Nizamiye Medreseleri ve Eğitim Geleneği

Öz Bu çalışmanın amacı; Nizamülmülk’ün önderliğinde kurulan Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçlarını, nasıl kurulduğunu, çalışmalarını, sonraki döneme olan etkilerini ve İslam kültüründe nasıl bir eğitim ekolü oluşturduklarını incelemektir. Türklerin, İslamiyet’i kabul etmeye başlaması tarih içerisinde yeni bir döneminde başlamasına sebep olmuştur. Yeni kurulmaya başlanan Türk İslam Devletleri, eski Türk geleneklerini devam ettirmekle beraber yerleşik yaşama geçmiş ve daha önce Türk tarihinde görülmeyen yeni kurumlar kurmuşlardır. Karahanlılar Dönemi’nde İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasıyla birlikte ilk medreselerin açılması gerçekleşmiş, Gazneliler Dönemi’nde ise bu medreselere ilaveten yeni medreseler inşa edilmiştir. Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulmasıyla birlikte Türkler İslam dünyasının siyasal, sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında liderliğini üstlenmeye başlamışlardır. Büyük Selçuklu Devletine bu vizyonu kazandıran önemli etkenlerden bir tanesi siyasal olarak güçlü olması iken diğeri ise oluşturduğu eğitim vizyonu ve bu vizyona uygun olarak kurdukları Nizamiye Medreseleridir. Çünkü bu eğitim kurumları kendilerinden sonra İslam dünyasının eğitim sistemini derinden etkilemiş, dünya eğitim sistemine kökleşmiş uygulamaları miras bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Nizamiye Medreseleri, Medrese Eğitimi, Nizamülmülk

PDF

___

AKYÜZ, Y, (2012), Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2012, (23. Baskı). Ankara: Pegem

A. ÇELEBİ, A. (1976), İslam da Eğitim Öğretim Tarihi, (Çev. Ali Yardım) İstanbul: Damla Yayınevi.

İBNÜ’L Esir (1991). İslam Tarihi El Kâmül Fi’t-Tarih Cilt. X, (Çev. Abdülkerim Özaydın). İstanbul: Bahar Yayınları

HİTTİ, K.P. (1970). History of the Arabs, from the Earliest Time to Present Time, (10. Baskı.) London. Macmilam.

KAFESOĞLU, İ. (1992), Selçuklu Tarihi, İstanbul: MEB.

KAZICI, Z. (2000), İslam Eğitim Tarihi, İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları.

KAZICI, Z. (2018), İslâm Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi(18. Baskı). İstanbul: M. Ü. İlâhiyat Fakültesi Yayınları.

KENAN, S. (2015), Modern Üniversitelerin Oluşum Süreci. Osmanlı Araştırmaları, 45(333- 367).

KÖYMEN, M. A. (1993), Selçuklu Devri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

MAKDİSİ, G. (2004), Ortaçağ’da Yüksek Öğretim; İstanbul: Gaye Kitabevi Dağıtım.

MAKDİSİ, G. (2007), İslâm’ın Klasik Çağında Din Hukuk Eğitim (Çer. Hasan Tuncay Başoğlu), İstanbul: Klasik Yay.

MEZAHERİ, A. (1972), Ortaçağda Müslümanların Yaşayışları.(Çev. Bahriye Üçok). İstanbul: Varlık Yayınevi.

OCAK, A. (2017), Selçuklu Devri Üniversiteleri Nizamiye Medreseleri (2. Baskı), İstanbul: Nizamiye Akademi.

ÖZAYDIN, A. (2015), Bağdat Nizâmiye Medresesi’nin İlk Müderrisi Ebû İshâk Eş-Şîrâzî Ve Medresenin Resm-İ Küşâdı, Şarkiyat Mecmuası, 26. 85-99.

ÖZAYDIN, A. (2007), “Nizamiye Medresesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXIII, 188-191; ÜÇOK, B.( 1968), İslam Tarihi. Emeviler-Abbasiler, Ankara: Sevinç Matbaası.

SAYDAM, A. (1999), Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Trabzon: Derya Kitabevi.

SEYYİD, E. F. (1995), Fatimiler. TDV. İslam Ansiklopedisi. Cilt. 12 ss. 228237. İstanbul. https://islamansiklopedisi.org.tr/fatimiler Erişim.03/04/2019.

SÜMER, F. (2009), Selçuklular. TDV. İslam Ansiklopedisi. Cilt.36. ss.380-384. İstanbul. Erişim: 25/03/2019 dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1015/12318.pdf

TURAN, O. (1969), Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, İstanbul: Turan Neşriyat Yurdu

YILDIZ, H.D. (1988), Abbasiler, TDV. İslam Ansiklopedisi. Cilt. 1, ss. 228-237. İstanbul. https://islamansiklopedisi.org.tr/abbasiler Erişim : 03/04/2019.