Mehmet CANSIZ, Bilgehan ÖZBAYLANL, Mustafa Hilmi ÇOLAKOĞLU

Türkiye’de Kültürel Sermayenin Öğrenim Başarısı Üzerine Etkisi

Bu çalışmada kültürel sermayenin Türkiye’deki ortaokul öğrencilerinin öğrenim başarılarındaki rolü ele alınmaktadır. Bu çerçevede Bourdieu’nun (1986) kültürel sermaye ile öğrenim başarısı arasında var olduğunu öne sürdüğü güçlü ilişki, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sağlanan veriler kullanılarak regresyon modeliyle test edilmiştir. Bu sayede farklı kültürel sermaye faktörlerinin tek tek veya farklı bileşimler halinde öğrenim başarısında ne derece etkilerinin olduğu ortaya koyulmuştur. Analizlerde özel okullar ve devlet okulları arasındaki farklılaşmaya da yer verilmiştir. Çalışmada kültürel sermaye ile ilgili yoksunlukların öğrenim başarısını önemli ölçüde olumsuz etkilediği saptanmış ve söz konusu etkilerin düzeyleri ortaya konulmuştur. Özel okulların bu yoksunlukları azaltma konusunda devlet okullarına göre daha etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, özel okul destekleri sağlanırken iki ayaklı bir önceliklendirme politikası önerilmiştir. Bir taraftan sosyal içermeyi sağlamak üzere dezavantajlı gruplara odaklanılması, diğer taraftan ülkenin rekabeti gücünü ciddi oranda artırabilecek yıldız bilim insanları ve profesyoneller yetiştirmek üzere kültürel sermaye düzeyi en yüksek seviyede olan öğrencilere öncelik verilmesi önerilmektedir. Bu sonuçların doğuracağı sorular üzerine çeşitli araştırmalar önerilmekle birlikte benzer çalışmanın üniversite sınavı kullanılarak yapılmasının bu alandaki politikaların belirlenmesinde etkili bir veri sunacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kültürel Sermaye, eğitim, öğrenim başarısı, aile özellikleri, Bourdieu

Effects of Cultural Capital on Educational Attainment in Turkey

This study investigates the role of cultural capital on educational attainment of secondary school students in Turkey. In this context, the strong role suggested and hypothesized by Bourdieu (1986) between cultural capital and educational attainment is tested with a regression model that utilizes the data provided by the Ministry of Education. Thus, the levels of effects of different types of cultural capital and their various combinations on educational attainment are demonstrated. Differentiation between private schools and public schools is also analyzed. Deprivations of cultural capital are found to negatively affect educational attainment to an important degree, and the levels of mentioned effects are detailed. Private schools are observed to perform significantly better in alleviating these negative effects for the students deprived of cultural capital, as well as executing an additional attainment boost to the students who possess the highest levels of cultural capital. In this regard, a two-pronged approach regarding incentives related to private schools is proposed; which on the one hand suggests to prioritize on the students who are deprived mostly of cultural capital in order to improve the levels of social inclusion in education and on the other hand advise to specialize students with the highest levels of cultural capital to nurture and produce more star scientists and professionals. Several further studies based on these findings are suggested, and especially a similar study using university entrance examinations results will potentially produce quite insightful findings.

Keywords:

Cultural capital, education, educational attainment, family aspects, Bourdeiu,

PDF

___

Akar, H. (2010). Challenges for schools in communities with internal migration flows: Evidence from Turkey. International Journal of Educational Development, 30, 263–276.
Arun, Ö. (2012). Cultivated citizens? Cultural capital, class, gender and generations in contemporary Turkey. METU Studies in Development, 39(3), 283–302.
Arun, Ö. (2014). İnce zevkler-olağan beğeniler: Çağdaş Türkiye’de kültürel eşitsizliğin yansımaları. Cogito, 76, 167–191.
Baxter, J., Weston, R., & Lixia, Q. (2011). Family structure, co-parental relationship quality, post-separation paternal involvement and children’s emotional wellbeing. Journal of Family Studies, 17(2), 86–109.
Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısını yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 22(4), 21–35.
Blake, J. (1985). Number of siblings and educational mobility. American Sociological Review, 50, 84–94.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). New York, NY: Greenwood Press.
Bourdieu, P. (2013). Seçilmiş metinler (L. Ünsaldı, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
Bourdieu, P. ve Passeron, J. (2014). Varisler (L. Ünsaldı ve A. Sümer, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
Bourdieu, P. ve Passeron, J. (2015). Yeniden üretim-eğitim sistemine ilişkin bir teorinin ilkeleri (A. Sümer, L. Ünsaldı ve Ö. Akkaya, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2012). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bracke, P. F., Colman, E., Symoens, S. A., & Van Praag, L. (2010). Divorce, divorce rates, and professional careseeking for mental health problems in Europe: A crosssectional population-based study. BMC Public Health, 10, 224–235.
Caner, A., & Okten, C. (2013). Risk and career choice: Evidence from Turkey. Economics of Education Review, 29, 1060–1075.
Cansız, M. (2016). Türkiye’de akademik girişimcilik. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
Case, A., & Cally, A. (2006). The impact of parental death on school outcomes: Longitidula evidence from South Africa. Demography, 43(3), 402–420.
Cemalciler, Z., & Gökçen, F. (2014). Inequality in social capital: Social capital, social risk and drop-out in the Turkish education system. British Journal of Sociology of Education,
Ceylan, E. (2009). PISA 2006 sonuçlarına göre Türkiye’de fen okuryazarlığında düşük ve yüksek performans gösteren okullar arasındaki farklar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 55–75.
Chiu, M. M., & Xihua, Z. (2008). Family and motivation effects on mathematics achievement: Analyses of students in 41 countries. Learning and Instruction, 18, 321–336.
Coleman, J. S., Hoffer, T., & Kilgore, S. (1982). High school achievement. New York, NY: Basic Books.
Çelik, Ç. (2014). Sosyal sermaye, ebeveyn ağları ve okul başarısı. Cogito, 76, 265–289.
Ceylan, E. ve Berberoğlu, G. (2007). Öğrencilerin fen başarısını açıklayan etmenler: Bir modelleme çalışması. Eğitim ve Bilim / Education and Science, 32(144), 36–48.
Coleman, J. S. (1988). “Social Capital in Creation of Human Capital”. The American Journal of Sociology, 94(5), 95-120.
Cuff, E. C., Sharrock W. W. ve Francis D. W. (2013). Sosyolojide perspektifler (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Çiftçi, C. ve Çağlar, Ç. (2014). Ailelerin sosyo-ekonomik özelliklerinin öğrenci başarısı üzerindeki etkisi: Fakirlik kader midir? International Journal of Human Sciences, 11(2), 155–175.
Dinçer, M. A. & Uysal, G. (2010). The determinants of student achievement in Turkey. International Journal of Educational Development, 30, 592–598.
Dinçer, B. ve Özaslan, M. (2004). İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yayınları.
Ekinci, C. E. (2011). Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 36(160), 281–297.
Engin-Demir, C. (2009). Factors influencing the academic achievement of the Turkish urban poor. International Journal of Educational Development, 29, 17–29.
National Committee on Educational Objectives and Policies., & Gachathi, P. J. (1976). Report of the national committee on educational objectives and policies. Nairobi: Govt. Printer.
Garner, C. L., & Raudenbush, S. W. (1991). Neighborhood effects on educational attainment: A multilevel analysis. Sociology of Education, 64(4), 251–262.
Goksen, F., & Cemalcilar, Z. (2010). Social capital and cultural distance as predictors of early school dropout: Implications for community action for Turkish internal migrants. International Journal of Intercultural Relations, 34(2), 163–175.
Göker, E. (2007). Ekonomik indirgemeci mi dediniz? içinde: G. Çetin, E. Göker, A. Arlı, Ü. Tatlıcan (Eds.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde (s. 277-302). İstanbul: İletişim Yayınları.
Gürsakal, S. (2012). PISA 2009 öğrenci başarı düzeylerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 441–452.
Güvendir, M. A. (2014). Öğrenci başarılarının belirlenmesi sınavında öğrenci ve okul özelliklerinin Türkçe başarısı ile ilişkisi. Eğitim ve Bilim / Science and Education, 39(172), 163–180.
Kıncal, R. Y. ve Ulutaş, M. (2009). İlköğretim 8. Sınıf bilgisayar dersi amaçlarının gerçekleşme düzeyinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 293–312.
McEwan, P. J. (2003), Peer effects on student achievement: Evidence from Chile. Economics of Education Review, 22, 131–141.
Memon, G. R., Muhammad, F. J., & Muhammad, A. K. (2010). Impact of parental socioeconomic status on students’ educational achievement at secondary schools of district Malir, Karachi. Middle East Journal of Scientific Research, 6(6),678–687.
Molepo, L., Sodi, T., Maunganidze, L., & Mudhovozi, P. (2012). Behavioural and emotional development in children of divorce. Journal Of Psychology In Africa, 22(2), 251–254.
Özpınar, E. ve Koyuncu, E. (2016). Türkiye’de insani gelişmişlik iller arasında nasıl farklılaşıyor? 81 İl için insani gelişmişlik endeksi. http://www.tepav.org.tr/upload/files/1467929122-9.81_Il_icin_Insani_Gelismislik_Endeksi.pdf adresinden edinilmiştir.
Ritzer, G., Stepnisky, J. (2013). Çağdaş sosyoloji kuramları ve klasik kökleri, Çev: I. E. Howison. Ankara: De ki Basım Yayım Ltd. Şti.
Saifi, S., & Mehmood, T. (2011). Effect of socioeconomic status on students’ achievement. International Journal of Social Science and Education, 1(2), 119–128.
Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107–129.
Swartz, D. L. (2013). Kültür ve iktidar, Pierre Bourdieu’nun sosyolojisi (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Şişman, M. (2010). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Araştırmaları.
Tansel, A. (2002). Determinants of school attainment of boys and girls in Turkey: İndividual, household and community factors. Economics of Education Review, 21, 455–470.
Tansel, A., & Bircan, F. (2006). Demand for education in Turkey: A tobit analysis of private tutoring expenditures. Economics of Education Review, 25, 303–313.
Teachman, J. D. (1987). Family background, educational resources, and educational attainment. American Sociological Review, 52(4), 548–557.
The Organisation for Economic Co-operation and Development. (2010). PISA-2009 results: Overcoming social background – equity in learning opportunities and outcomes (Volume II). Retrieved from https://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/48852584.pdf
Türk Eğitim Derneği. (2008). Ortaöğretime geçiş sistemi sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Yazar.
Useem, E. L. (1992). Middle schools and maths groups: Parents’ involvement in children’s placement. Sociology of Education, 65, 263–279.
Yağmurlu, B., Çıtlak, B. ve Leyendecker, B. (2009). Türk annelerin çocuk sosyalleştirme hedefleri: Eğitime bağlı kültür-içi değişimin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 24, 1–15.
Yanıklar, C. (2010). Kültürel sermaye, eğitim ve toplumsal tabakalaşma: Pierre Bourdieu’nun yeniden üretim kuramına eleştirel bir bakış. Sosyoloji Dergisi, 22, 121–138.
Yavuz, S., Odabaş, M. ve Özdemir, A. (2016). Öğrencilerin sosyoekonomik düzeylerinin TEOG matematik başarısına etkisi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 85–95.
Yelgün, A. ve Karaman, İ. (2015). Düşük sosyoekonomik düzeydeki mahallede bulunan bir ilköğretim okulunda akademik başarıyı düşüren faktörler nelerdir? Eğitim ve Bilim, 40(179), 259–268.
Zembar, M. J., & Blume, L. B. (2009). Gender and academic achievement. Middle childhood development: A contextual approach. New Jersey, NJ: Prentice Hall.