KENTLEŞME VE SAĞLIK HARCAMALARI: TÜRKİYE ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR ÇALIŞMA

Kentler, insan topluluklarının nüfuslarının artması ve iş birliği ihtiyaçları ile beraber bir araya gelerek yaşamaya başlamalarıyla oluşmuşlardır. 18. ve 19. Yüzyıllarda buhar makinelerinin icadı ve sanayi devrimi ile birlikte kırsalda tarım ile uğraşan toplum, kentlere yöneltmiştir. 20. Yüzyılın ikinci yarısında hız kazanan kentleşme, beraberinde kıt kaynakların kent ölçeğinde yeniden hesaplanıp etkin ve verimli kullanımını gerektirmiştir. Kentleşme ile birlikte sağlık harcamalarının da etkilendiği savunulmaktadır. Bu bağlamda sağlık harcamalarının kentleşme ile ilişkisinin incelenmesi önemini korumaktadır. Bu gereklilikler neticesinde bu konunun Türkiye ölçeğinde 1980-2017 yılları arası için araştırılması, sağlık harcamaları ile kentleşme bağlamındaki ilişkinin belirlenmesi, ilişkinin varlığı durumunda yönünün ne olduğunun incelenmesi amaçlanmıştır. 1980-2017 yılları arası toplam 38 gözlem değeri ile yapılan Toda-Yamamoto Nedensellik testi sonucu, kentleşme ile sağlık harcamaları bağlamında çift yönlü nedensellik olduğu sonucuna varılmıştır. Kısa dönemde hem kent nüfusundan kişi başına düşen toplam sağlık harcamalarına doğru, hem de kişi başına düşen toplam sağlık harcamalarından kent nüfusuna doğru çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

URBANIZATION AND HEALTH EXPENDITURES: AN ECONOMETRIC STUDY ON TURKEY

The cities have been consisted with increase population of the human communities. In the 18th -19th centuries, by invention of steam engines and with industrial revolution, the society moved from rural areas to cities. Urbanization, which gained momentum towards the end of the 20th century, required the recalculation and effective and efficient use of scarce resources at the urban scale. It is argued that health expenditures are affected by urbanization. The relationship between health expenditures and urbanization remains important. In this study try to investigate relationship between urbanization and health expenditure for Turkey. Toda-Yamamoto Causality test results conducted with a total of 38 observation values between 1980-2017, it has shown that there is a one-way causality relationship between urbanization and health expenditures. In the short term, causality relationship from urban population to health expenditures was determined. However, no causal relationship has been found from health expenditures to urban population.

PDF

___

Ağır, H. & Tıraş, H. H. (2018). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel nedensellik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17, 34-102.

Ateş, M. (2012). Sağlık işletmeciliği. (İkinci Baskı) İstanbul: Beta Basım A.Ş. Berry, B. J. L., (1976). Urbanization and counter-urbanization. London: Sage Publications.

Bozkurt, İ. (2016). Önceki kayıpların neden olduğu negatif ruh halinin hisse senedi talebine etkisi. Muhasebe ve Finans Dergisi, 72, 129-150.

Calthorpe, P. (2016). Dünyanın durumu 2016 bir kent sürdürülebilir olabilir mi? Çev: Duygu Kutluay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Çelik, Y. (2016). Sağlık ekonomisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.

Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 4, 1057-1072.

Ecevit, E., Çetin, M. & Yücel, A. G. (2018). Türki cumhuriyetlerinde sağlık harcamalarının belirleyicileri: Bir panel veri analizi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10, 318-334.

Erişti, H. E., Öbay, H., Oğuz, H., Arı, N. I., Duyuran, H. G. & Karaman, Ö. (2004). OECD sağlık hesapları sistemine göre Türkiye ulusal sağlık hesapları 1999-2000. TC. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Merkezi Müdürlüğü, 8, i-74.

Erkan, R. (2010). Kentleşme ve sosyal değişme. Ankara: Bilimadamı Yayınları. Gazel, S. (2017). Bist sınai endeksi ile çeşitli metaller arasındaki ilişki: Toda-Yamamoto nedensellik testi. Asos Journal, 52, 287-299.

Gibbons, M. C., Bali, R. & Wickramasingle, N. (2013). Perspective of health management in urban health. London: Springer New York Dordrecht Heidelberg.

Granger, C. W. J. (1969). Investigating casual relations by econometric models and cross-sprectral methods. Econometrica, 3, 424-438.

Halcrow Group (2007). Study on sustainable urbanization in metropolitan regions-the asian development bank. United Kingdom: Tsinghua University, PRC and the UCL Development Planning Unit.

Hansen, P., & King, A. (1996). The determinants of health care expenditure: A cointegration approach. Journal of Health Economics, 15, 127-137.

Karaca, O. (2003). Türkiye'de enflasyon - büyüme İlişkisi: Zaman serisi analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2, 247-255.

Kaya, A. (2009). Türkiye'de iç göçler bütünleşme mi geri dönüş mü? İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Keleş, R. (2017). Kentleşme politikası. (16. Baskı) Ankara: İmge Kitabevi.

Khanolkar, V., Khan, S. A. & Gamba, M. (2016). An insight on health care expenditure. MBAA Proceedings 2010 - Papers, 34. 02.05.2019 tarihinde https://sga.usi.edu/media/3654718/Insight-on-Health-Care.pdf adresinden erişildi.

Kiziroğlu, A. M. (2003). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme politikaları. TC Maltepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Analiz Dergisi, 53.

Magazzino, C. & Mele, M. (2012). The determinants of health expenditure in Italian regions. International Journal of Economics and Finance, 4, 61-72.

Moore, M., Gould, P. & Keary, B. S. (2003). Global urbanization and impact on health. International journal of hygiene and environmental health, 206, 269-278.

Mumford, L. (1961). The city in history. Its Origins, Its Transformations and Its Prospects. New York: Harcourt, Brace & World.

Mutlu, A. & Işık, A. (2005). Sağlık ekonomisine giriş (2. Basım). Bursa: Ekin Kitabevi.

Mutlu, A. & Işık A. K. (2012). Sağlık ekonomisine giriş. Bursa: Ekin Kitabevi.

Newhouse, J. P. & Chernew, M. E. (2012). Handbook of health economics 2. Elsevier’s Science, 2, 18.

OECD (2019). Organization for economic co-operation and development. 18.06.2019 tarihinde https://data.oecd.org/healthres/health-spending.htm adresinden erişildi.

Özer, İ. (2004). Kentleşme, kentlileşme ve kentsel değişme. Bursa: Ekin Kitabevi.

Penner, S. J. (2004). Introduction to health care economics financial management: Fundamental concepts with practical applications. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

Richardson, W. H. (1978). Urban economics. Illionis: The Dryden Press.

Samadi, R. & Rad, E. H. (2013). Determinants of healthcare expenditure in economic cooperation organization (ECO) countries: Evidence from panel cointegration tests. International Journal of Health Policy and Management, 1, 63-68.

Somunoğlu, S. (2012). Sağlık kurumları yönetimi-I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset.

Tengilimoğlu, D. (2012). Sağlık hizmetleri pazarlaması. Ankara: Siyasal Kitabevi. Tengilimoğlu, D., Akbolat, M. & Işık, O. (2015). Sağlık işletmeleri yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmalık.

Toda, H. Y. & Yamamoto, T., (1995). Statistical inference in vector autoregression with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250.

UN, DESA, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). World urbanization prospects: The 2018 revision, custom data acquired via website. 16.06.2019 tarihinde https://population.un.org/wup/DataQuery/ adresinden ulaşıldı.

Wang, Z. (2009). The convergence of health care expenditure in the US states. Health Economics, 18, 55-70.

Witter, S. (2002). Briefing paper for oxfam GB, health financing in developing and transtional countries. Centre For Health Economics University of York, 22, 4.

World Development Indicators (2019). 18.06.2019 tarihinde http://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/ adresinden ulaşıldı.

Yılmaz, E. & Çitçi, S. (2011). Kentlerin ortaya çıkışı ve sosyo-politik açıdan Türkiye'de kentleşme dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 252-267.

Yılmaz, M. (2014). Türkiye’de kırsal nüfusun değişimi ve illere göre dağılımı (1980-2012). Eastern Geographical Review, 33, 161-188.