Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Edebiyat-Siyaset İlişkisi

Edebiyat insanı, toplumu, eşyayı, evreni tekil/tümel varoluşları ve karşılıklı ilişkileri itibariyle ifade etmenin ve anlamanın önemli yollarından biridir. İnsanın kendi yarattığı kültür dünyasını ifade etme ve anlamlandırma çabasında edebiyat hiç kuşkusuz vazgeçilmez bir rol oynar. Çağlar boyunca edebiyat alanında destan, şiir, hikaye, roman gibi farklı türler gelişme göstermiştir. Bu makale, Türkiye'nin modernleşme/Batılılaşma serüveni içinde edebiyat-siyaset ilişkisinin dönüşümünü ele almayı hedeflemektedir. Makalenin kapsamı, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar olan dönemde Türk edebiyatında meydana gelen başlıca değişikliklerin saptanması ve değerlendirilmesidir. Bu kapsam dahilinde geleneksel divan edebiyatı ile yeni edebiyat arasındaki farklılaşma ve edebiyatçıların rollerindeki dönüşüm ele alınmıştır. Geleneksel Osmanlı edebiyatından modern Türk edebiyatına geçişte en önemli farklılaşma, edebi temalarda, üslupta, dil ve anlatım özelliklerinde ve edebiyatçıların rollerinde meydana gelen büyük değişimdir. Edebiyat-siyaset ilişkisinde önemli bir değişiklik söz konusudur ve bu ilişki Tanzimat döneminde karmaşık bir iç içelik sergilemektedir.

Literature-Politics Relation from Tanzimat to Republic

Literature is one of the important means of expressing and understanding the human

___

  • Aktaş, Şerif (1986), Refik Halid Karay, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Althusser, Louis (1991), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Yusuf Alp ve Mahmut Özışık, İstanbul, İletişim Yayını
  • Eagleton, Terry (2004), Edebiyat Kuramı, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul, Ayrıntı Yayını.
  • Eğribel, Ertan ve Elif Süreyya Genç (2001), "XIX. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Yaşamı", Sosyoloji Yıllığı Kitap 8: XIX. Yüzyıl, İstanbul, Kardeşler Matbaası.
  • Gökalp, Ziya (1976a), Şaki İbrahim Destanı ve Bir Kitapta Toplanmamış Şiirler, Haz. Şevket Beysanoğlu, İstanbul, Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları.
  • Gökalp, Ziya (1976b), Yeni Hayat, Doğru Yol, Haz. Müjgan Cunbur, Ankara, Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları.
  • Gökalp, Ziya (1952), Ziya Gökalp Külliyatı I: Şiirler ve Halk Masalları, Haz. Fevziye Abdullah Tansel, Ankara, TTK.
  • İnalcık, Halil (2003), Şair ve Patron, Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, İstanbul, Doğu Batı Yayını
  • Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1969), Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Ankara.
  • Karpat, Kemal (1962), Türk Edebiyatında Sosyal Konular, İstanbul, Varlık Yayını.
  • Kudret, Cevdet (1985a), Divan Şiirinde Üç Büyükler 1: Fuzuli, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
  • Kudret, Cevdet (1985b), Divan Şiirinde Üç Büyükler 2: Baki, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
  • Kudret, Cevdet (1985c), Divan Şiirinde Üç Büyükler 3: Nedim, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
  • Mardin, Şerif (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtaz'er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan, Yay. Haz. Ömer Laçiner, İstanbul, İletişim Yayını.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler, Haz. Zeynep Kerman, İstanbul, Dergah Yayınları.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997), Yaşadığım Gibi, İstanbul, Dergah Yayını.