Türkiye’de Kamu Şeker Fabrikaları İçin Bir Etkinlik Analizi: 2003-2

Tarım sektörü, bir bütün olarak, özellikle gelişmekte olan ülkeler için stratejik sektörlerin arasında yer almaktadır. Şeker üretimi de yan ürünleriyle birlikte ekonomiye çok önemli katkılar sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı 2003-2016 yılları arasında Türk Şeker A.Ş.’ye ait 25 şeker fabrikasının etkinliklerini analiz etmektir. Etkinlik skorlarını hesaplamak ve değerlendirmek için Veri Zarflama Analizi ve Malmquist endeksi kullanılmıştır. Etkinlik ölçümünde 6 tane girdi (pancar ekim alanı (hektar), ekim yapan çiftçi sayısı, fabrikada çalışan işçi sayısı, işlenen pancar miktarı, kullanılan yakıt miktarı ve birikmiş amortisman) ve 2 tane çıktı (kristal şeker ve melas) kullanılmıştır. Sonuçlara bakıldığında, ele alınan dönemler içerisinde tam etkin olarak referans alınabilecek fabrikalar; Çorum, Ereğli, Erzurum ve Kars şeker fabrikalarıdır. Bununla birlikte özellikle 2012 yılı sonrasında, bir bütün olarak, fabrikaların etkinliğinde düşüş göze çarpmaktadır.

An Efficiency Analysis for the State-Owned Sugar Factorıes in Turkey: 2003-2016

The agricultural sector, as a whole, is among the strategic sectors, especially for developing countries. Sugar production and the sub-products provide very important contribution to the economy. The purpose of this study is to analyze the efficiency of 25 sugar factories belongs Turkish Sugar Industry between the years 2003-2016. Data Envelopment Analysis and Malmquist Index were used for calculation and evaluation of the efficiency scores. Six inputs (arable beet area, farmers, factory workers, amount of processed beet, fuel consumption and accumulated depreciation) and two outputs (crystal sugar and molasses) were used for measurement of efficiency. According to results, Corum, Eregli, Erzurum and Kars are the most efficient factories during the related periods. In addition to this, especially after 2012, as a whole, a decline in the efficiency of the factories is remarkable.

PDF

___

Aslan, Ş. (2007). Performans Ölçümünde Kıyaslama Yöntemi Olarak Veri Zarflama Analizinin Kullanımı: Türkiye Şeker Fabrikaları Örneği, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 21 (1): 383-396.
Avcı, M. A. ve Kaya, A. (2008). Geçiş Ekonomileri ve Türk Tarım Sektöründe Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliği Analizi (1992-2004). Ege Akademik Bakış, 8 (2), 843-860.
Bozdağ, E. G.(2010)“Türkiye’de Şeker Politikalarının Etkinliği”, Verimlilik Dergisi,10 (3):163-177
Candemir, M. Ve Deliktaş E. (2006). TİGEM İşletmelerinde Teknik Etkinlik, Ölçek Etkinliği, Teknik İlerleme, Etkinlikteki Değişme ve Verimlilik Analizi: 1999-2003. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Ankara.
Charnes, A., W.W.Cooper and E.Rhodes (1978), “Measuring the Efficiency of Decision-Making Units”, European Journal of Operation Research, 2(6), ss: 429- 444.
Çakır, S. , Perçin, S. (2012) “Kamu Şeker Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü: VZA - Malmquist TFV Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (4): 49-63
Demirci, S. (2003). Şeker Kanunundaki Değişiklikle Olası Etkilerin Ekonomik Analizi, No.102, Ankara: Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Dikmen, F. H. , Bozdağ, E. G. (2017) “Türkiye ve 24 AB Ülkesi Tarım Sektörleri İçin Bir Etkinlik Analizi: 2002-2013”, Ekonomik Yaklaşım 2017, 28(104): 121-142
Er, Serkan., Uranbey, S. (1998) Nişasta ve Şeker Bitkileri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 1504, Ankara
Eştürk, Ö. (2018) “Türkiye’de Şeker Sektörünün Önemi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme”, Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (1), 67-81
Farell, M. J. (1957) “ The Measurement of Productivity Efficiency” Journal of The Royal Statistical Society, 120, 253–290.
Sunulu, S. , Sunulu, A. (2016), “Şeker Pancarında Cercospora Yaprak Lekesi Hastalığı”, Pankobirlik, 27 (108):34
http://pankobirlik.com.tr/ISTATISTIKLER.pdf
TARIM, A. (2001). Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçme, Sayıştay Yayınları, Ankara,2001
Taşdoğan, B. , Taşdoğan, C. (2012), “Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.‘nin Malmquist Endeksi Çerçevesinde Etkinlik Analizi”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 23:59-77 www.turkseker.gov.tr