YÖRÜKLERDE KIZ VERME GELENEĞİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: HASAN BOĞULDU FİLM ÖRNEĞİ

Gelenekler, bir toplumun tarihini, iç dünyasını, hayata bakışını gösteren zenginlik kaynağıdır. Bu düşünceler ekseninde ele alınabilecek en dikkat çekici örneklerden birini ise Yörükler sunmaktadır. Kapalı bir toplum olan Yörükler yüzyıllar geçmesine rağmen birçok geleneğini devam ettirmeyi başarmıştır. Yörüklerin bir kolu olan Tahtacılar da kendi obalarının, aşiretlerinin dışına kız vermemişlerdir. Bu bağlamda çalışmada “Hasan Boğuldu” filminden yola çıkılarak kız verme geleneği incelemeye tabi tutulmuştur. Kaz Dağları’nın eteklerinde yaşanmış bir efsaneyi anlatan hikâye, Emine ile Hasan’ın trajik aşkını konu edinir. Yörük kültüründe oba dışında kimseye kız vermeme geleneğinden dolayı oba kızı Emine ovalı Hasan’a zor bir imtihan karşılığında verilecektir fakat Hasan bu imtihanı geçemez ve trajik hikâye her ikisinin ölümüyle sonlanır. Söz konusu çarpıcı hikâye üzerinden evliliğe ilişkin geleneklerden birinin değerlendirilmesi çalışmanın temel çıkış noktasıdır.

A Study on the Tradition of Giving a Girl in Marriage in the Nomads: An Example of a Film “Hasan Boğuldu”

Traditions are the source of wealth showing the history of a society, its inner world and its view of life. Nomads present one of the most remarkable examples that can be discussed within the direction of these thoughts. The Nomads, a closed society, has managed to continue many traditions despite centuries passed. Tahtacılar, a branch of the Nomads, have not married off their girls out of their groups and tribes. Within this context, in this study, the tradition of marrying off has been examined concerning the film “Hasan Boğuldu”. The story, telling a myth that takes place in the foothill of Mount Ida, mentions the story of Emine and Hasan's tragic love. Due to the tradition of not marrying off girls to anyone except tribe in nomadic culture, the daughter of tribe Emine can be married to Hasan from the plain on condition that he accomplishes a difficult test, but Hasan cannot pass this test and the tragic story ends with the death of both. Evaluating one of the traditions of marriage through this striking story is the main starting point of the study.

___

Abisel, N. (2005). Türk sineması üzerine yazılar. Ankara: Phoenix Yayınevi.

Aydemir, A. (2013). Türk dünyasında bazı düğün terimleri ve ‘al duvak’ geleneği üzerine. Turkish Studies, 8/9, 619-655.

Balcı, Y. (2007). Gaston Bachelard’ın eleştiri metodu ve Sabahattin Ali’nin “Hasan boğuldu” hikâyesi üzerinde bir uygulama denemesi. İCANAS. (ss. 299-308), Ankara: Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu.

Bayram, P. (2013). Nevşehir’in Avanos ilçesi, Uçhisar ve Göreme beldelerinde evlilik merasimleri. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 17-37.

Çetindağ, G. (2007). Kazak Türklerinde evlenme geleneğine bağlı olarak gerçekleştirilen hediye alışverişi üzerine bir inceleme. Millî Folklor, 76,218-231. Çetişli, İ. (2009). Metin tahlillerine giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları.

Çıblak, N. (2007). Tahtacılarda ateş ve ocak kültü. 2. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik Ve Bektaşilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı. Ankara, 671-686.

Çolak, A. (2012). Hadis temelli Anadolu düğün âdetleri. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1), 147-188.

Durbilmez, B. (2013). Halk Bilimi araştırmalarının 100. yılında: “halk bilimi” ile “edebiyat”ın ortak alanları ve “halk edebiyatı” üzerine bir değerlendirme. Millî Folklor, 99, 101-112.

Efe, A. (2010). Tahtacılar ve Muharrem ayı ritüelleri. Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Din Bilimleri) III. Cilt. (ss. 203-216), Sivas: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Ergin, M. (2004). Dede Korkut kitabı 1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.

Karademir, A. (2003). Bergama Tahtacılarında kostümler ve Samahlar. Halkbilimi Araştırmaları 2. (s. 191-196), İstanbul: E Yayınları.

Kayabaşı, R. G. (2018). Bahşiş Yörüklerinde evlilik ile ilgili âdet ve inanmalar. folklor/edebiyat, 24 (95), 67-93.

Kayabaşı, O. A. (2016). Taşeli yöresi Tahtacılarının geçiş dönemlerinde mitolojik unsurlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 78, 139-158.

Keleş, E. (2004). XIX. yüzyılın ilk yarısında Muğla’da evlilik kurumu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21(1), 183-201.

Mutlu, H. K. (2011). Balıkesir ve batı Anadolu yöresi Tahtacı Türkmenleri. Turkish Studies, 6/1, 1557-1566.

Okuyucu, S. (2016). Kazdağı Milli Parkı ve yakın çevresinin Unesco kriterlerine göre jeopark potansiyelinin belirlenmesi ve eğitim amaçlı kullanımı, Yayınlanmamış Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Özdemir, N. (2008). Medya kültür ve edebiyat. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.

Sabahattin, A. (2019). Yeni dünya. 30. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Saluk, R. G. (2011). Kazdağı’ndan yankılanan acı bir ses: Hasan boğuldu. Edebiyat ve Sinema. (ss. 325-338), İstanbul: Hat Yayınevi.

Şahin, H. İ. (2014). Kazdağlarında ayin ve şiir: Tahtacı Türkmenlerinin sazandarlık / zâkirlik geleneği üzerine. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 10, 141-165.

Türker, A., Kurt, S.& Özaltın Türker, G. (2016). Fakelore ve folklorizmin turizm ile ilişkisi üzerine kavramsal bir inceleme. Turan Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8 (31), 7-16.

Yangın Aslanoğlu, B. (2018), Geçmişten günümüze 41 Türk sinemasında folklor izleri. Konya: Palet Yayınları.

Yeşil, Y. (2014), Türk dünyasında geçiş dönemi ritüelleri (doğum-evlenme-ölüm gelenekleri). Ankara: Grafiker Yayınları.