İMPARATORLUK-MEŞRUTİYET-CUMHURİYET TARTIŞMALARI ARASINDA BİRİNCİ KUŞAK TÜRK SOSYOLOGLARININ SİYASAL HASSASİYETLERİ VE SİYASET-SOSYOLOJİ İLİŞKİSİ

Öz Sosyoloji, doğuşunun gerçekleştiği Avrupa'da olduğu gibi, Osmanlı İmparatorluğu’na girdiği ilk evreden itibaren siyasal ideolojilerle doğrudan ilişki ve etkileşim halinde olmuştur. Osmanlı aydınları sosyoloji teorileriyle büyük ölçüde siyasal nedenlerle ilgilenmişlerdir. İmparatorluğun son çeyrek yüzyılında Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük siyasetleri Osmanlı aydınlarının entelektüel yönelimleri üzerinde etkisini göstermiştir. Türkiye’de sosyoloji bu siyasetlerle bağlantılı bir şekilde gelişme göstermiştir. İmparatorluğun dağılma sürecinde sosyoloji kurtarıcı bir misyon üstlenmiştir. İlk Türk sosyologlarının başat kaygısı, imparatorluğun Batı dengeleri içindeki siyasi rolünü sürdürebilmesinin olanak ve koşullarını araştırmak olmuştur. Sosyoloji ekolleri arasındaki farklılaşma da sosyologların siyasal tercihlerine bağlı olarak gerçekleşmiştir. Anahtar Kelimeler: İdeoloji, Siyaset, Sosyoloji, Pozitivizm, Jön Türkler, İttihat ve Terakki.