PINAR DEMİR, Özden DERBENTLİ, Engin SAKARYA

Kars ilinde bulunan mandıraların etkinliğinin veri zarflama analizi İle ölçülmesi

Bu çalışmada, Kars ilinde üretimde bulunan 20 adet mandıraya ait etkinlik değerleri veri zarflama analizi yöntemi ile ortaya konulmaya çalışıldı. Analizler için üç girdi ve bir çıktı kullanılarak çıktı yönelimli model kuruldu. Hesaplamalar sonucunda Kars ilindeki mandıralara ait etkinlik değerleri saptandı. Analiz CCR metodu ve BCC metodu kullanılarak iki farklı şekilde çözüldü ve aralarında farklılık olup olmadığı karşılaştırıldı. CCR modelinin sonuçları uygulanabilirlik açısından uygun bulundu. Analiz sonucunda etkin olmayan işletmelerin etkin olması için tavsiye edilebilecek potansiyel iyileştirmeler elde edildi. İşletmeler yıllık süt işleme kapasiteleri dikkate alınarak ölçek büyüklüğüne göre dört eşit gruba ayrıldı. Gruplar etkinlik skorları bakımından kıyaslandı. Çalışma sonucunda BCC modeline göre yapılan hesaplamada birinci ve ikinci grupta ikişer adet, üçüncü ve dördüncü grupta birer adet olmak üzere toplamda 6 adet karar verme birimi etkin bulundu. CCR modeli üzerinden yapılan hesaplama her gruptan bir adet karar verme birimi etkin bulundu. Etkin olmayan karar verme birimleri için iyileştirmeler hesaplandı. BCC modeli sonuçlarının pratikte uygulanabilir olmadığı görüldü. CCR modeli sonuçlarına göre etkin olmayan işletmeleri etkinlik sınırına çekmek için gerekli olan iyileştirmeler ve ölçeğe göre getirilerin yönü hesaplandı.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, peynir yapımı, süt sanayi, ekonomik analizler, metodoloji, süt işleme, Kars, modeller

Measurement the efficiency of dairies in the Kars rovince with data envelopment analysis

In this study, 20 dairies in Kars province, values of the efficiency put forward by Data Envelopment Analysis method was attempted. Three inputs and one output used and output-oriented model is established. Efficiency scores are obtained by the dairies. Analysis is solved using the method in two different ways, CCR and BCC method. Differences between methods were compared. The results of the CCR model are found to be applicable. Potential improvements were obtained for inefficient enterprises. Considering an annual capacity of milk processing enterprises divided into four groups according to the size scale. Efficiency scores of groups were compared. In study 6 decision making unit found efficient, two in the first group, two in second group, one in the third and one in the fourth group. In the calculation one effective decision making unit found from each group. Improvements were calculated for the inactive decision making units. BCC model results were found not suitable in practice. Improvements were calculated to inefficient enterprises take on efficiency frontier and direction of returns to scale according to the results of the CCR model.

Keywords:

Turkey, cheesemaking, dairy industry, economic analysis, methodology, milk processing, Kars, models,

PDF

___

1. Güneş E, Albayrak M, Gülçubuk B: Türkiye’de Gıda Sanayii, Tek Gıda İş Yayınları, ISNB:975-93141-0-X, s. 384, Ankara, 2002.
2. Demir P: Kars ili süt sanayi işletmelerinde üretim ve sanayi entegrasyonunun ekonomik ve sosyo-ekonomik analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniv Sağlık Bil Enst, Ankara, 2009.
3. Demir P, Aral S: Kars ili süt sanayi işletmelerinde üretim ve sanayi entegrasyonunun ekonomik ve sosyo-ekonomik analizi. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 16 (4): 585-592, 2010.
4. Kutlar A, Babacan A: Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği- ölçek etkinliği analizi: Dea tekniği uygulaması. Kocaeli Üniv Sosyal Bil Enst Derg 15 (1): 148-172, 2008.
5. Kaynar O, Zontul M, Bircan H: Veri zarflama analizi ile OECD ülkelerinin telekomünikasyon sektörlerinin etkinliğinin ölçülmesi. CÜİİB Derg, 6 (1): 37- 57, 2005.
6. Yalçıner K, Atan M, Kayacan M, Boztosun D: İMKB 30 endeksinde etkinlik analizi (Veri zarflama analizi - VZA) ile hisse senedi seçimi. I. Uluslararası Manas Üniversitesi Ekonomi Konferansı, Manas Üniversitesi, Bişkek, Kırgızistan (23-24 Eylül 2004), 2004.
7. Akın O: Ekmek üretim işletmelerinin verimliliklerinin veri zarflama yöntemi ile mukayeseli analizi: Batı Akdeniz Bölgesi’nde bir araştırma. Akademik Araş ve Çalış Derg, 2 (2): 89-106, 2010.
8. Kula V, Özdemir L: Çimento sektöründe göreceli etkinsizlik alanlarının veri zarflama analizi yöntemi ile tespiti. AKÜİİBF Derg, 10 (1): 55-70, 2007.
9. Bircan H: Veri zarflama analizi ile Sivas ili merkez sağlık ocaklarının etkinliğinin ölçülmesi. CÜİİB Derg, 12 (1): 331-347, 2011.
10. Titiz İ, Demir Y, Onat K: Türkiye’de şirket birleşmelerinde etkinliklerin veri zarflama analizi yoluyla belirlenmesi. AKÜİİBF Derg, 9 (1): 117-139, 2007.
11. Kutlar A, Gülcü A, Karagöz Y: Cumhuriyet üniversitesi fakültelerinin performans değerlendirmesi. CÜİİB Derg, 5(2): 137-157, 2004.
12. Aksu A, Köksal CD: Bağımsız ve zincir otel işletmelerinin veri zarflama analizi ile etkinliklerin karşılaştırılması: Antalya bölgesinde bir çalışma. İİF Derg, 20 (235): 97-107, 2005.
13. Stokes JR, Tozer PR, Hyde J: Identifying efficient dairy producers using data envelopment analysis. J Dairy Sci, 90, 2555-2562, 2007.
14. Theodoridis AM, Psychoudakis A: Efficiency measurement in Greek dairy farms: Stochastic frontier vs. data envelopment analysis. IJESAR, 1 (2): 53-67, 2008.
15. Galanopoulos K, Aggelopoulos S, Kamenidou I, Mattas K: Assessing the effects of managerial and production practices on the efficiency of commercial pig farming. Agr Syst, 88, 125-141, 2006.
16. Lilienfeld A, Asmild M: Estimation of excess water use in irrigated agriculture: A Data Envelopment Analysis approach. Agr Water Manage, 94, 73-82, 2007.
17. Özden A, Armağan G: Aydın ili tarım işletmelerinde bitkisel üretim faaliyetlerinin verimliliklerinin belirlenmesi. Tar Eko Derg, 11 (2): 111-121, 2005.
18. Candemir M, Duran FM, Koyubenbe N: İzmir 16. bölge birliği tarım kredi kooperatiflerinde teknik etkinlik, ölçek etkinliği, teknik ilerleme, etkinlikteki değişme ve verimlilik analizi: 2001-2008. AÜAİF Derg, 1 (2): 13- 35, 2009.
19. Bayramoğlu Z, Aktürk D, Tatlıdil FF: Kaynakların rasyonel kulla- nımının üretim maliyetleri üzerine etkisi: Türkiye’de kanola yetiştiriciliği örneği. STGBD, 24 (3): 62-68, 2010.
20. Koyubenbe N, Candemir M: Küçük Menderes Havzasında Ödemiş, Tire, Bayındır ve Torbalı ilçelerindeki süt sığırcılığı işletmelerinin teknik etkinliklerinin karşılaştırılması. Hay Üret Derg, 47 (2): 9-20, 2006.
21. Charnes A, Cooper WW, Rhodes E: Maesuring the efficiency of decision making units. Eur J Oper Res, 2 (6): 8-11, 1978.
22. Banker RD, Charnes A, Cooper WW: Models for estimation of technical and scale ınefficiencies in data envelopment analysis. Manage Sci, 30 (9): 1078-1092, 1984.
23. Cooper WW, Seiford LM, Tone K: Data Envelopment Analysis A Comprehensive Text With Models, Applications, Referances And Dea Solver, Kluwer Academic Publishers, Dordreccht, 2000.
24. Eroğlu E, Atasoy CM: Veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü ve etkin karar birimlerinin duyarlılık analizi. İÜİF Derg, 2, 73-89, 2006.
25. Cingi S, Tarım A: Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA- Malmquist Tpf Endeksi Uygulaması. Türkiye Bankalar Birliği Araştırma Tebliğleri Serisi, No: 2000-01, 2000.
26. Banker RD, Thrall RM: Estimation of returns to scale using Data Envelopment Analysis. Eur J Oper Res, 62, 74-84, 1992.
27. Demir P, Aral S: Kars ilindeki süt sektörünün mevcut durumuna ilişkin veteriner hekim ve ziraat mühendislerinin görüşleri. YYU Vet Fak Derg, 22 (1): 11-15, 2011.