ALLAH’IN EL-HÂLİK (الخالق) İSMİNİN YORUM ANLAMI VE SAUSSURE’ÜN GÖSTERGE KURAMI ÇERÇEVESİNDE SEMANTİK ANLAMI

Öz: Semantik çalışmalarının tarihi çok öncelere dayandırılmasına rağmen esas IXX. Yüzyılda gündeme alınmaya başlanmıştır. Semantiğin öncüsü olarak da Ferdinand de Saussure’ü göstermemiz mümkündür. Onun özellikle gösterge kuramı bağlamında anlamın oluşmasını anlattığı çalışması bizim makalemizin de bel kemiğini oluşturmaktadır. Bu çalışmada Saussure’ün gösterge kuramından hareketle Allah’ın Hâlik isminin semantik anlamının verilmesi amaçlanmaktadır. Bunun için öncelikle klasik kelamda kelimeye verilen anlamları ortaya koyulup daha sonra da ayetler üzerinden Hâlik ismine semantik anlam verilmeye çalışılmıştır. Böylece kelimeye tarihsel olarak yüklenen anlam ile semantik analizle ortaya çıkarılan orijinal anlam farkı gösterilecektir. Bilindiği gibi bu tartışma art süremli ve eş süremli anlam teorileri üzerinden analiz edilmektedir. Biz de bu yöntemi takip ettik.

Anahtar Kelimeler:

Semantik/anlambilim, Hâlik, Ferdinand de Saussurre, synchronic ve diachronic anlam

HERMENEUTICAL MEANING OF GOD’S NAME AL-HÂLIK(الخالق) AND WITHIN THE CONTEXT OF SAUSSUREAN SEMANTIC MEANING

Abstract Although studies on semantics deep rooted, essentially systematic studies were carried out in 19th century and Ferdinand Saussure is considered pioneer. His work in which formation of meaning is tackled within the context of semiotics is the backbone of our paper. Following his semiotics, we tried to give the frame of God’s name ‘hâlik’ (خالق). In order to accomplish this, we first gave the classical theological meanings of the verb ‘hâlik’, then moved to the verses and analyzed them semantically. Through this work we aimed to show that semantical studies on the Qur’anic vocabulary might give us the essential meaning aimed at on the one hand and clear up the meanings imposed upon them historically on the other. As it is known this is referred as synchronic and diachronic structure of any verb. We also followed the same line.

Keywords:

Semantics, Hâliq (Creator), Ferdinand de Saussure, synchronic and diachronic meaning,

PDF

___

Aksan, Doğan, Anlambilim: Anlambilim Konuları ve Türkçe’nin Anlambilimi, Ankara: Engin Yayınları, 1999. Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil: Ana çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumları Yayınevi, 1982. Aysever, R. Levent, “Kratylos: Adların Doğruluğu ve Bilgi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 191/2, (2002): 153-166. Cevheri, Ebu Nasr İsmail b. Hammad, Sıhah: tacu'l-luga ve sıhahu'l-arabiyye, Kahire: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999. Demir, Hilmi, “Delil ve İstidlalin Mantıki Yapısı”, doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001. Düzgün, Şaban Ali, Nesefi ve İslam Filozoflarına Göre Allah-Alem İlişkisi, Ankara: Akçağ Yayınları, 1998. ed-Derviş, Muhyiddin, İ’rabu’l-Kur’an-ı Kerim ve beyânuhu, Beyrut: Dâru’l-ibni Kesir, 1992. el-Bağdadi, Ebu Masnur Abdülkâhir, Usûlu’d-dîn, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1981. El-Gazali, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed, Esmâ-i Hüsna Şerhi, İstanbul: Ferşat Yayınları, 2005. El-Kurtubi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed, El-Camiu li ahkâmi’l-Kur’an, çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul: Buruc Yayınları, 1997. Erdem, Hüseyin Sabri, “Haberi Sıfatlar”, Dini Araştırmalar, 5/1 (2003): 109vd et-Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Taberi Tefsiri, çev. Hasan Karakaya, Kerim Aytekin, İstanbul: Hisar Yayınevi, 1996. Ez- Zeccâci, Abdurrahman İshak b., İştikâku esmaillah, haz. Abdül Hüseyin el-Mübarek, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1986. Fahreddin er-Razi, Levâmiu’l-beyyinât, Kahire: Mektebetü’l-ezheriyye li’t-turas, 2000. Fahreddin er-Râzî, Tefsiru’l-kebir, Ankara: Akçağ Yayınları, 1988-1999. Guiraud, Pierre, Anlambilim, çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınevi, 1999. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=HAYAL, erişim tarihi 20.06.2017. İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zahiri, el-Fasl fi’l-milel ve’l-ehvâ’ ve’n-nihal, haz. Muhammed İbrâhim Nasır, Abdurrahman Umeyre, Cidde: Mektebetu Ukaz, 1982. İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1990. İbn Side, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail ed-Darir el-Mürsi, el-Muhkem ve’l-muhîtu’l-a’zam, Kahire: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2000. İşsever, Selçuk, Türkçe Metinlerdeki Bağlantı Öğelerinin Metinbilim ve Kullanımbilim Açısından İşlevi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995. Kâdı Abdülcebbar, Şerhu’l-usuli’l-hamse, (Mu’tezile’nin Beş İlkesi), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013. Koca, Suat, “Ahlak Kavramı Üzerine Etimolojik ve Semantik Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 57/2 (2016). Koloğlu, Orhan Şener, Cübbailerin Kelâm Sistemi, İstanbul: İsam Yayınları, 2007. Maturidi, Ebu Mansur, Kitâbü’t-Tevhid Tercümesi, çev. Bekir Topaloğlu, (İstanbul: İSAM, 2015). Muhammed Ramazan Abdullah, el-Bâkıllânî ve Ârâuhu’l-Kelâmiyye, Bağdad: 1986. Mücahid, Abdülkerim, “Semantiğin Arap ve Batı Dünyasındaki Serüveni”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, çev. Celalettin Divrekçi, 47/2, (2006): 259. Palmer, F. R. Semantik: Yeni Bir Anlambilim Proje, çev. Ramazan Ertürk, 1. Baskı, Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001. Rağıb el-İsfehâni, Müfredât: Kur’an Terimleri Sözlüğü, çev. Abdülbaki Güneş, Mehmet Yolcu, 3.baskı, İstanbul: Çıra yayınları, 2012. Saussure, Ferdinand de, Genel Dilbilim Dersleri, çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınevi, 2001. Suyuti, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, ed-Dürrü'l-mensur fi't-tefsiri'l-me'sur, Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1983. Tehânevî, Muhammed Ala b. Ali b. Muhammed Hamid el-Fâruki, Keşşâfu İstılâhâti’l-Funun, Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1998. Topaloğlu, Bekir, “Esmâ-i Hüsna”, TDV İslâm Ansiklopedisi, (DİA), XI, 404-418. Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Din Kur’an Dini, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015. Yurdagür, Metin, Allah’ın Sıfatları, İstanbul: Marifet Yayınları, 1984. Zemahşeri, Ebu'l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşaf an hakaikü't-tenzil ve uyunu'l-akavil fi vucuhi't-tevil, Matbaatü'l-Kubrayi'l-Emiriyye, 1318-1319.