“Ben ve Öteki” Bağlamında Yakup Kadri’nin Sodom ve Gomore Romanında Yabancı Askerler

Roman toplumsal şartları ele alması, eleştirel bakış açısı sunması, sosyolojik tespitlerde bulunması bakımından sosyal ve siyasal yaşamla iç içedir. Yazar, yaşadığı toplumun meselelerini zaman, mekân ve kahraman kurgusuyla yeniden üreterek dile getirir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun 1928 yılında yayımlanan Sodom ve Gomore başlıklı romanı, Türk milletinin bağımsızlığının tehlikeye girdiği bir dönem olan İstanbul’un işgali ile Millî Mücadele dönemi arasında İstanbul’da yaşanan olayları anlatır. İşgal vesilesi ile İtilaf askerleri kendi yurtlarından koparak Batı’nın yüzyıllardır “Öteki” olarak gördüğü Doğu’ya gelir. I. Dünya Harbi’ni kazanmanın vermiş olduğu güçle ve oryantalizmin ürettiği basmakalıp tarihsel nazariye ile İstanbul ve ahalisini ötekileştiren bu askerler romanın sonunda karşılaştıkları gerçeklikle tahayyül ettikleri manzaranın uyuşmadığının farkına varır. Türkler için de işgali gerçekleştiren yabancı askerler kimlikleri, dış görünüşleri, hayat tarzları, davranış biçimleri ve Batı’yı temsil etmeleri hususunda “Öteki”dir. Roman bir anlamda İstanbul’da “Ben”ini kurmak isteyen “Öteki”lerin mücadele alanıdır. İstiklal Savaşı’nın kazanılmasının ardından kendini gösteren bu mücadele sona erer ve herkes ait olduğu yere döner. Çalışmamızda Sodom ve Gomore romanının kahramanlarından olan yabancı askerler üzerinden “Ben ve Öteki” kavramları tarihî ve sosyolojik perspektif göz önünde bulundurularak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ben, Öteki, Yakup Kadri, Sodom ve Gomore, Roman, Asker

Foreign Soldiers in Yakup Kadri’s Novel Sodom and Gomorrah in the Context of the Self and the Other

Novels are intertwined with social and political life in terms of dealing with social conditions, presenting a critical point of view, and making sociological determinations. Authors express the issues of the society in which they live by reproducing these through time, space, and hero fictions. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s novel Sodom and Gomorrah was published in 1928 and tells of the events that took place in Istanbul between the occupation of Constantinople, a period in which the independence of the Turkish nation was in danger, and the period of the National Struggle. On the occasion of the invasion, the Entente soldiers had left their homeland and come to the East, which the West had viewed as the “other” for centuries. With the strength of winning World War I and the stereotypical historical theory produced by Orientalism, these soldiers who had marginalized Istanbul and its people realized that the reality they encountered at the end of the novel did not match the landscape they had imagined. For Turks, the foreign soldiers who carried out the occupation were the “other” in terms of their identity, appearance, lifestyle, behavior, and Western representation. This struggle that manifested itself after the victory of the War of Independence ended, and everyone went back to where they belonged. This study examines the concepts of self and the other through the foreign soldiers who are the heroes in the novel Sodom and Gomorrah by taking into account historical and sociological perspectives.

Keywords:

Self, Other, Yakup Kadri, Sodom and Gomorrah, Novel, Soldier,

PDF

___

Akı, N. (2001). Yakup Kadri Karaosmanoğlu: İnsan-eser-fikir-üslup. İletişim Yayınları.
Arlı, Â. (2009). Oryantalizm-oksidentalizm ve Şerif Mardin. Küre Yayınları.
Bayrakçı, K. (2009). Proust, Yakup Kadri ve Giraudoux’un “Sodom ve Gomore” adlı yapıtlarında ötekilik ve kimlik sorunu üzerine. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 59–76.
Bulut, Y. (2004). Oryantalizmin kısa tarihi (3. bs). Küre Yayınları.
Bumin, T. (2013). Hegel: Bilinç problemi, köle-efendi diyalektiği, Praksis felsefesi (5. bs). Yapı Kredi Yayınları.
Buruma, I., & Margalit, A. (2009). Garbiyatçılık: Düşmanlarının gözünde batı (G. Turan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
Criss, B. (2020). İşgal altında İstanbul 1918-1923 (A. Kaçmaz, Çev., 12. bs). İletişim Yayınları.
Emiroğlu, K., & Aydın, S. (2003). Antropoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
Erolat, C. Y. (Ed.). (1996). Yakup Kadri’den Hasan Ali Yücel’e mektuplar. Yapı Kredi Yayınları.
Hegel, G. W. (1986). Tinin görüngübilimi (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınları.
Hentsch, T. (1996). Hayali Doğu: Batı’nın Akdenizli Doğu’ya politik bakışı (A. Bora, Çev.). Metis Yayınları.
Jezernik, B. (2012). “Türk” İmgesi. B. Jezernik (Ed.) Hayallerdeki “Türk” içinde (s. 7–25). Kitap Yayınevi.
Kalın, İ. (2021). Ben, öteki ve ötesi - İslâm-Batı ilişkileri tarihine giriş- (22. bs). İnsan Yayınları.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1966). Sodom ve Gomore. Bilgi Yayınevi.
Koçyiğit, D. (2017). Batı’yı kurgulamak - Doğu’yu sunmak, Doğu’yu kurgulamak - Batı’yı sunmak: Oksidentalizm’de ben ve öteki. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 57(57), 133–160. http://dx.doi. org/10.26561/iutded.369131
Kojéve, A. (2001). Hegel felsefesine giriş (S. Hilav, Çev., 2. bs). Yapı Kredi Yayınları.
Kömeçoğlu, U. (2011). Oryantalizm, belirsizlik, tahayyül, 11 Eylül. Doğu-Batı, II(20), 33–51.
Kula, O. B. (2010). Hegel estetiği ve edebiyat kuramı 1. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Moran, B. (2010). Türk Romanına eleştirel bir bakış I: Ahmet Mithat’tan Ahmet Hamdi Tanpınar’a (22. bs). İletişim Yayınları.
Nakipler, N. D. (2010). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun romanlarında ötekileşme sorunu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Özdemir, A. N. (2018). Sodom ve Gomore›de bir gönderge olarak kutsal metinler. Turkish Studies, 13(20), 607–618.
Parla, J. (2001). Hayâlî Doğu. Atlas Dergisi, 96, 41–47.
Parla, J. (2012). Efendilik, şarkiyatçılık, kölelik. İletişim Yayınları.
Safranski, R. (2013). Romantik: Bir Alman sorunsalı. (A. Nalbant, Çev.). Kabalcı Yayıncılık.
Said, E. W. (1998). Oryantalizm: Sömürgeciliğin keşif kolu (N. Uzel, Çev., 4. bs). İrfan Yayımcılık.
Schnapper, D. (2005). Sosyolojik düşüncenin özünde öteki ile ilişki. (A. Sönmezay, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Toprak, Z. (2019). Türkiye’de yeni hayat: İnkılap ve travma 1908-1928 (3. bs). Doğan Kitap.
Yeğenoğlu, M. (2003). Sömürgeci fanteziler: Oryantalist söylemde kültürel ve cinsel fark. Metis Yayınları.