Mehmet Fatih KÖSE, Mehmet Ata ÖZTÜRK, Ayşegül ACAR

Sosyal İlişkiler Ölçeği’nin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri

Bu araştırma, bireyin sosyal ilişkilerinin kapsamını ve yakınlığını bütüncül olarak değerlendirmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Kişilerarası ilişkiler ya da sosyal ilişkiler alanyazınında yoğun olarak ilişki tarzlarına ve unsurlarına odaklanan çalışmaların öne çıktığı görülmektedir. Sosyal ilişkilerin ölçümünde ise aile, arkadaşlık, okul ilişkileri gibi özel ve dar alanlara odaklı ölçek çalışmaları dikkat çekmektedir. Dolayısıyla sosyal ilişkilerin kapsamının ve yakınlığının tüm kişisel ve sosyal ilişki alanlarını içerecek bütüncül bir modelle değerlendirilmesine yönelik bir ölçek çalışmasının alanyazına önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Buna göre araştırma bir ölçek geliştirme çalışması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 973 üniversite öğrencisi ve 1158 25-29 yaş arası genç oluşturmuştur. Ölçeğin yapısal özelliklerini değerlendirmek üzere açımlayıcı (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. AFA sonuçları, sosyal ilişkilerin; aile, akraba/komşu ve arkadaş ilişkileri olmak üzere üç temel boyutta değerlendirilebileceğini göstermektedir. DFA sonuçları ise üç faktörlü yapının hem üniversite öğrencileri grubu için [x2/sd=5.02; RMSEA=.06; GFI=.97; CFI=.95; NFI=.94], hem de 25-29 yaş grubundaki gençler için [x2/sd=5.09; RMSEA=.06; GFI=.98; CFI=.97; NFI=.96] kabul edilebilir bir model uyumu gösterdiğini ortaya koymaktadır. İç tutarlılık katsayıları ölçeğin tümü için .79, alt boyutlar için sırası ile .73, .74 ve .67 bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal ilişkiler, Aile İlişkileri, Arkadaşlık İlişkileri, Akrabalık/Komşuluk İlişkileri

Development and Psychometric Properties of the Social Relationship Scale

This study seeks to develop a valid, reliable metric for holistically measuring the scope and depth of interpersonal social relations. Several studies are found in the literature to have focused on interpersonal and social relations and the components making up these relations. Because numerous scales are encountered focusing mainly on the private sphere such as relationships between friends and family members and on closed environments such as relationship that occur in school, an excellent contribution to the literature would be a study that seeks to develop a scale able to holistically evaluate the scope and depth of social relations that takes into account all personal and social spheres. The research group consists of 973 university students and 1,158 young adults aged 25–29. We conducted both exploratory factor analyses (EFA) and confirmatory factor analyses (CFA) to determine the scale’s structural properties. The EFA results reveal social relations to be evaluable under three subdimensions (i.e., family, kinship/neighborhood relations, and friendship). The CFA confirmed the scale to be composed of three factors and to have acceptable fit for use with both university students (x2/df = 5.02; RMSEA = .06; GFI = .97; CFI = .95; NFI = .94) and young adults aged 25–29 (x2/df = 5.09; RMSEA = .06; GFI = .98; CFI = .97; NFI = .96). Internal consistency values were found to be .79 for the entire scale and .73, .74, and .67 for the respective subdimensions. The study’s results provide robust evidence that the Social Relations Scale is a valid and reliable scale for measuring the scope and depth of the social relations university students and young adults build.

Keywords:

Social relationship Family Relationship, Friendship, Kinship, Neighborhood Relations,

PDF

___

Adler, R. B., & Towne, N. (1996). Looking out looking in. Harcourt Brace College Publishers.
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. N. (2015). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Psychology Press.
Bilgin, N. (2003). Sosyal psikolojiye giriş. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss. Basic Books.
Budak, B. (1999). Çocukluk çağı lösemileri ve sosyal destek sistemlerinin aile işlevlerine etkisi (Doctoral dissertation). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Turkey.
Bugental, D. B. (2000). Acquisition of the algorithms of social life: A domain-based approach. Psychological Bulletin, 126,187–219.
Bukowski, W. M., Hoza, B., & Boivin, M. (1994). Measuring friendship quality during pre- and early adolescence: The development and psychometric properties of the Friendship Qualities Scale, Journal of Social and Personal Relationships, 11, 471–484.
Bulut, I.(1990). Aile değerlendirme ölçeği (ADÖ) el kitabı. Özgüzeliş Matbaası.
Büyükşahin, A. (2005). Çok boyutlu ilişki ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(2), 97–105.
Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300–314.
Coşkun, Y. (2009). Ortaöğretim öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülükleri ve aile içi ilişkiler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 102–118.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem.
Dubow, E. F., & Tisak, J. (1989). The relation between stressful life events and adjustment in elementary school children: The role of social support and social problem-solving skills. Child Development, 60(6), 1412–1423.
Duyan, V., Gelbal, S., & Var, E. Ç. (2013). Sosyal ilişki unsurları ölçeğinin türkçeye uyarlama çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 159–169.
Ekşi, H., Erkilet, A., Otrar, M., Durmuş, A., Erdoğan, A., Kılınç, C., & Gökçek, Y. Z. (2010). Medya profesyonellerinin ve medyanın aile algısı. ASAGEM.
Erikson, E. H., & Erikson, J. M. (1998). The life cycle completed. W. W. Norton & Company.
European Social Survey. (2018). ESS9-2018 Documantation Report. Retrieved from: https://www. europeansocialsurvey.org/docs/round9/survey/ESS9_data_documentation_report_e03_1.pdf
Eurostat. (2018). Quality of life indicators - social interactions. Retrieved from: https://ec.europa. eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Quality_of_life_indicators-social_ interactions#Being_in_contact_with family.2C_relatives_and _friends
Eurostat. (2021). Youth-overview. Retrieved from: https://ec.europa.eu/eurostat/web/youth. E.T. 23.11.2021
Ferguson, S., Duffy, A., Zimmer-Gembeck, M. J., & Laursen, B. (2019). The Adolescent Friendship Structure Inventory (AFSI): A review and empirical consolidation of existing measures. European Journal of Developmental Psychology, 16(6), 654–665.
Field, A., (2017). Discovering Statistics Using IBM SPSS statistics. Sage Publications.
Gefen, D., Straub, D. W., & Boudreau, M. (2000). Structural equation modeling and regression: Guidelines for research practice. Communications of the Association for Information Systems, 4(7), 1–78.
Güler, A., & Gül, S. (2021). Sosyoekonomik faktörler, sosyal ilişki, mutluluk ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişki: 2018 Avrupa sosyal anketinden bulgular. Sosyoekonomi, 29(49), 293–306.
Hamarta, E. (2002). Bağlanma teorisi ve yetişkin ilişkilerinde bağlanma. Eğitime Yeni Bakışlar. Mikro.
Hasta, D., & Güler, M. E. (2013). Saldırganlık: Kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 64–104.
Heider, F. (2013). The psychology of interpersonal relations. Psychology Press.
İmamoğlu, S. (2008). Genç yetişkinlikte kişilerarası ilişkilerin cinsiyet, cinsiyet rolleri ve yalnızlık algısı açısından incelenmesi (Doctoral dissertation). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Turkey.
İmamoğlu, S., & Aydın, B. (2009). Kişilerarası ilişki boyutları ölçeğinin geliştirilmesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 29, 39–64.
Kaya, A. (2017). Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim. Pegem Akademi Yayıncılık.
Leary, T. (2004). Interpersonal diagnosis of personality: A functional theory and methodology for personality evaluation. Wipf and Stock Publishers.
LaFollette, H. (1995). Personal relationships: Love, identity and morality. Wiley & Sons.
Lorr, M., & Knight, L. A. (1986). A short form of the Interpersonal Style Inventory. Journal of Clinical Psychology, 42, 446–469.
Malecki, C., & Demaray, M. K. (2002). Measuring perceived social support: Development of the Child and Adolescent Social Support Scale. Psychology in the Schools, 39(1), 1–18.
McDonald, R. P., & Ho, R. H. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analyses. Psychological Methods, 7, 64–82.
Mikucka, M., & Rizzi, E. (2016). Does it take a village to raise a child? The buffering effect of relationships with relatives for parental life satisfaction. Demographic Research, 34, 943–994.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change. The Guilford.
Moos, R. H., Insel, P. M., & Humphrey, B. (1974). Preliminary manual for Family Environment Scale, Work Environment Scale, Group Environment Scale. Consulting Psychologists Press.
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2018). Social and emotional skills well-being, connectedness and success. Retrieved from: https://www.oecd.org/education/school/ UPDATED%20Social%20and%20Emotional%20Skills%20-%20Wellbeing,%20 connectedness%20and%20successpdf%20
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2020). How’s life? 2020: Measuring well-being: Social connections. Retrieved from: https://read.oecd-ilibrary.org/economics/how-slife- 2020_b2090ea8-en#page1
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2021). Beyond academic learning: First results from the survey of social and emotional skills. Retrieved from: https://www. oecd.org/education/ceri/social-emotional-skills-study/beyond-academic-learning-92a11084- en.htm
Özdamar, K. (2016). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Nisan Kitabevi.
Parker, J. G., & Asher, S. R. (1993). Friendship and friendship quality in middle childhood: Links with peer group acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Developmental Psychology, 29(4), 611–621.
Plutchik, R. (1997). The circumplex as a general model of the structure of emotions and personality. American Psychological Association.
Simone, M., Geiser, C., & Lockhart, G. (2020). Development and validation of the multicontextual interpersonal relations scale (MIRS). European Journal of Psychological Assessment, 36(1), 84–95.
Smilkstein, G. (1978). The Family APGAR: A proposal for family function test and its use by physicians. The Journal of Family Practice, 6(6), 1231–1239.
Snell, W. E., Schicke, M., & Arbeiter, T. (2002) The Multidimensional Relationship Questionnaire: Psychological dispositions associated with intimate relations. In W. E. Snell, Jr. (Ed.), New directions in the psychology of intimate relations: Research and theory. Snell Publications.
Şahin, N., Durak, A., & Yasak, İ. (1995). Kişilerarası ilişkiler ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi [8th National Congress on Psychology], İzmir, Turkey.
Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Pearson.
Tinsley, H. E., & Tinsley, D. J. (1987). Uses of factor analysis in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 34(4), 414–424.
Tunç, E., & Kaygas, Y. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kişilerarası ilişki tarzları ve psikolojik eğilimlerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 53–78.
Turner, R. J., Frankel, B. G., & Levin, D. M. (1983). Social support: Conceptualization, measurement, and implications for mental health. Research in Community & Mental Health, 3, 67–111.
Turkish Statistical Institute. (2021). İstatistiklerle gençlik, 2020, Haber bülteni, No: 37242. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020-37242
Yıldırım, A. (1997). Gender role influences on Turkish adolescents’ self-identity. Adolescence, 32(125), 217.
Yıldırım, İ. (2006). Akademik başarının yordayıcısı olarak gündelik sıkıntılar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 258–267.
Zimet, G. D., Dahlem, N., & Zimet. S. D. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52, 30–41.