BİLİNÇLİ FARKINDALIĞIN BİLİŞSEL KAYIPLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: ÖZNEL İYİ OLUŞUN ARACILIK ROLÜ

Bu çalışmanın amacı; beyaz yakalı çalışanların bilişsel kayıp seviyelerinde bilinçli farkındalığın etkisini tespit etmek ve bu etkileşimde öznel iyi oluşun aracılık rolü oynayıp oynamadığını belirlemektir. Zihinsel iş yükü nispeten fazla olan beyaz yakalıların görevlerini yerine getirirken yapabilecekleri hataların daha büyük sorunlara neden olacağı düşünülerek çalışma örneklemi olarak beyaz yakalı çalışanlar tercih edilmiştir. Araştırmada veriler, kamu ve özel sektörde görev yapan 653 beyaz yakalı çalışandan kolayda örnekleme yöntemiyle toplanmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak bu veriler faktör analizi, kolerasyon, regresyon ve aracılık analizlerine tabi tutulmuşlardır. Analizler sonucunda, hem bilinçli farkındalık hem de öznel iyi oluşun bilişsel kayıpları azalttığı ortaya çıkarılmıştır. Özellikle yüksek öznel iyi oluşun bilişsel kayıplar üzerinde bilinçli farkındalıktan daha fazla azaltıcı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada bilinçli farkındalığın öznel iyi oluşu artırmak suretiyle bilişsel kayıpları azalttığı ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde araştırmacı ve uygulayıcılara öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bilinçli farkındalık, Öznel iyi oluş, Bilişsel kayıplar

THE EFFECT OF MINDFULNESS ON COGNITIVE FAILURES: THE MEDIATING ROLE OF SUBJECTIVE WELL-BEING

The aim of this study is to determine the effect of mindfulness on cognitive failures levels of white-collar workers, and the mediating role of subjective well-being. Since the workload of white-collar employees is relatively high, it is thought that the mistakes they will make while working may cause bigger problems. For this reason, white-collar employees were preferred as the study sample. In the study, data were collected from 653 white-collar employees working in the public and private sectors by convenience sampling method. In accordance with the purpose of the research, these data were subjected to factor analysis, correlation, regression and mediation analysis. One of the results of the analyzes, it is revealed that both conscious awareness and subjective well-being decreased cognitive failures. It is seen that high subjective well-being has a more decreasing effect on cognitive failures than mindfulness. Moreover, it was concluded that mindfulness decreases cognitive failures by increasing subjective well-being. In the context of the results, suggestions have been developed for researchers and practitioners.

Keywords:

Mindfulness, subjective well-being, cognitive failures,

PDF

___

Ahadi, B., Mehrinejad, A., ve Moradi, F. 2017. Cognitive failure in the elderly: the role of mindfulness and meta-emotion. Aging Psychology, 3(2), 115-125.
Akyol, E. Y., ve Işık, Ş. 2018. Akademisyenlerde mutluluğun yordayıcıları olarak farkındalık ve stresle başa çıkma tutumları. The Journal of Happiness & Well-Being, 6(1), 1-17.
Ameli, R. 2016. 25 Farkındalık Dersi: Şimdi Sağlıklı Yaşama Zamanı (Çeviri Ed. Z Atalay, K Ögel). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık
Anderson, J. C., ve Gerbing, D. W. 1984. The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155–173.
Arslan, İ. ve Bektaş, H. 2020. Bilinçli farkındalığın öznel mutluluk üzerine etkisinde benlik saygısının aracı rolü: Üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 95-115.
Atilla, G., ve Yıldırım, G. 2019. Öznel iyi oluş halinin işe tutkunluğa etkisi: sinop ili tekstil sektörü örneği. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 188-205.
Baer, R. A. 2003. Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical psychology: Science and Practice, 10(2), 125-143.
Baer, R. A., Smith, G. T., Lykins, E., Button, D., Krietemeyer, J., ve Sauer, S. 2008. Construct validity of the five facet mindfulness questionnaire in meditating and non-meditating samples. Assessment, 15, 329-342.
Broadbent, D. E., Cooper, P. J., Fitzgerald, P. ve Parkes, K. R. 1982. The Cognitive failures questionnaire (CFQ) and its correlates. British Journal of Clinical Psychology, 21, 1-16.
Camfield, L., ve Skevington, S. M. 2008. On subjective well-Being and quality of life, Journal of Health Psychology, 13(6), 764-775.
Carmody, J., Baer, R. A., Lykins, E. L. B. ve Olendzki, N. 2009. An empirical study of the mechanisms of mindfulness in a mindfulness‐based stress reduction program. Journal of Clinical Psychology, 65(6), 613-626.
Çevik, O., ve Kırmızı, C. 2020. Z kuşağında bilinçli farkındalığın öznel mutluluğa etkisi: Öz şefkatin aracı rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 183-202.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. 2014. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
Daniels, R. J. 2007. Workplace cognitive failure as a mediator between work-family conflict and safety performance, Portland State University, dissertations and theses.
Deniz, M. E., Erus, S. M., ve Büyükcebeci, A. 2017. Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
Diener, E. 1984. Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
Diener, E. 2000. Subjective Well-Being. The Science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34-43.
Diener, E., ve Seligman, M. E. 2004. Beyond money: Toward an economy of well-being. Psychological science in the public interest, 5(1), 1-31.
Doğan, T. ve Çötok, N.A. 2011. Oxford mutluluk ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-172.
Doğan, T. 2013. Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
Eryılmaz, A. ve Atak, H. 2014. Ergen öznel iyi oluşunun, öz saygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 170-181.
Fulton, P. R. 2005. Mindfulness as clinical training. In C. K. Germer, R. D. Siegel, & P. R. Fulton (Eds.), Mindfulness and psychotherapy (pp. 55-72). New York, NY: Guilford Press
Germer, C. 2009. The Mindful path to self compassion. Freeing yourself from destructive thoughts and emotions. New York: The Guilford Press.
Germer, C. K., Siegel, R. D., ve Fulton, P. R. 2005. Mindfulness and psychotherapy. New York: Guilford Press.
Ghasemi, J. R., Mousavi, S. V., ve Hoseini, S. M. S. 2019. The Mediating role of cognitive failure in relationship of mindfulness and marital intimacy among elderly. Aging Psychology, 5(3), 251-261.
Glomb, T. M., Duffy, M. K., Bono, J. E., ve Yang, T. 2011. Mindfulness at work. Research in Personnel and Human Resources Management, 30, 115–157.
Gorbovskaya, I., Park, N., ve Kim, C. 2014. The relationships between mindfulness, distraction control, and working memory. Inkblot: The Undergraduate Journal of Psychology, 3, 20-27.
Hanley, A., Warner, A., ve Garland, E. L. 2015. Associations between mindfulness, psychological well-being, and subjective well-being with respect to contemplative practice. Journal of Happiness Studies, 16(6), 1423-1436.
Hayes, A. F. 2018. Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. (2. Baskı). Guilford publications.
Hefferon, K. ve Boniwell, I. 2018. Pozitif Psikoloji; Kuram, Araştırma ve Uygulamalar, Çev. Doğan Tayfun, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
Herndon, F. 2008. Testing mindfulness with perceptual and cognitive factors: External vs. internal encoding, and the cognitive failures questionnaire. Personality and Individual Differences, 44(1), 32-41.
Hills, P. ve Argyle, M. 2002. The Oxford happiness questionnaire: A compact scale for the measurement of psychological well-being. Personality and Individual Differences, 33, 1073–1082.
Hyland, P. K., Lee, R. A., ve Mills, M. J. 2015. Mindfulness at work: A new approach to improving individual and organizational performance. Industrial and Organizational Psychology, 8(4), 576-602.
İnci, B., ve Ergen, A. 2019. Bilinçli Farkındalığın (Mindfulness) Sürdürülebilir tüketim bağlamında incelenmesi, PPAD Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, 1-4 Mayıs, Kuşadası-Aydın. s.546-567.
Jose, A. T., ve George, J. S. 2017. Cognitive failure and general well-being among IT Professionals. International Journal of Research in Social Sciences, 7(3), 635-642.
Kabat-Zinn, J. 1994. Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion.
Kabat-Zinn, J. 2003. Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144-156.
Klockner, K., ve Hicks, R. E. 2015. Cognitive failures at work, mindfulness, and the big five. GSTF Journal of Psychology (JPsych), 2(1), 1-7.
Kristeller, J. L., ve Wolever, R. Q. 2011. Mindfulness-based eating awareness training for treating binge eating disorder: the conceptual foundation. Eat Disorders, 19, 49-61.
Lapierre, L. M., Hammer, L. B., Truxillo, D. M., ve Murphy, L. A. 2012. Family interference with work and workplace cognitive failure: The mitigating role of recovery experiences. Journal of Vocational Behavior, 81(2), 227-235.
Larson, G. E., ve Merritt, C. R. 1991. Can accidents be predicted? An empirical test of the Cognitive Failures Questionnaire, Applied Psychology, 40(1), 37-45.
Larson, G. E., Alderton, D. L., Neideffer, M., ve Underhill, E. 1997. Further Evidence on the dimensionality and correlates of the cognitive failures questionnaire, British Journal of Pycbology, (88), 29–38.
Lau, M. A., Bishop, S. R., Segal, Z. V., Buis, T., Anderson, N. D., Carlson, L., Shapiro, S., Carmody, J., Abbey, S. ve Devins, G. 2006. The Toronto mindfulness scale: Development and validation. Journal of clinical psychology, 62(12), 1445-1467.
LePera N. 2011. Relationships between boredom proneness, mindfulness, anxiety, depression, and substance use. New School Psychol Bull, 8:15-25.
Leung, P., Orgeta, V., Musa, A., ve Orrell, M. 2018. Emotional distress mediates the relationship between cognitive failures, dysfunctional coping, and life satisfaction in older people living in sheltered housing: A structural equation modelling approach. International journal of geriatric psychiatry, 34(1), 179-185.
Linden, D. V. D., Keijsers, G. P.J., Eling, P. ve Schaijk, R. V. 2005. Work stress and attentional difficulties: An initial study on burnout and cognitive failures, Work & Stress, 19(1), 23-36.
Lykken, D. ve Tellegen, A. 1996. Happiness is a stochastic phenomenon. Psychological Science, 7(3), 186-189.
Lyubomirsky, S. 2007. The how of happiness: A scientific approach to getting the life you want. The Penguin Press, NY.
Lyubomirsky, S., Sheldon, K.M. ve Schkade, D. 2005. Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9, 111-131.
MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M., ve Williams, J. 2004. Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate behavioral research, 39(1), 99-128.
Mahoney, A. M., Dalby, J. T., ve King, M. C. 1998. Cognitive failures and stress, Psychological Reports. (82), 1432–1434.
Martin, M. 1983. Cognitive failure: Everyday and laboratory performance, Bulletin of Psychonomic Society, (21), 97-100.
Morgan, W. D., ve Morgan, S. T. 2005. Cultivating attention and empathy. In C. K. Germer, R. D. Siegel, & P. R. Fulton (Eds.), Mindfulness and psychotherapy (pp. 73-90). New York, NY: Guilford Press.
Neff, K. D. 2003. The Development and validation of a scale to measure self compassion. Self and Identity, 2, 223 – 250.
Özdevecioğlu, M., Karaca, M., Demirtaş, Ö., ve Bayram, A. 2013. Mesleki stres ve tükenmişliğin zihinsel kayıplar (cognitive failure) üzerindeki etkisi, 1. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiri Kitabı, 15-16 Kasım 2013, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, s. 7-15.
Park, Y.-M., ve Kim, S. Y. 2013. Impacts of job stress and cognitive failure on patient safety incidents among hospital nurses, Safety And Health At Work, 4(4), 210-215.
Payne, T. W., ve Schnapp, M. A. 2014. The relationship between negative affect and reported cognitive failures. Depression research and treatment, 1-7.
Petitta, L., Probst, T. M., Ghezzi, V., ve Barbaranelli, C. 2019. Cognitive Failures in Response to emotional contagion: Their Effects on Workplace Accidents. Accident Analysis & Prevention, 125, 165-173.
Pinquart, M. ve Teubert, D. 2010. A meta‐analytic study of couple interventions during the transition to parenthood. Family Relations, 59(3), 221-231.
Polatcı, S., ve Yılmaz, H. 2021. Bilişsel kayıplarımızın sebebini arayış: Psikolojik sermaye ve çalışma hayatı kalitesinin bilişsel kayıplara etkisi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(22), 47-68.
Reason, J. T. 1977. Skill and error in everyday life. In M. Howe (Ed.), Adult Learning (p. 21-45). London: Wiley.
Reason, J. T. 1979. Actions not as planned: The price of automatization. In G. Underwood, & R. Stevens (Eds.), Aspects of consciousness (p. 67-89). London: Academic Press.
Reason, J. T., ve Lucas, D. 1984. Absent-mindedness in Shops: Its incidence, correlates and consequences, British Journal of Clinical Psychology, 23(2), 121-131.
Siegel, R. D., Germer, C. K., ve Olendzki, A. 2009. Mindfulness: what is it? where did it come from? In Clinical Handbook of Mindfulness (Eds F. Didonna):17-35. New York, Springer.
Simpson, S. A., Wadsworth, E. J. K., Moss, S. C., ve Smith, A. P. 2005. Minor ınjuries, cognitive failures and accidents at work: Incidence and associated features, Occupational medicine, 55(2), 99-108.
Singh, S., ve Sharma, N. R. 2017. Study of mindfulness and cognitive failure among young adults. Indian Journal of Positive Psychology, 8(3), 415-419.
Şahin, A. 2019. Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 151-176.
Şahin, N. H., ve Yeniçeri, Z. 2015. “Farkındalık” Üzerine Üç Araç: Psikolojik Farkındalık, Bütünleyici Kendilik Farkındalığı ve Toronto Bilgece Farkındalık Ölçekleri. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 48-64.
Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. 2013. Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
Tirre, W. C. 2018. Dimensionality and Determinants of Self-reported Cognitive Failures, International Journal of Psychological Research, 11(1), 9-18.
Türk, S., ve Gürdal, S. A. 2019. Mutluluk İşten Ayrılma Niyetini Azaltır Mı? Mutluluk ve Yaşam Doyumunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 14-28.
Valley, M. A., ve Stallones, L. 2017. Effect of mindfulness-based stress reduction training on health care worker safety. Journal of occupational and environmental medicine, 59(10), 935-941.
Visted, E., Vøllestad, J., Nielsen, M. B. ve Nielsen, G. H. 2015. The impact of group-based mindfulness training on self-reported mindfulness: A systematic review and meta-analysis. Mindfulness, 6(3), 501-522.
Wadsworth, E. J. K., Simpson, S. A., Moss, S. C., ve Smith, A. P. 2003. The bristol stress and health study: Accidents, minor injuries and cognitive failures at work, Occupational Medicine, 53(6), 392–397.
Wallace, J. C., ve Vodanovich, S. J. 2003. Workplace safety performance: Conscientiousness, cognitive failure and their interaction, Journal of Occupational Health Psychology, 8(4), 316–327.
Wallace, J. C., Kass, S. J., ve Stanny, C. J. 2002. The cognitive failures questionnaire revisited: Dimensions and correlates. The Journal of General Psychology, 129(3), 238-256.
Yüksekbilgili, N. Ş. 2020. Bilinçli farkındalık düzeyi ile bireysel mutluluk düzeyi arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(8), 63-72.