Geç Modern Dönemde Eskatolojiler ve Tekno-Dijital Gelecek: Yapay Zekâ Filmi Üzerine Bir Değerlendirme

Modern hayat gelenekle arasına mesafe koyarken, seküler niteliklerde işleyen ve dünyadaki zamana endeksli olan eskatolojiler inşa etmişti. Fakat bu türden eskatolojiler, geçmişin ve geleceğin dengeli birlikteliğinde anlamlı olabilmekteydi. Modern evrenin bu türden dünyevi eskatolojilerinin niteliği dünyevi cennetler vaat etmesinden ötürüydü. Ancak geç modern dönemin gelenek ötesi hayatları, geçmişin yitirildiği ve gelecekle baş başa kalınan zamanlara dönüşmüş oldu. Bu dönem gelecek merkezli hayatların yükselişini ortaya koyarken, geleceğin belirsizliklerini de gündelik hayatın merkezine çekmiş olmaktadır. Bu koşulların bir çıktısı olarak da geç modern hayat, modern anlamdaki rasyonel ve seküler olan eskatolojilerin de işlevini yitirdiği türden bir zaman dilimidir. Yaşananların önemli bir sonucu ise geç modern bireyin refleksif özelliklerinin artık onun geleceğe dair yaşadığı belirsizlikleri risk ve korkularla ilgili distopyalara açık hale getirmesidir. Bu açıdan son zamanlarda modernitenin rasyonel eskatolojileri -geç modern bireyler için- yerini kötü türden rasyonel eskatolojilere bırakmış durumdadır. Hatta gelinen noktada geç modern birey, geleceğin insan yapımı bir tekno-dijital kıyametle sonlanacağı yönündeki eskatolojilere giderek daha fazla itibar eder hale gelmektedir. Bu çalışma son yıllarda, özellikle Hollywood sinemasında görünürlük kazanan tekno-dijital kıyamet temalı yapıtları irdeleyerek, geç modern insanın kötü türden rasyonel eskatolojilere dair algılarını ve onalara yüklediği anlamları ortaya koymanın çabasında olacaktır. Çalışma kapsamında, nitel yöntemlerden olan durum/vaka çalışması (casestudy) yöntemiyle hareket edilerek, döküman analizi yöntemini kullanılmıştır. Çalışma boyunca irdelenecek olan film, Hollywood sinemasında son yıllarda öne çıkan yapıtlar arasından, amaca dönük olabilmesi için "özel örnekleme" tekniğiyle seçilmiş olan Yapay Zekâ filmidir. Materyal incelemesinde karşılaşılan görsel malzemeler göstergebilimsel analizle irdelenirken, karşılaşılan söylemler de 'söylem analizi' tekniğiyle irdelenmiştir. Ortaya konulan anlamlandırma ve yorumsamalarla da geç modern insanın geleceğe dair eskatolojik imgelerinin nasıl ve ne yönde içerimlerinin olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Geç Modern Hayat, Eskatoloji, Film, Kıyamet, Risk

PDF

___

Adorno, T., Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
Arendt, H. (2012). Geçmişle gelecek Arasında (Seçme Eserler 2), İletişim Yayınlar, İstanbul.
Arendt, H. (2013). İnsanlık Durumu (Seçme Eserler 1), İletişim Yayınlar, İstanbul.
Baudrillard, J. (2003). Simülakrlar ve Simülasyon, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
Baudrillard, J. (2011). Çaresiz Stratejiler, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
Bauman, Z. (2012a). Siyaset Arayışı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2012b). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2015). Bireyselleşmiş Toplum, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2016). Cemaatler: Güvenli Olmayan Bir Dünyada Güvenlik Arayışı, İstanbul: Say Yayınları.
Bauman, Z. (2018). Kuşatılmış Toplum, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Beck, U. (2006). World at Risk, WileyPress.
Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, İstanbul: İthaki Yayınları.
Becker, H. S. (2013). Sanat Dünyaları, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Bordwell, D. ve Thompson, K. (2011). Film Sanatı, De-Ki Yayınları, Ankara.
Daugles, M. (2007). Saflık ve Tehlike: Kirlilik ve Tabu Kavramlarının Bir Çözümlemesi, MetisYayınları, İstanbul.