile CCR girdi yönelimli model kurulmuştur. Analiz programı Karar Verme Birimlerinin (KVB) kendi aralarındaki etkinlik skor farklarını görmek amacıyla Super Efficiency komutuyla çalıştırılmıştır. Hesaplamalar sonucunda toplam 143 KVBne ait performans skorları saptanmıştır. Buna göre birinci besi dönemindeki performans skor ortalamaları KVBnin tamamında 112.01, küçük ölçekli KVBnde 103.97, orta ölçekli KVBnde 113.82 ve büyük ölçekli KVBnde 124.88 iken, ikinci besi döneminde KVBnin performans skor ortalamaları aynı sırayla 105.89, 108.94, 99.40, 94.13 olarak belirlenmiştir. Etkin olmayan KVB oranı birinci besi döneminde %22.79, ikinci besi döneminde ise %31.25 olarak hesaplanmıştır. İki besi dönemi ölçeklere göre karşılaştırıldığında orta ve büyük ölçekli KVBnin performans skorları arasındaki fark önemli bulunmuştur (P
Sığır besi işletmeleri performansının veri zarfama analizi yöntemiyle ölçülmesi: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesindeki (TRA) işletmelerin 2009-2010 yıllarında karşılaştırmalı analizi
The present study is the first study which is about measuring the efficiency of cattle fattening enterprises with data envelopment analysis in Turkey. In this study it is aimed to comparatively present the performance score of intensive cattle fattening enterprises in the Northeast Anatolia Region with data envelopment analysis in two fattening periods. The CCR input method model was established with 10 inputs and 3 outputs for analysis. The analysis program was operated with Super Efficiency command to see efficiency score diferences among DMU. As a result of measurements, performance scores that belong to total 143 DMU were determined. According to that, while the performance score mean of DMU in first fattening period were 112.01 in all DMU, 103.97 in small scale DMU, 113.82 in medium scale DMU, and 124.88 in large scale DMU, DMUs performance score means were 105.89, 108.94, 99.40, and 94.13 respectively in the second fattening period. The inefficiency DMU rate was measured as 22.79% in the first fattening period and 31.25% in second fattening period. When two fattening periods were compared in view of measurements, it was observed that there was a significant diference between medium and large scale DMUs performance scores (P < 0.05). In conclusion, it is considered that the increase in the number of inefficiency decision making units in the second fattening period was caused by the excessive increase in the fattening material cost, the low carcass meat price in comparison to the increase in the fattening material cost, and the decrease in the capacity utilization rate.
___
- 1. Ay dın E, Sakarya E: Kars ve Erzurum illerindeki entansif sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 18 (6): 997- 1005, 2012.
- 2. TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu, Hayvancılık İstatistikleri. http://www. tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul, Erişim tarihi: 15.12.2013.
- 3. Aydın E: Kars ve Erzurum İlleri Sığır Besi İşletmelerinin Ekonomik Analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bil. Enst., 2011.
- 4. Sakarya E: Besi işletmelerinde kârlılığı etkileyen faktörler. Vet Hek Der Derg , 64, 42-47, 1993.
- 5. Sakarya E, Günlü A: Limuzin x Jersey (F1) melezi ve Holştayn Irkı tosunlarda optimal besi süresinin tespiti üzerine bir araştırma. Ankara Univ Vet Fak Derg, 43, 113-120, 1996.
- 6. Yeşilyurt C: Matematik Programlama Tabanlı Etkinlik Ölçüm Yöntemlerinden Veri Zarflama Analizi ile Orta Öğretimde Etkinlik Ölçümü. Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniv. Sosyal Bil. Enst., 2003.
- 7. Yolalan R: İşletmeler arası Göreli Etkenlik Ölçümü. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları: No: 483, Ankara, 1993.
- 8. Baysal ME, Alçılar B, Çerçioğlu H, Toklu B: Türkiyedeki devlet üniversitelerinin 2004 yılı performanslarının veri zarfama yöntemi ile belirlenip buna göre 2005 yılı bütçe tahsislerinin yapılması. SAÜ Fen Bil Enst Derg, 9 (1): 67-73, 2005.
- 9. Gülcü A, Tutar H, Yeşilyurt C: Sağlık Sektöründe Veri Zarfama Analizi Yöntemi İle Verimlilik Analizi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2004.
- 10. Demir P, Derbentli Ö, Sakarya E: Kars ilinde bulunan mandıraların etkinliğinin veri zarfama analizi ile ölçülmesi. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 18 (2): 169-176, 2012.
- 11. Karacaer Ş: Antalya Yöresindeki 4 ve5 Yıldızlı Otellerde Toplam Etkinlik Ölçümü: Bir Veri Zarfama Analizi Uygulaması, Yükseklisans Tezi, Hacettepe Üniv. Sosyal Bil. Enst., 1998.
- 12. Karsak E, İşcan EF: Çimento sektöründe göreli faaliyet performansının ağırlıklı kısıtlamaları ve çapraz etkinlik kullanarak veri zarfama analizi ile değerlendirilmesi. Endüstri Müh Derg, 11 (3): 2-10, 2000.
- 13. ESK Erzurum Et Kombinası: Et ve Süt Kurumu, Erzurum Et Kombinası TAR-ET Projesine İlişkin Veriler, 2011.
- 14. Atan M: Türkiye bankacılık sektöründe veri zarflama analizi ile bilânçoya dayalı mali etkinlik ve verimlilik analizi. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 48 (14): 71-86, 2003.
- 15. SPSS: Release 20.0. Standard Version. Copyright SPSS Inc, 2012.
- 16. Talluri S: Data Envelopment Analysis: Models and Extensions, Production/Operations Management Decision Line, 2000.
- 17. Charnes A, Cooper WW, Rhodes E: Measuring the efficiency of decision making units, EJOR , 2, 429-444, 1978.
- 18. Charnes A, Cooper WW, Lewin AY, Seiford L M: Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Application, Kluwer Academic Publishers, 1994.
- 19. Tarım A: Veri Zarfama Analizi Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Sayıştay Yayınları Araştırma İnceleme ve Çeviri Dizisi. No: 15, Ankara, 2001.
- 20. Kettani OM, Yolalan OR: An empirical study on analyzing the productivity of bank branches. IIE Transactions, 24, 166-176, 1992.
- 21. Aydın E, Can MF, Aral Y, Cevger Y, Sakarya E: Türkiyede canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı kararlarının sığır besicileri üzerine etkileri. Vet Hek Der Derg , 81 (2): 51-57, 2010.
- 22. Aydın E, Aral Y, Can MF, Cevger Y, Sakarya E, İşbilir S: Türkiyede son 25 yılda kırmızı et fiyatlarındaki değişimler ve ithalat kararlarının etkilerinin analizi. Vet Hek Der Derg, 82 (1): 3-13, 2011.
- 23. Altuntaş M, Arpacık R: Farklı yaslarda besiye alınan Simental tosunlarda besi performansı ve optimum kesim ağırlıkları. Lalahan Hay Ara st Enst Derg, 44 (1): 7-16, 2004.
- 24. Dinçer Ö, Fidan Y: İşletme Yönetimine Giriş. 2. Baskı. Beta Basım Yayım, İ stanbul, 1996.