YAPAY ZEKÂNIN TÜRK FİKRİ MÜLKİYET HUKUKUNA GÖRE KORUNMASI

Yapay zekâ sistemleri günümüzde birçok sektörde kullanılmaya başlanmıştır. Bu yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesinde kayda değer bir emek ve fikri çaba sergilenmektedir. Yazılımcılar yeni algoritmalar geliştirerek veya var olan algoritmalardan faydalanarak yapay zekâ modelleri oluşturmaktadır. Bu süreçte algoritmaların birlikte çalışmasını sağlamak, uygun parametreleri belirlemek, kullanılacak verinin tasnifini yapmak ve kodlamak oldukça emek istemektedir. Yazılımcının emeğinin ve çabasının ise hukuken korunması gerekir. Böylelikle yapay zekâ çalışmaları teşvik edilecek, sistem üzerindeki hak sahiplerinin hakları korunacak, ekonomik ve teknolojik gelişim sağlanacaktır. Yapay zekâyı koruyan hukuki bir düzenleme ise ülkemizde henüz yapılmamıştır.Ancak yapay zekânın bilgisayar programı niteliği nazara alındığında Fikir ve Sanat EserleriKanunu m. 2/1 bağlamında ilim ve edebiyat eseri olarak korunabilir.Yapay zekâ sisteminin patent verilebilir bir buluş olarak kabul edilmesi halindeyse SınaiMülkiyet Kanunu madde 82 ve devamındaki maddeler bağlamında patent korumasından yararlanabilir. Ancak her yapay zekâ sisteminin patentle veya bilgisayar programı olarak korunacağını söylemek güçtür. Kanuni koşulları sağlayan yapay zekâ sistemleri bu korumalardan yararlanabilir. Yapay zekâ sistemlerinin koşulları varsa haksız rekabet hükümleri gereği korunabileceği de söylenebilir. Ancak haksız rekabet hükümleriyle amaçlanan dürüst bir rekabet ortamı yaratmaktır. Dolayısıyla dürüstlük kurallına aykırı davranışlara maruz kalan yapay zekâ sistemleri haksız rekabet hükümleriyle korunabilir. Sonuç olarak mevcut düzenlemelerle tümyapay zekâ sistemlerinin korunabileceğinisöylemek güçtür. Bu nedenle yapay zekâyı koruyan özel bir kanuni düzenleme yapılmasında fayda vardır.

PROTECTION OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE ACCORDING TO TURKISH INTELLECTUAL PROPERTY LAW

Nowadays artificial intelligence systems have started to be used in many sector. Significant labor and intellectual effort are being demonstrated in the development ofthese artificial intelligence systems. Developers create artificial intelligence models by developing new algorithms or by utilizing existing algorithms. During this process, ensuring these algorithms to operate together, determining the suitable parameters, assorting and codifying the data to be used require remarkable labour. Therefore, the exertion and effort of the software developers should be protected by law, which will result in an economical and technical development and will ensure the artificial intelligence studies to be encouraged and the rights of the system beneficiariesto be protected. However, there hasn’t been a statutory regulation protecting the artificial intelligence in Turkey yet. On the other hand, considering the computer program character of the artificial intelligence, it can be protected as a science and literature work within the Article 2/1 of the Lawon Intellectual and Artistic Works.If the artificial intelligence system is approved as a patentable invention, it can benefit from patent protection within the 82nd and following Articles of Industrial Property Law. However, it is difficult to say that every artificial intelligence system will be protected by patent or computer program. Artificial intelligence systems that provide legal conditions can benefitfromthese protections.It can also be said that artificial intelligence systems can be protected in accordance with the provisions of unfair competition if there are conditions. However, unfair competition regulations aim at creating a fair competitive environment. Therefore, artificial intelligence systems exposed to the behaviours contradictory to good faith can be protectedwith unfair competition provisions. Therefore, artificial intelligence systems that are exposed to behaviors contrary to the rules of honesty can be protected by unfair competition provisions. As a result, it is difficult to say that all artificial intelligence systems can be protectedwith the existing regulations.Therefore, it is useful tomake a peculiarstatutory regulation that protects artificial intelligence.

___

  • AI: 15 key momentsin the story of artificial intelligence, BBC Website, Kaynak: https://www.bbc.com/timelines/zq376fr#zqb2tyc (ERİŞİM TARİHİ:14.06.2019)
  • AKSAKAL, Ayşegül; AYDIN, Başak;, ÖZTÜRK, Özge; YILDIRIM, Eyyüp: ‘’Yüksek Yargı Kararları’’, 2009/2, FMR, 2009, s.119 -136. AKSU, Mustafa: Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyinin Bilgisayar Programlarının Hukuki Korunmasına Dair Yönergesi (2009/24/ EG), Terazi Hukuk Dergisi, V.4.37, 2009, s.139-143. ALTUNKAYNAK,Aysun: Bilgisayar Yazılımlarının ve İş Metotlarının Patentlenebilirliği, Türk Patent Enstitüsü Patent Dairesi Başkanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara, 2013.
  • ARBEK, Ömer: Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Lisans Sözleşmesi, 1.Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2005. ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2015. ARSLAN, Kaya: ‘’Türk Hukuku’nda Patentten Doğan Haklar’’, İHFM C: L V - S 4, 1997, s.173 – 200. ATEŞ, Mustafa: Fikri Hukukta Eser, Turhan Kitapevi, 1. Baskı, Ankara, 2007. AYHAN, Rıza; ÇAĞLAR, Hayrettin: Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Yetkin Yayınevi, 11.Baskı, Ankara, 2018. BAHTİYAR, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, Beta Yayınevi, 19.Baskı, İstanbul, 2018.BİLGE, Mehmet Emin: Ticari Sırların Korunması, Asil Yayın Dağıtım, 1.Baskı, Ankara, 2005. BİLGİLİ, Fatih; DEMİRKAPI, Ertan: ‘’Ticari İşletme Hukuku’’, Dora Yayınevi, Bursa, 2013. BOSTROM, Nick: “Ethical issues in advanced artificial intelligence.” Science Fiction and Philosophy: From Time Travel to Superintelligence Ed. Susan Schneider, 2009, Wiley – Blackwell Publications, s.277- 284. (Ethics). BOSTROM, Nick: “How long before superintelligence?.”, International Journal of Futures Studies v.2, 1998. https://jfsdigital.org/ (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019) (Superintelligence). BOZER, Ali; Göle, Celal: Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2017. BRIDY, Annemarie: “Coding creativity: copyright and the artificially intelligent author.” Stan. Tech. L. Rev. V.5, 2012. BUGHIN, Jacques; HAZAN, Eric; RAMASWAMY, Sree; CHUİ, Michael; ALLAS, Tera; DAHLSTRÖM, Peter; HENKE, Nicolaus; TRENCH, Monica: Artificial Intelligence The Next Digital Frontier?, Mc Kinsey Company, 2017 Kaynak: https://www. mckinsey.com/~/media/McKinsey/Industries/ (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). BUTLER, L. Timothy: “Can a computer be an author-copyright aspects of artificial intelligence.” Comm/Ent LS V.4, 1981, s.707-747. Copyright Protection of Computer Software, WIPO Resmi Sitesi, Kaynak: https://www.wipo.int/copyright/en/activities/software.html (ERİŞİM TARİHİ: 18.02.2019).
  • ÇOLAK, Uğur: ’Topluluk ve Türk Hukukunda Veri Tabanlarına Sağlanan Sui Generis Koruma ve Spin-Off Teorisi’’, FMR Dergisi 2005/1, 2005, Ankara, s. 19 -68. DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Beta Yayınevi, 4.Baskı, İstanbul, 2004. DOMANİÇ, Hayri; ULUSOY, Erol: Ticaret Hukukunun Genel Esasları, 5.Baskı, Arıkan Yayınevi, İstanbul, 2007. ERBAY, İsmail: Know How Sözleşmesi, Yetkin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2002. ERDEM, Fırat; DERİNPINAR, Mustafa Andaç; NASIRZADEHDIZAJI, Rouhollah; ŞEKER, Selen Oy; DURSUN, Zafer; BAYRAM, Bülent: “Rastgele Orman Yöntemi Kullanılarak Kıyı Çizgisi Çıkarımı İstanbul Örneği”. Geomatik V.3/2, 2018, s.100-107. ERDİL, Engin: İçtihatlı ve Gerekçeli Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, 1.Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2004. (Fikir ve Sanat Eserleri). ERDİL, Engin: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 1.Baskı, İstanbul, 2016. (Fikri Mülkiyet). EREL, N. Şafak: Türk Fikir ve Sanat Hukuku, Yetkin Yayınevi, 3.Baskı, Ankara, 2009. GUADAMUZ, Andres: Artificial Intelligence and Copyright, WIPOMagazine, 2017/5,Kaynak: https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2017/05/article_0003.html (ERİŞİM TARİHİ: 21.04.2019). GÜNEŞ, İlhami: Uygulamada Hususiyet İçeren Veri Tabanlarının Koruması ve Sui Generis Koruma, Terazi Hukuk Dergisi, 13.142, (2018): 99-102 (Veri Tabanı).GÜNEŞ, İlhami: Uygulamada Fikri Mülkiyet Hakları ve Haksız Rekabet Davaları, Seçkin Yayınevi, 4.Baskı, Ankara, 2017 (Haksız Rekabet). HALPIN, Luke; DANNEMILLER, Doug: ‘’Artificial intelligence, The next frontier for investment management firms’’, Deloitte’s Report, 2019, Kaynak: https://www2.deloitte.com/insights/us/en/focus/ cognitive-technologies/, (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). HAYES, Patrick; FORD, Kenneth: “Turing test considered harmful.”, IJCAI V.1, 1995, s.972 – 977.History of Artificial Intelligence, Council of Europe, Kaynak: https://www.coe.int/en/web/artificial-intelligence/history-of-ai, (ERİŞİM TARİHİ:21.06.2019). HRISTOV,Kalin:“Artificial intelligence and the copyright dilemma.” IDEA 57 (2016), s.431 – 454. Hukuki Net, Yargıtay 11. H. D. 15.05.1989 tarihli E:1988/2889 K:1989/2929 Kararı, Kaynak: www.hukukinet.com, (ERİŞİM TARİHİ: 24.06.2019). KAPLAN, Andreas, HAENLEIN, Michael: “Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence.” Business Horizons V.62.1, 2019,s.15-25. KAYAKÖKÜ, Ahmet: Patent Başvurusu, 1.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017. KESKİN, Serap: Patent ve MarkanınCeza Normlarıyla Korunması, Seçkin Yayıncılık, 1.Baskı, Ankara, 2003. KIYAK, Emre: Bilgisayar Programının Kaynak Kodları Üzerinde Mahkemece İnceleme Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 97, Eylül 2014, s.56-61.
  • LENARDON,Joao Paulo: The Regulation of Artificial Intelligence, Tilburg University, Master Thesis, 2017.Lexico Sözlüğü, Kaynak: https://www.lexico.com/en/about, (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). MANOLAKEV, Petar Hristov: Works Generated by AI – How Artificial Intelligence Challenges Our Perceptions of Authorship, Tilburg Universitesi Yüksek Lisans Tezi, Tilburg, 2017. MCCARTHY, John: What is Artificial Intelligence?, Kaynak: http://jmc.stanford.edu/articles/whatisai.html, (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). MEMİŞ,Tekin:‘’Fikri Hukuk Bakımından Kaynak Kodların Korunması’’, Fikri Mülkiyet Yıllığı, 2009, On İki Levha Yayıncılık, s.293,308. MINSKY, Marvin; MCCARTHY, John; SHANNON, Claude; ROCHESTER, Nathan:”A Proposal For The Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence, August 31, 1955.” AI magazine v.27.4, 2006, s. 53 – 60. NAREYEK, Alexander: “AI in computer games.” Queue 1.10 2004, s. 58 -65. NG, Andrew: Why AI is the new electricity by Shana Lynch on March 14, 2017, Stanford News, Kaynak: https://news.stanford.edu, (ERİŞİM TARİHİ:21.06.2019). NOMER, Ertan N. Füsun: Haksız Rekabet Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 1.Baskı, İstanbul, 2016.NOYAN, Erdal: Patent Hukuku, Adalet Yayınevi, 2.Baskı, Ankara, 2015. ODMAN BOZTOSUN, Ayşe: “Haksız Rekabet Hukukunda Emeğin Korunması İlkesinin Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, XXI, 9-10 Aralık 2005, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1.Baskı, Ankara, 2005, s.197 – 235. ÖZEL,Çağlar; ÖZDEMİR, Semih Sırrı: ‘’Türk Hukukunda Haksız Rekabete İlişkin Düzenlemeler’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Özel Sayı (Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan), 2017, s.189-206. ÖZTAN, Fırat: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan Kitabevi, 1.Baskı, Ankara, 2008. ÖZTÜRK, Özgür: Türk Hukukunda Patent Verilebilirlik Şartları, Arıkan Yayınevi, 1.Cilt, Ankara, 2008. Patenting Artificial Intelligence Conference Summary, 30 May 2018, EPO Munich. PENNACHIN, Cassio; GOERTZEL, Ben: ‘’Contemporary Approaches to Artificial General Intelligence’’, Ed. PENNACHIN Cassio, GOERTZEL Ben, Artificial General Intelligence, Vol. 2. New York: Springer, 2007. POROY, Reha; YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, Vedat Kitapçılık, 14.Baskı, İstanbul, 2012. PwC Report, What’s the real value of AI for your business and how can you capitalise?, Kaynak: https://www.pwc.com/gx/en/issues/analytics/assets/pwc-ai-analysis-sizing-the-prize-report.pdf,( ERİŞİM TARİHİ:21.06.2019).RISSLAND, L. Edwina: “Artificial intelligence and law: Stepping stones to a model of legal reasoning.”, Yale Law Journal, I.99, 1989, s.1957 – 1982. ROCKWELL, Anyoha: Can Machines Think?, Harvard University, Kaynak: http://sitn.hms.harvard.edu/flash/2017/history-artificial-intelligence/, (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). SARI, Onur: Patent Lisans Sözleşmesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019. SAY, Cem: 50 Soruda Yapay Zekâ, 17. Baskı, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul, 2019. SHUBHENDU, Shukla; VIJAY, J. Frank: “Applicability of Artificial Intelligence in Different Fields of Life.” International Journal of Scientific Engineering and Research (IJSER), Vol.1, Issue 1, 2013, s. 28 -35.
  • SULUK, Cahit: “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Tescilsiz Sınai Ürünlerin Haksız Rekabet Hükümleri İle Korunması”, 2014/1, FMR, 2014, s.169 – 189. SULUK, Cahit; KARASU, Rauf; NAL, Temel: Fikri Mülkiyet Hukuku, Seçkin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2017. SÜTCÜ, S. Cem; AYTEKİN, Çiğdem: Veri Bilimi, Paloma Yayınevi, 1.Baskı, İstanbul, 2018. ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal: Tasarımların Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Korunması, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1.Baskı, Ankara, 2014. TAMER, Ahmet: Yanlış veya Yanıltıcı Beyan ve Hareketlerle Haksız Rekabet, Adalet Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2011.TEKİL, Fahiman: Ticari İşletme Hukuku, Tekil Müşavir Yayıncılık, 3.Baskı, İstanbul, 1997. TEKİNALP, Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 5.Baskı, İstanbul, 2012. TEKİNALP, Ünal: Yeni Haksız Rekabet Hukukunda Amaç, İlke ve Üç Boyutluluk, Prof. Dr Seza Reisoğlu Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1.Baskı, Ankara, 2016, s.25 - 43 (Haksız Rekabet).
  • The Story of AI in Patents, Kaynak: https://www.wipo.int/ tech_trends/en/artificial_intelligence/story.html (ERİŞİM TARİHİ: 02.05.2019). TOPALOĞLU, Mustafa: Bilişim Hukuku, 1.Baskı, Ankara, 2005. Türk DilKurumu Sözlüğü,Kaynak:www.tdk.gov.tr (ERİŞİM TARİHİ: 02.05.2019).
  • Türk Hukuk Sitesi, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, Esas: 2005/13114, Karar: 2007/4345, Kaynak http://www.turkhukuksitesi.com/serh. php?did=5369 (ERİŞİM TARİHİ: 21.02.2019). Türk Patent ve Marka Kurumu Websitesi, Kaynak: http://online. turkpatent.gov.tr (ERİŞİM TARİHİ:05.06.2019). Türk Ticaret Kanunu.Net, Kaynak: http://www.ticaretkanunu. net/gerekce/ (ERİŞİM TARİHİ:20.07.2019). USA Copyright Office Circular 31, Kaynak: https://www.copyright.gov/circs/circ31.pdf, (ERİŞİM TARİHİ: 21.06.2019). UYGUR, Turgut: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt I, Seçkin Yayıncılık, 1.Baskı, Ankara, 2012.
  • ÜLGEN, Hüseyin; HELVACI, Mehmet; KENDİGELEN, Abuzer; KAYA, Arslan; NOMER ERTAN, N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 5.Baskı, İstanbul, 2015. WIPO Technology Trends 2019: Artificial Intelligence, Geneva: World Intellectual Property Organization, 2019 (Tech Trends). YAMPOLSKIY, Roman; V., SPELLCHECKER M.S.: “Artificial intelligence safety and cybersecurity: A timeline of AI failures.”, Cornell University arXiv Database, 2016, Kaynak: https://arxiv.org/about, (ERİŞİM TARİHİ: 02.03.2019). YÖRÜK ATİLA, Pelin: Reklamların Haksız Rekabet Boyutu Karşısında Tüketicilerin Korunması, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018. YUAN, Mengqia; PRICE, Rebecca; VAN ERP, Jeroen; OSORIO, Socha Jorge Andres: ‘’Designing with Meaningful Data: Deep personalisation in the air travel context.’’, Design Research Society 2018 Catalyst, 2018, s.1440 – 1454.