Sahâbî Berâ b. Mâlik el-Ensârî’nin Hayatı

Berâ b. Mâlik el-Ensârî, Hz. Peygamber’e yakınlığı ile bilinen meşhur sahâbî Enes b. Mâlik’in baba tarafından kardeşidir. Uhud’a katılmış ve sonrasındaki bütün savaşlarda Hz. Peygamber’in yanında yer almıştır. Savaş meydanlarındaki yeteneği, binicilikteki mahareti, cesareti ve atılganlığıyla müslümanlar arasında misal olmuş cengâver bir sahâbîdir. Dindeki samimiyeti ve fazileti ise bizzat Hz. Peygamber tarafından takdir edilmiştir. Yaşadığı müddetçe Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer dönemlerinde savaştan geri kalmamış ve cesaretinin yanı sıra savaş meydanlarındaki kahramanlıklarıyla ordunun motivasyonunu yükselterek zaferlerin kazanılmasına önemli katkılar sağlamıştır. Nitekim yine böyle bir savaş esnasında Tüster’de büyük yararlılıklar gösterdikten sonra şehit düşmüştür. Araştırmanın konusu bir sahâbî biyografisi olduğundan öncelikle tabakât ve ricâl kitapları gibi biyografik eserlerden istifade edilmiştir. Buna ek olarak hayatı ve savaşlardaki yerinin daha iyi anlaşılması açısından siyer ve tarih kaynaklarından yararlanılmıştır. Ayrıca Berâ b. Mâlik, ailesi ve katıldığı savaşlar gibi konular bağlamında çeşitli kaynak ve araştırmalar da kullanılmıştır. Onun hayatına ve yer aldığı savaşlara dair verilerin tetkik edilmesi, zümresi olduğu ensar başta olmak üzere sahâbenin daha iyi tanınmasına ve ilk dönem İslâm fetihlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Siyer, Berâ b. Mâlik, Ensar, Ridde, İslâm Fetihleri.

The life of the Ṣaḥābī Bara b. Malik al-Ansari

Bara b. Malik is the paternal brother of Enes b. Malik, who is known for his closeness to the Prophet. He was on the side of the Prophet in Uhud and all the wars that followed. He is a famous warrior among Muslims with his fighting skills, horseback riding, courage and assertiveness. His sincerity in religion was appreciated by the Prophet. He is known as one of the virtuous sahaba. As long as he lived, he did not stay away from the war and increased the motivation of the army with his heroism on the battlefields as well as his courage. made a significant contribution to the achievement of victories. He was martyred after making great contributions during such a war. Since the subject of the research is the biography of the Ṣaḥābī, the biographical works have been significantly useful. In addition to this, in order to better understand his life and his role in the wars, sources of sirah and history were used. In addition, various sources and researches were examined in the context of issues such as Berâ, his family and the wars he participated in. Knowing his life and his role in wars will contribute to better recognition of the sahaba, especially the Ansar, and to a better understanding of the early Islamic conquests.

Keywords:

Sirah, Bara b. Malik, Ansar, Ridda, Islamic Conquests.,

PDF

___

Abdülhamid Mahmûd Tahmaz. Enes b. Mâlik: el-hadimü'l-emin ve'l-muhibbü'l-azim. Dımaşk: Dârü'l-Kalem, 1987.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. 50 Cilt. Thk. Şuayb Arnavut v.dğr. Riyad: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
Arı, M. Salih. Hz. Ebû Bekir ve Ridde Savaşları. İstanbul: 1996.
Aydın, Mehmet Âkif. “Liân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/172-173. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Belâẕürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Fütûḥu’l-büldân. Beyrut: Dârun ve Mektebetü’l-Hilâl, 1408/1988.
Beyhaḳī, Ebû Bekir Ahmed b. Ḥüseyin b. Alî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
Buḫârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm Cu’fî. Saḥîḥü’l-Buḫârî. 9 Cilt. Bulak: el-Matbaatü'l-Kübrâ el-Emiriyye, 1314.
Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa el-İsbahânî. Ma‘rifetü’s-Sahâbe. Thk. Adil b. Yusuf el-Azâzî. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1419/1997.
Fayda, Mustafa. “Ridde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/91-93. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Fayda, Mustafa. Hulefâ-yi Râşidîn Devri. İstanbul: Kubbealtı, 2015.
Ḥâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’s-ṣaḥîḥayn. thk. Mustafâ Abdülkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ, Ebû ‘Amr Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ b. Ḫalîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Et-Ṭabaḳāt. thk. Süheyl ez-Zekkâr. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1414/1993.
Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ, Ebû ‘Amr Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ b. Ḫalîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Târîḫu Ḫalîfe b. Ḫayyâṭ. thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1397/1977.
Halil b. İbrahim el-Azzâmî. Esahhu esânîdi Enes b. Mâlik bi rivâye Sâbit ve’z-Zühri ve Katâde anhu. Medine: Camiatu Taybe li’d-Dirasat ve’n-Neşr, 2018/1439.
İbn ‘Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilber en-Nemerî. el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-aṣḥâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1412/1992.
İbn ‘Asâkir, Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn ed-Dımaşḳī. Târîḫu Dımaşḳ. thk. Amr b. Garâme el-Amrî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekîr b. Abdullah b. Mhammed b. İbrahim b. Osman. El-Müsannef. 7 Cilt. Thk. Kemal Yusuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
İbn Ḥacer, Ebü’l-Fażl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-‘Asḳalânî. el-İṣâbe fî temyîzi’s-ṣaḥâbe. thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd ve Ali Muhammed Ma‘ûz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
İbn Ḥacer, Ebü’l-Fażl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-‘Asḳalânî. Fetḥu’l-bârî şerḥu ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1379/1959
İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muhammed b. Ḥibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. 9 Cilt. thk. Muhammed Abdülmuîd Han. 9 Cilt. Haydarabad: Dâiretü’l-Ma‘ârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
İbn İsḥâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsḥâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muṭṭalibî el-Kureşî el-Medenî. Kitâbü’s-Siyer ve’l-meġāzî. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398/1978.
İbn Ḳuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Ḳuteybe ed-Dîneverî. el-Ma‘ârif. thk. Servet Ukkâşe. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 1413/1992.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. Ṭabaḳātü’l-kübrâ. thk. İhsân Abbâs. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1388/1968.
İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Ḥasen ‘İzzüddîn Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ġābe fî ma‘rifeti’s-ṣaḥâbe. thk. Ali Muhammed Muavviz, Âdil Ahmed. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Süleym”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/330-331. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Kelpetin, Mahmut. Hz. Enes b. Mâlik. İstanbul: Beyan Yayınları, 2020.
Kurtuluş, Rıza. “Tüster”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/276-277. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehẕîbü’l-kemâl fî esmâʾi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avâd. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980-1400.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. 5 Cilt. Nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1374-1954.
Oğuzay, Fatih. Medine’de Bir Aile Ebû Talha ve Ümmü Süleym. İstanbul: Siyer Yayınları, 2022.
Önkal, Ahmet. “Berâ b. Mâlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/469. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Ṭaberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387/1967.
Ṭayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsned. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Mısır: Dâru, 1419/1999.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. 6 Cilt. Thk. Beşâr Avvâd Ma‘rûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
Ünal, İsmail Hakkı. “Enes b. Nadr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/235-234. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Vâḳıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâḳıd el-Eslemî el-Medenî. Kitâbü’r-Ridde ma‘a nebzeti min fütûḥu’l-‘Irâḳ ve zikru el-Müsennâ b. Ḥârise eş-Şeybânî. thk. Yahya el-Cebûrî. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1410/1990.
Vâḳıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâḳıd el-Eslemî el-Medenî. el-Meġāzî. thk. Marsden Cons, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A‘lemî, 1409/1989.
Yaman, Ahmet. “Seleb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/398-399. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Ẕehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşḳī. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnavût Riyasetinde Komisyon. 25 Cilt. Dımaşḳ: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
Ẕehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşḳī. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîri ve’l-a‘lâm. thk. Beşşâr Avvâd Mağrûf. 15 Cilt. Y.y.: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1413/1993