Yat Kaptanlarının İşe Yabancılaşmaları ve İşten Ayrılma Niyetlerinde Kontrol Odağının Düzenleyici Etkisi

Amaç – Bu çalışmanın amacı, işe yabancılaşmanın ve kontrol odağının, işten ayrılma niyetine olan etkisini ve işe yabancılaşma ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide içsel ve dışsal kontrol odağının düzenleyici etkisinin olup olmadığını yat kaptanları örnekleminde incelemektir. Araştırmanın bir diğer amacı da yat kaptanlarının içsel ve dışsal kontrol odakları arasındaki farkın ortaya çıkarılmasıdır. Yöntem – Çalışmanın amaçları doğrultusunda 390 yat kaptanına yüz yüze anket uygulanmış ve toplanan veriler SPSS 22 ve AMOS 22 istatistiksel paket programlarının yardımıyla analiz edilmiştir. Bulgular – Elde edilen bulgular sonucunda, yat kaptanlarının işten ayrılma niyetlerindeki değişimin % 24’ünün işe yabancılaşma ve kontrol odağının birlikte açıkladığı ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra dışsal kontrol odağının, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide düzenleyici bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Yat turizminin önemli değerlerinden biri olan ve ticari yat mürettebatı hiyearşisinde en üst mevkide yer alan yat kaptanlarının işe yabancılaşmaları ve işten ayrılma niyetlerini belirlemek günümüz koşullarında yat işletmelerinin varlıklarını sürdürebilmeleri ve rekabet üstünlüğü sağlayabilmeleri için oldukça önemlidir. Bununla birlikte yat kaptanlarının konumları ve sorumlulukları göz önüne alındığında bir kişilik özelliği olan kontrol odağının değerlendirilmesi örgütsel açıdan yat işletmelerine fayda sağlamaktadır.

The Effect of Locus of Control on Alienation and Intention to Leave of Yacht Captains

Purpose – The purpose of this study is to investigate the effect of alienation and locus of control on intention to leave and whether there is an internal and external locus of control in the relationship between alienation and intention to leave in the yacht captains sample. Another aim of the study is to reveal the difference between the internal and external control foci of yacht captains. Design/methodology/approach – For the purposes of the study, 390 yacht captains were applied face-to-face survey method and the data were analyzed with the help of SPSS 22 and AMOS 22 statistical package programs. Findings – As a result of the findings, it was revealed that 24% of the change in the intentions of yacht captains to leave the job was explained by alienation and locus of control together. In addition, external locus of control has been found to have a regulatory effect on the relationship between alienation and intention to leave. Discussion – Determining the alienation and intention of leaving the yacht captains, which is one of the most important values of yacht tourism and which is in the highest position in the commercial yacht crew's hiatus, is very important for today's conditions to maintain their existence and provide competitive advantage. However, considering the positions and responsibilities of yacht captains, the evaluation of control foci, which is a personality trait, provides benefits to yacht companies from an organizational point of view.

PDF

___

Aiken, L. S., West, S. G. ve Reno, R. R. (1991). Multiple regression: Testing and interpreting interactions. Sage.
Anafarta, A., ve Yılmaz, Ö. (2019). Kariyer tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide işe adanmışlığın aracılık rolü, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2944-2959.
Armstrong‐Stassen, M. (2006). Determinants of how managers cope with organisational downsizing. Applied Psychology, 55(1), 1-26.
Arnold, H. J. (1985). Task performance, perceived competence, and attributed causes of performance asdeterminants of intrinsic motivation. Academy of Management Journal, 28, 875–888.
Aslan, Z., Özkoç A. G. ve Çalışkan, N. (2015). Örgütsel ortamda haset. I. Avrasya Uluslararası Turizm Kongresi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 20-25.
Banai, M., Reisel, W. D., ve Probst, T. M. (2004). A managerial and personal control model: Predictions of work alienation and organizational commitment in Hungary, Journal of International Management, 10(3), 375- 392.
Baron, R.M. ve Kenny, D. A. (1986). TheModerator– Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual,Strategic and Statistical Considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173–1182.
Breet, L., Myburgh, C., ve Poggenpoel, M. (2010). The relationship between the perception of own locus of control and aggression of adolescent boys. South African journal of education, 30(4), 511-526.
Budd, J. W. (2011). Çalışma Düşüncesi, Çev. F. Man, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cengil, M. (2004). Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Denetim Odaklarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(5), 65-88.
Ceylan, A. ve Sulu, S. (2010). Work Alienation as a Mediator of the Relationship of Procedural Injustice to Job Stress, International Journal of Business and Management, 5 (8), 65-74.
Chiaburu, D. S., Thundiyil, T., ve Wang, J. (2014). Alienation and its correlates: A meta-analysis. European Management Journal, 32(1), 24-36.
Dean, D. G. (1961). Alienation: Its Meaning and Measurement, American Sociological Review, 26(5), 753-758.
Demir, M., Ayas, S., ve Yildiz, B. (2018). Örgütsel Sinizm ve İşe Yabancılaşma İlişkisi: Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 231.
Demir, Ö. ve Acar, M. (1993). Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yayınları.
Develioğlu K, Tekin Ö. A. (2012). Otel çalışanlarının yabacılaşma düzeyinin demografik özellikler kapsamında incelenmesi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 4(3): 121-128.
DiPietro, R. B., ve Pizam, A. (2008). Employee alienation in the quick service restaurant industry. Journal of Hospitality ve Tourism Research, 32(1), 22-39.
Fiori, K. L., Brown, E. E., Cortina, K. S., Antonucci, T. C. (2006). Locus of Control as a Mediator of the Relationship between Religiosity and Life Satisfaction: Age, Race, and Gender Differences, Mental Health, Religion and Culture, 9(03), 239-263.
Fornell, C., ve D. F Larcker. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error., Journal of Marketing Research, 39–50.
Fromm, E. (1990). Sağlıklı Toplum, Çev. Y. Salman ve Z. Tanrısever, İstanbul: Payel Yayınevi.
Golden, T. D., Veiga, J. F., ve Dino, R. N. (2008). The impact of professional isolation on teleworker job performance and turnover intentions: Does time spent teleworking, interacting face-to-face, or having access to communication-enhancing technology matter?, Journal of Applied Psychology, 93(6), 1412.
Hackman, J. R., ve Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied psychology, 60(2), 159.
Hair, J. F., W. C. Black, B. J. Babin, ve R. E. Anderson. Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall, 2010.
Hirschfeld, R. R. ve Feild, H. S. (2000). Work Centrality and Work Alienation: Distinct Aspects of a General Commitment to Work, Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 21 (7), 789-800.
Huang, H. I. (2006). Understanding culinary arts workers: Locus of control, job satisfaction, work stress and turnover intention, Journal of Foodservice Business Research, 9(2-3), 151-168.
Jose, P. E. (2013). ModGraph-I: A programme to compute cell means for the graphical display of moderational analyses: The internet version, Version 3.0. Victoria University of Wellington, Wellington, New Zealand. https://psychology.victoria.ac.nz/modgraph/ (Erişim tarihi: 12 Aralık 2019)
Judge, T. A., ve Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits–self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability–with job satisfaction and job performance: A meta analysis. Journal of Applied Psychology, 86, 80–92.
Kanungo, R. N. (1979). The concepts of alienation and involvement revisited. Psychological Bulletin, 86(1), 119.
Kanungo, R. N. (1982). Work alienation: An integrative approach. ABC-CLIO.
Karakaş, A. (2017). Duygusal emek, tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Otel işletmesi çalışanları üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1), 80-112.
Kaya, U., ve Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma, Çalısma ve Toplum, 36(1), 311-346
Kim, N. (2014). Employee turnover intention among newcomers in travel industry. International Journal of Tourism Research, 16(1), 56-64.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
Kohn, M. L. (1976). Occupational Structure and Alienation, American Journal of Sociology, 82 (1), 111-130.
Köksal, E. (2010). Kurumsal Yabancılaşma, Polis Bilimleri Dergisi, 12(2), 107-123.
Lee-Ross, D. (2013). Human resources management, service delivery and the job satisfaction/alienation paradox: a hospitality industry perspective. Asia-Pacific Journal of Innovation in Hospitality and Tourism, 2(2), 211-226.
Lefcourt, H. M. (2014). Locus of control: Current trends in theory ve research. Psychology Press.
Litze, H. ve Bentler, P. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives, Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6 (1), 1-55.
MacCallum, R. C., Michael W. B., ve Hazuki M. S. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling, Psychological methods, 1(2), 130-149.
Martin, R., Thomas, G., Charles, K., Epitropaki, O., ve McNamara, R. (2005). The role of leader‐member exchanges in mediating the relationship between locus of control and work reactions. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(1), 141-147.
McDermott, B. J. (2002). The Utility of Perceived Stress, Locus of Control, and Type A Behavior Pattern as Predictors of Doctoral Degree Completion in a Non-traditional Ed. D. Program (Yayımlanmamış Doktora Tezi). West Virginia University, ABD.
Nazariadli, S. (2017). The Trade-Offs between Job Satisfaction, Performance, and Locus of Control on Job Performance: Case of Sohana Outfitters Company. Journal of Tourism ve Hospitality, 6(1), 266-272.
Ng, T. W., Sorensen, K. L., ve Eby, L. T. (2006). Locus of control at work: a meta‐analysis. Journal of Organizational Behavior, The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 27(8), 1057-1087.
Öz, E. A. (2007). Duygusal Emek Davranışlarının Çalışanların İş Sonuçlarına Etkisi, (1. Baskı), İstanbul: Beta Basım Yayım.
Özbek, M. (2011). Örgüt İçerisindeki Güven ve İşe Yabancılaşma İlişkisinde Örgüte Uyum Sağlamanın Aracı Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), s. 231-248.
Özgen, H.K.Ş., Kaygalak, S., Türksos S.S., Dilek, S.E., ve Tütüncü, Ö. (2014), VII. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, ‘‘Konaklama İşletmelerinde İş Kontrol Odağı Analizi’’ Aydın, Kuşadası.
Özyurt, C. (2016). Erich Fromm’un İnsan ve Toplum Anlayışı, Modern Toplumun Çözümlenmesi, Ankara: Hece Yayınları.
Pang, L., Kucukusta, D., ve Chan, X. (2015). Employee turnover intention in travel agencies: Analysis of controllable and uncontrollable factors. International journal of tourism research, 17(6), 577-590.
Rockmore, T. (2002). Marksizmden Sonra Marx, Karl Marx’ın Felsefesi, Çev. H. Türker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Rossier, J., Dahourou, D., ve McCrae, R. R. (2005). Structural and mean-level analyses of the five-factor model and locus of control: Further evidence from Africa. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(2), 227-246.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28.
Saatcıoğlu, F. ve Ukray, M. (2017). Karl Marx ve Das Kapital, Hayattı ve Das Kapital Üzerine bir İnceleme, Anakara: Yason Yayıncılık.
Sabuncuoğlu, Z. ve Gümüş, M. (2008). Örgütlerde iletişim. İstanbul: Arıkan Yayıncılık.
Salazar, J., Hubbard, S., ve Salazar, L. (2002). Locus of control and its influence on hotel managers' job satisfaction. Journal of Human Resources in Hospitality ve Tourism, 1(2), 15-26.
Sayers, S. (2003). Creativ Activity and Alienation in Hegel and Marx, Historical Materyalism, 11(1), 107-128.
Seeman, M. (1967). On the Personal Consequences of Alienation in Work, American Sociological Review, 32(2), 273-285.
Sevinc, F., ve Bagci, E. (2017). Alexithymıia and Its Evaluation With Regard to The Organizational Commitment In Tourism Industry. Young Economists Journal/Revista Tinerilor Economisti, 14(29), 42-51
Sevinç, F. ve Güzel, T. (2016). Yat turizmi T. F. Çakmak ve F. İstanbullu Dinçer (Ed.) Deniz turizmi içinde (ss. 89-156). Ankara: Detay Yayıncılık.
Shafique, I., N Kalyar, M., ve Ahmad, B. (2018). The Nexus of Ethical Leadership, Job Performance, and Turnover Intention: The Mediating Role of Job Satisfaction. Interdisciplinary Description of Complex Systems: INDECS, 16(1), 71-87.
Silvester, J., Anderson‐Gough, F. M., Anderson, N. R., ve Mohamed, A. R. (2002). Locus of control, attributions and impression management in the selection interview. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 75(1), 59-76.
Spector, P. E. (1988). Development of the work locus ofcontrol scale. Journal of Occupational Psychology, 61(4), 335–340.
Tanrıverdi, H., ve Kahraman, O. C. (2016). 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Lider-Üye Etkileşimi ve İşe Yabancılaşma İlişkisi: Marmaris ve İstanbul Destinasyonlarında Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 463-493.
Tao, J., Jiang, W., Liu, C., Yang, X., Zhang, W., ve Zhang, H. (2017). New employee intention to leave and consequent work performance: Does leadership style matter?. Social Behavior and Personality: an international journal, 45(10), 1707-1721.
Tokmak, İ. (2014). Duygusal emek ile işe yabancılaşma ilişkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 134-156.
Tolan, B. (1981). Çağdaş Toplumun Bunalımı, Anomi ve Yabancılaşma, Ankara:Aitai Yayınları.
Tuna, M. ve Yeşiltaş, M. (2014). Etik iklim, işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşmenin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 105-117.
Tutar, H. (2010). İşgören Yabancılaşması ve Örgütsel Sağlık İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (1), 175-204.
Tükeltürk, A. Ş., Şahin, D. ve Yılmaz, İ. A. (2014). Turizm işletmelerinde presenteeism (işte var olamama). İçinde Ş. A. Tükeltürk, N. Ş. Perçin ve B. Güzel (Ed.), Turizm çalışan ilişkileri yönetimi (ss.281-302). Ankara: Detay Yayıncılık.
Usta, I. ve Küçükaltan, D. (2014), Turizm İşletmelerinde Örgütsel Yabancılaşma, Ş. Aydın Tükeltürk, N. Şahin Perçin ve B. Güzel (Eds.) Turizm İşletmelerinde Çalışan İlişkileri Yönetimi, (ss.361-374). Ankara: Detay Yayıncılık.
Wang, Q., Bowling, N. A., ve Eschleman, K. J. (2010). A Meta-Analytic Examination of Work and General Locus of Control. Journal of Applied Psychology, 95(4), 761–768.
Weiner, B., Heckhausen, H., Meyer. W., ve Cook, R. (1972). Causal Ascriptions and Achievement Behavior: A Conceptual Analysis of Effort and Reanalysis of Locus of Control. Journal of Personality and Social Psychology, 21(2), 239–248.
Xue, L., Manuel-Navarrete, D., ve Buzinde, C. N. (2014). Theorizing the concept of alienation in tourism studies. Annals of Tourism Research, 44, 186-199.
Yıldırım, M., ve Türker, N. (2018). The effect of emotional labor on work alienation: A study at hotel businesses. Journal of Business Research Turk, 10 (3), 606-621.
Yorulmaz, M. ve Alnıpak, S. (2019). Gemi Yönetimi ve Gemi Makineleri Alanı Öğrencilerinin Kontrol Odaklarının Belirlenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(42): 2716-2724.