KUDÜS’ÜN KAYBI MÜSLÜMANLARIN HATASI MI? YOKSA HAÇLILARIN BAŞARISI MI?

Bilimsel literatürde Haçlı seferleri olarak bilinen ve Batı Hıristiyan dünyasının Kutsal Topraklar’ı (Beytülmakdis) Müslümanlardan kurtarma amaçlı giriştikleri ve yaklaşık 200 yıl süren mücadeleler sırasında, Müslüman devletler ile bölgede kurulan irili ufaklı birçok Haçlı siyasi teşekkülü arasında çetin savaşlar yaşanmıştır. Söz konusu mücadelelerin çoğu kez Müslümanların üstünlüğü ile neticelendiği anlaşılsa da, 9 Haçlı seferi içerisinde tek başarıya ulaşmış olan 1. Haçlı Seferi sırasında üç semavi din olan İslamiyet, Hıristiyanlık ve Yahudilik nezdinde kutsal sayılan Kudüs, Urfa ve Antakya’nın Haçlıların eline geçmiştir. İslam ordularının başında olan hükümdar veya komutanların Haçlı tehlikesini küçümsemeleri ve bölgede yer alan Müslüman devletlerin kendi aralarında çıkar çatışmalarına girmeleri, şehrin kaybına giden yoldaki en önemli etkenlerin içerisinde sayılabilir. Ayrıca Haçlı ordularının sanılanın aksine daha kalabalık olmaları ve Haçlı liderlerinin verdikleri doğru taktiksel kararlar da başarılarını pekiştirmiştir. Biz de bu makalede, Kudüs’ün Müslümanların elinden çıkmasına Müslümanların hatalarının mı sebep olduğu, yoksa bunda Haçlıların büyük askeri başarısının mı etkili olduğu üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler:

Kudüs, Beytülmakdis, Haçlı Seferleri, Artuklular, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Fatımîler

The Loss of Bayt al-Maqdis the Failure of the Muslims? Or the Success of the Crusades?

During the 200-year-long struggles, known as the Crusades in the scholarly literature, the Western Christian World attempted to save the Holy Land (Jerusalem) from Muslims, and tough wars were experienced between Muslim states and many Crusader political entities established in the region. Although it is understood that the struggles in question mostly resulted with the superiority of Muslims, with the exception of the First Crusade, which was the only success in the 9 Crusades, during which Bayt al-Maqdis, Urfa and Antioch were captured by the Crusaders. One of the most important factors on the road to the loss of the city is that the rulers or commanders who were at the head of the Muslim armies underestimated the Crusaders’ danger and the Muslim states in the region had conflicts of interest among themselves. In addition, the Crusader armies being of greater number contrary to popular belief and the correct tactical decisions made by the Crusader leaders also reinforced their success. This paper will focus on whether it was the mistakes of the Muslims which caused the loss of Bayt al-Maqdis, or whether the great military success of the Crusaders affected this.

Keywords:

Jerusalem, Bayt al-Maqdis, Crusades, Artuqids, Seljuks, Fatimids,

PDF

___

Albert of Aachen. (2007). Historia İerosolimitana, History of the Journey to Jerusalem, Çev. S. B. Edgingson. New York: Oxford University Press.
Anna Komnena. (1996). Alexiad, Çev. Bilge Umar. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
Anonim Haçlı Tarihi. (2013). Çev. Ergin Ayan. İstanbul: Selenge Yayınları.
Anonim Süryani Vekayinamesi. (2005). I. Ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi, Çev. Vedii İlmen. İstanbul: Yaba Yayınları.
Ebu’l-Farac. (1999). Ebu’l-Farac Tarihi , II, Çev. Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
El-Azimî. (1984). Tarihi Haleb, Nşr. İbrahim Za’rûr. Dımaşk.
Fulcherius Carnotensis. (2009). Kudüs Seferi, Çev. İlcan Bihter Barlas. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
İbnü’l-Adim. (1997), Zübdetü’l-Haleb min Tarih Haleb, I, Nşr. S.Zakkar. Dımaşk: Darü’l-Kitabü’l-Arabî Yayınları.
İbnü’l-Esir. (1987). El-Kamil-fi’t-Tarih, X, Çev. Abdülkerim Özaydın. İstanbul: Bahar Yayınları.
İbnü’l-Hallikan. (1994). Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâüebnâ’i’z-Zamân, II, Nşr. İ. Abbas, Beyrut: Darü’s-Sadr Yayınları.
İbnü’l-Kalanisî. (1908). Zeyl Tarih-i Dımaşk, Nşr. H.F.Amedroz. Leyden.
Peter Tudebodus. (2019). Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi, Kudüs’e Yolculuk, Çev. Süleyman Genç. İstanbul: Kronik Yayınları.
Raimundus Aguilers. (2019). Haçlılar Kudüs’te,Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferleri, Çev. Süleyman Genç. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Runciman, Steven. (1998). Haçlı Seferleri Tarihi, I, Çev. Fikret Işıltan. Ankara : Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Sevim, Ali. (2000). Filistin ve Suriye Selçukluları Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Süryani Mihail. (1944). Vekayiname, Çev. H.D.Andreasyan, Basılmamış tercüme, TTK Kütüphanesi, Ankara.
Urfalı Mateos. (2000). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi, Çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara : Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Willermus Tyrensis. (2016). Haçlı Kroniği, Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar, Çev. Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken Yayınları.