Ömer Fazıl EMEK, Faruk DÜŞÜNCELİ, Ömer DORU

Türkiye’de Yurt İçi Üretici ve Tüketici Fiyatları Üzerindeki Döviz Kuru Geçişkenliğinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinin 2005:1-2020:4 dönemi için nominal döviz kuru değişimlerinin fiyat düzeyleri (TÜFE, ÜFE) üzerindeki etkisini ekonometrik yöntemlerle analiz etmektedir. Bunun için 2005-2020 yılları arası Türkiye’nin çeyreklik enflasyon, döviz kuru, sanayi üretimi ve ithalat birim değer endeksi arasındaki kısa ve uzun dönemli eş bütünleşme ilişkileri analiz edilmiştir. Enflasyon oranını temsilen tüketici fiyat endeksi (tüfe) ve üretici fiyat endeksi (üfe) değişkenleri baz alınarak iki farklı model oluşturulmuştur. ARDL sınır testi sonuçlarına göre uzun dönemde ilk modelde, sanayi üretim endeksi, nominal döviz kuru ve ithalat birim değer endeksindeki %1’lik bir artış sırasıyla tüketici fiyatlarında %0,37, %0,69 ve %0,58’lik artışa neden olmaktadır. Diğer modelde ise nominal döviz kuru ve ithalat birim değer endeksindeki %1’lik bir artış sırasıyla üretici fiyatlarında %0,82 ve %0,73’lük artışa yol açmaktadır. Elde edilen bu bulgulara göre Türkiye’de yurtiçi tüketici fiyatları üzerinde döviz kuru, sanayi üretimi ve ithal fiyatların; yurt içi üretici fiyatları üzerinde ise döviz kuru ve ithal fiyatların anlamlı ve etkili olduğu tespit edilmiştir. Yine bu bulgular, döviz kurlarından hem yurt içi üretici hem de yurt içi tüketici fiyatlarına geçişkenliğin varlığını göstermektedir. Çalışmanın sonuçları konu hakkında yapılan literatüre paralellik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Enflasyon, İthalat fiyatları, Döviz kuru geçişkenliği

Investigation of the Exchange Rate Pass-through Effect on Domestic Producer and Consumer Prices in Turkey

This study analyzes the effect of nominal exchange rate changes in the 2005:1–2020:4 period, applying econometric methods to examine Turkey’s economy at the level of consumer price index (CPI) and producer price index (PPI). For this purpose, short- and long-term co-integration relationships between Turkey’s inflation, exchange rate, industrial production, and import unit value indices in the period 2005–2020 were investigated. Two different models were created based on CPI and PPI variables as representative of the inflation rate. We used the auto-regressive distributed lag (ARDL)boundary test to determine the short and long term relationship between variables. According to ARDL boundary test results, in the CPI model, a 1% increase in the industrial production index, nominal exchange rate, and import unit value index causes 0,37%, 0,69%, and 0,58% increases in consumer prices, respectively. In the PPI model, a 1% increase in the nominal exchange rate and import unit value index causes 0,82% and 0,73% increases in producer prices, respectively. These findings indicate that exchange rate, industrial production, and import price have an impact on domestic consumer prices in Turkey. Similarly, it appears that exchange rate and import prices affect domestic producer prices, also demonstrating the existence of an exchange rate pass-through effect on both domestic producer and domestic consumer prices. The results of the study are in congruence with previous literature on the subject.

Keywords:

Inflation, ;mport prices, Exchange rate pass-through,

PDF

___

Akdemir, S. ve Özçelik, M. (2018). Döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi 2003-2017 dönemi uygulaması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 35-50. google scholar
Alptekin, V., Yılmaz, K. Ç. ve Taş, T. (2016). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye örneği. google scholar Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 1-9. google scholar
Altıntaş, H. (2014). Türkiye’de döviz kurunun enflasyon üzerine geçiş etkisinin ekonometrik analizi: 1987-2011. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 163-201. google scholar
Arı, A. (2010). Dalgalanma korkusu ve döviz kuru geçiş etkisi. Journal of Yasar University, 17(5), 2832-2841. google scholar
Baş, G. ve Kara, M. (2020). Döviz kurunun yurt içi fiyatlar üzerine geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi üzerine bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 115-125. google scholar
Bayat, T., Özcan, B. ve Taş, Ş. (2015). Türkiye’de döviz kuru geçiş etkisinin asimetrik nedensellik testleri ile analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 7-30. google scholar
Betts, C., & Devereux, M. (2000). Exchange rate dynamics in a model of pricing-to-market. Journal of International Economics, 50(1), 215-244. google scholar
Bhat, J. A., & Bhat, S. A. (2021). On the dynamics of exchange rate pass-through: asymmetric evidence from India. International Journal of Emerging Markets. google scholar
Campa, J. M., & Goldberg, L. S. (2005). Exchange rate pass-through into import prices. The Review of Economics and Statistics, 87(4), 679-690. google scholar
Campa, J. M., & Minguez, J. M. (2006). Differences in exchange rate pass-through in the euro area. European Economic Review, 50(1), 121-145. google scholar
Delatte, A.-L., & Villavicencio, A. L. (2012). Asymmetric exchange rate pass-through: Evidence from major countries. Journal of Macroeconomics, 34, 833-844. google scholar
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072. google scholar
Dikkaya, M. ve Özyakışır, D. (2006). Küreselleşme ve bilgi toplumu: Eğitimin küreselleşmesi ve neo-liberal politikaların etkileri. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(9), 151-172. google scholar
Donayre, L., & Panovska, I. (2016). State-dependent exchange rate pass-through behavior. Journal of International Money and Finance, 64, 170-195. google scholar
Edwards, S., & Cabezas, L. (2021). Exchange rate pass-through, monetary policy, and real exchange rates: Iceland and the 2008 crises. Cambridge: Nber Working Paper Series Working Paper 28520. google scholar
Fischer, S. (2001). Distinguished lecture on economics in government: Exchange rate regimes: Is the bipolar view correct? The Journal of Economic Perspectives, 15(2), 3-24. google scholar
Flamini, A. (2007). Inflation targeting and exchange rate pass-through. Journal of International Money and Finance, 26(7), 1113-1150. google scholar
Forbes, K., Hjortsoe, I., & Nenova, T. (2018). The shocks matter: Improving our estimates of exchange rate pass-through. Journal of International Economics, 114, 255-275. google scholar
Frimpong, S., & Adam, A. M. (2010). Exchange rate pass-through in Ghana. International Business Research, 3(2), 186-192. google scholar
Goldberg, P. K., & Knetter, M. (1997). Goods prices and exchange rates: What have we learned? Journal of Economic Literature, 35(3), 1243-1272 . google scholar
Göktaş, P. (2019). Türkiye’de döviz kurunun tüketici fiyatları üzerindeki asimetrik geçiş etkileri. Sosyoekonomi, 27(42), 29-50. google scholar
Güler, A. (2020 Mayıs). Döviz kuru geçiş etkisi: Türkiye örneği. 20. Uluslararası ekonometri, yöneylem araştırması ve istatistik sempozyumu (s. 41-51). Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi. google scholar
Hyder, Z., & Shah, S. (2004). Exchange rate pass-through to domestic prices in Pakistan. State Bank of Pakistan Working Papers No.5. google scholar
Isnowati, S., Sugiyanto, F., Kurnia, A. S., & Tjahjaningsih , E. (2020). Exchange rate pass through viewed from wholesale price in Indonesia. Montenegrin Journal of Economics, 16(3), 137-147. google scholar
Ito, T., & Sato, K. (2008). Exchange rate changes and inflation in post-crisis Asian economies: Vector autoregression analysis of the exchange rate pass-through. Journal of Money, Credit and Banking, 40(7), 1407-1438. google scholar
Jasova, M., Moessner, R., & Takats, E. (2019). Exchange rate pass-through: What has changed since the crisis? International Journal of Central Banking, 15(3), 27-58. google scholar
Kara, H. ve Öğünç, F. (2012). Döviz kuru ve ithalat fiyatlarının yurt içi fiyatlara etkisi. İktisat İşletme ve Finans, 27(317), 9-28. google scholar
Karaoğlu, N. ve Kılıçkaplan, S. (2018). Döviz kurunun yurt içi fiyatlara geçiş etkisinin yumuşak geçişli regresyon modeliyle tahmini. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(3), 195-215. google scholar
Kaya, H. (2018). 2001 krizi sonrası Türkiye’de döviz kuru ve enflasyon ilişkisi: Döviz kuru geçiş etkisinin VAR analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(3), 841-865. google scholar
Koç, P. (2018). Türkiye’de geçiş etkisi hipotezinin geçerliliği: Bir doğrusal olmayan zaman serisi analizi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-12. google scholar
Korhonen, I., & Wachtel, P. (2006). A note on exchange rate pass-through in CIS countries. Research in International Business and Finance, 20(2), 215-226. google scholar
Leigh, D., & Rossi, M. (2002). Exchange rate pass-through in Turkey. IMF Working Paper WP/02/204. google scholar
Lopez-Villavicencio, A., & Mignon, V. (2017). Exchange rate pass-through in emerging countries: Do the inflation environment, monetary policy regime and central bank behavior matter? Journal of International Money and Finance, 79, 20-38. google scholar
MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11(6), 601-618. google scholar
Menon, J. (1995). Exchange rate pass-through. Journal of Economic Surveys, 9(2), 197-231. google scholar
Özdamar, G. (2015). Türkiye ekonomisinde döviz kuru geçiş etkisi: ARDL-sınır testi yaklaşımı. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 32, 66-97. google scholar
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. google scholar
Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-345. google scholar
Sansone, A., & Justel, S. (2016). Exchange rate pass-through to prices: VAR evidence for Chile. Economia Chilena, 19(1), 20-37. google scholar
Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi,Eviews Uygulamalı (5. b.). Bursa: Dora. google scholar
Takhtamanova, Y. F. (2010). Understanding changes in exchange rate pass-through. Journal of Macroeconomics, 32, 1118-1130. google scholar
Taylor, J. B. (2000). Low inflation, pass-through, and the pricing power of firms. European Economic Review, 44(7), 1389-1408. google scholar
Tümtürk, O. (2017). Türkiye’de döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi ve enflasyon hedeflemesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 837-855. google scholar
Türk, E. ve Çetinkaya, A. T. (2015). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisinin Granger nedensellik testi ile incelenmesi “Türkiye örneği”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 27-38. google scholar
Zorzi, M. C., Hahn, E., & Sanchez, M. (2007). Exchange rate pass-through in emerging markets. Frankfurt: European Central Bank (ECB) Working Paper No. 739. google scholar