Okullarda Erdem Öğretimi: Niçin? ve Nasıl?

Temel etik tutumlar, anadili öğrenimi gibi nasıl öğrenildiği anlaşılmadan benimsenir. Bu nedenle eğitim, ‘iyi’ insan olmanın ne anlama geldiği hakkında eleştirel düşünmeyi desteklemelidir. Öğrencilerin kendi etik değerlerinin nereden geldiğinin farkında olmaları için “Ne yapmalıyım?” ve “Bu doğru olur mu?” gibi sorulara öğretmen rehberliğinde yanıt aramaları, etik amaçlar ve ahlaki kuralları ayırt etmelerine olanak sağlayabilir. Ahlaki bir davranış; ahlaki duyarlılık ve ahlaki akılcılığı gerektirir. Etik; iyilik, dürüstlük, adalet, erdem, gibi kavramlar aracılığı ile kuramlara dayalı sorgulamalar yapmaktır. ‘İyi yaşam’ı belirlemeyi amaçlayan bir ahlaki kurallar bilimi olarak etik, bu kavramlar ve kavramsallaştırmalar üzerinde akıl yürütür. Çoğu zaman ‘adalet’ gibi bazı kavramların kültürel gelenekleri aştığı ancak kavramsallaştırmaları aşamadığı öne sürülür. Bu kavramsallaştırmalardan biri de değerler eğitimi açısından ‘erdem’ öğretimidir. Değer problemi, felsefi düşüncede değerlendirme problemi ve değerler problemi olarak karşımıza çıkar. Bu makalede, öğrencilerinin; özgünlük, özerklik, kendini gerçekleştirme gibi kişisel mutluluklarını öne çıkarmayı amaç edinen öğretmenlere yönelik uygulamaların nasıl olması gerektiğini açıklayan erekbilimsel ahlak kavramsallaştırmaları analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı; M.Ö. 5. yy’da Antik Yunan’da gelişen erekbilimsel (teleolojik) düşünme biçimine bağlı üç etik kuram olan Doğuştancı Öğreti, Üç Parçalı Ruh Öğretisi, Orta Yol Öğretisi ışığında ‘erdem’in ne olduğu ve “Erdem öğretilebilir mi?” sorusunun tartışılmasıdır. Bu nedenle ilk olarak, ‘erdem’in ilişkili olduğu temel kavramların analizi, ardından seçili etik kuramlarının özeti ve son olarak öğrencilerin etik bilinçlerini inşa etmelerine ve akıl yürütmelerine yardımcı olacağı düşünülen öğretmenin sınıfta ne tür sorular sorması gerektiği üzerinde durulmuştur. İlgili yönteme ilişkin eğitim durumlarının sürekli değer yargıları üretilen sorunlara felsefi temellendirmeler yaparak düşünmelerine, etik düşünürü gibi davranmasına, etik eylem ve duruş geliştirmelerine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler:

etik, ahlak, değer, değerler, erdem

Teaching Virtue at Schools: Why? and How?

The basic ethical attitudes are adapted, like learning the native language, without understanding the way of learning.  For this reason, education shall support critical thinking about the meaning of being “a good person”. The students may have the possibility of distinguishing the ethical objectives from moral rules if they seek for the answers of such questions as “What should I do?” and “Will this be right?” under the guidance of a teacher in order to realize the origin of their ethical values. A moral behavior requires moral sensitivity and moral wisdom. And ethics is inquiring on the basis of theories through such concepts as goodness, honesty, justice, virtue. As a science of moral rules that aims at determining the “good life”, ethics reasons over these concepts and conceptualizations. Most of the time, it is claimed that some concepts like “justice” has gone beyond the cultural traditions but not the conceptualizations. And one of these conceptualizations is teaching “virtue” from the aspect of values education. The value problem arises as an evaluation problem and values problem ​ in philosophical thought. In this article, it has been tried to analyze the teleological ethical moral conceptualizations that explain the method for practices oriented for the teachers, who aims at putting forward the personal happiness of their students, such as authenticity, autonomy, self-realization.  In the light of three ethical theories associated with the form of teleological thinking developed in B.C. 5th century in Ancient Greece; Nativist Theory, Tripartite Theory of Soul, Middle Way Theory, it has been aimed to discuss the question “What is Virtue and Can Virtue be taught?”. Hence, the analyses of basic concepts related to Virtue will be focused, followed by a summary of selected ethical theories, and finally, what type of questions the teacher should ask in the class who is considered to help the students build ethical conscious and reasoning. It is thought that the educational circumstances related to the mentioned method will contribute to the teachers for thinking by developing philosophical justifications for the problems with continuous value judgment, acting as an ethical thinker, developing ethical action and attitude.

___

  • Akarsu, B. (1965). Ahlak öğretileri. Mutluluk ahlakı (Eudaimonism). İstanbul: Baha Matbaası.
  • Arat, N. (2000). Varoluşsal ‘bir sorun olarak değişen değerler’. Bedia Akarsu Armağanı. (Çotuksöken, B., Özlem, D.). İstanbul: Inkılap Yayınevi.
  • Aristoteles. (2014). Nikomakhos’a Etik. (Trans. Babür, S.) Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
  • Arnhart, L. (2013). Platon’dan Rawls’a Siyasi Düşünce Tarihi. Ankara: Adres Yayınları.
  • Arslan, A. (2016). Felsefeye giriş. Ankara: Adres Yayınları.
  • Aydın, H. (2015). Değerler eğitimi. Eleştirel Pedagoji Dergisi. 40(7), 64-69.
  • Billington, R. (2011). Felsefeyi yaşamak. ahlak düşüncesine giriş. (Trans. Yılmaz, A.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Cevizci, A. (2014). Etik. ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
  • Düvenci, S. (1993). Aristoteles’te mutluluk kavramı. Felsefe Dünyası, 41-45.
  • Feldman, F. (2009). Etik nedir? İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Gökberk, M. (1993). Felsefe tarihi. Ankara: Remzi Kitabevi.
  • Günay, M. (2010). Metinlerle felsefeye giriş. Adana: Karahan Kitabevi.
  • Haynes, F. (2014). Eğitimde etik. (Trans. Akbaş, K, S.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Kabadayı, T. (2013). Aristotle: On virtue education. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 77-84.
  • Kuçuradi, İ. (2013). İnsan ve değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
  • Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  • Nutku, U. (2000). Felsefe ve güncellik. İstanbul: Bulut Yayınları.
  • Versenyi, L. (1995). Sokrates ve insan sevgisi. (Trans. Cevizci, A.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
  • Yöney, F. (2015). Ahlak felsefesinde olgu değer ayrımı ve nesnelci ahlaki realizm açısından değerlendirilmesi. Felsefe Dünyası, 241-268
  • Özlem, D. (2014). Etik. Ahlak felsefesi. İstanbul: Notos Kitap
  • Platon. (2012). Menon. (Çev. Akderin, F). İstanbul: Say Yayınları.
  • Platon. (2003). Sokrates’in savunması. (Trans. Çetinkaya, C). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar.
  • Rousseau, J.J. (2011). Emile ‘bir çocuk büyüyor’. İstanbul: Selis Kitaplar.
  • Spring, Joel. (1997). Özgür eğitim. (Trans. Ekmekçi, A.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.