Türkiye'de Döviz, Faiz ve Bankacılık Kaynaklı Finansal Kırılganlıkların Temel Belirleyicilerinin Analizi

Gerek Türkiye, gerekse global ekonomilerin son çeyrek yüzyılda yüzyüze geldiği finansal krizlerden çıkarılan en temel ders, bir yandan bu krizleri tetikleyen nedenlerin dikkatli biçimde tespit edilerek üzerine gidilmesinin, diğer yandan bundan sonra olması muhtemel krizlere karşı finansal kurumları güçlendirici mekanizmalar, kurumsal yapılar ve yeni bir finansal mimarinin kurgulanmasının gerekliliğidir. Türkiye'de de döviz, faiz (borç) ve bankacılık kaynaklı kırılganlıkların hangi temel nedenlerden ileri geldiğinin doğru ve zamanında tespiti, soruna doğrudan çözüm bulma konusunda düzenleyicilere ışık tutacak ve ortaya çıkması muhtemel şok ve buhranların önüne geçecek ya da etkilerini azaltacaktır. Çalışmada, ülke gerçekleri ile uyumlu biçimde, finansal kriz türlerinin birbirinden bağımsız ortaya çıkmadığı, bilakis birbirinden etkilenmek ve birisinin diğerini tetiklemesi şeklinde ikiz kriz ya da üçlü krizler şeklinde ortaya çıktığı gözlemi ile Türkiye'ye özgü teşhis ve öneriler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre Türkiye'de son yirmi beş yılda yaşanan finansal krizleri tetikleyen faktörlerin başında düşük milli gelir düzeyi, zayıf özkaynak yapısı, düşük banka karlılığı, yetersiz döviz rezervi, yüksek enflasyon, açık pozisyon-sıcak para politikası, ülkeden döviz çıkışı, manipülatif kredi derecelendirme notları ve bankaların aracılık misyonunu terk ederek risksiz getiri sağlayan enstrümanlara yönelmesi gibi temel göstergeler gelmektedir

Analiyzing Main Determinant of Currency, Debt and Banking Crises and Fragilities in Turkey

The basic lessons obtained from financial turbulences all over the world are the need to spot main causes, identify the triggering risk factors and consequently develop resolution plans for the potential financial crises, which include the establishment of a sound and strong financial system with strengthened institutional and structural bodies. Accurately and timely detection of the main causes that trigger financial fragilities emerging from currency, debt and banking is supposed to guide regulators to find "to the point" solutions to the fragility problems and to isolate their effects. Since in the Turkey case, financial crises were observed to occur in the form of twin crises or triplet crises, in this paper, we put forward Turkey-specific diagnoses and suggestions. Thus, the main factors that triggered financial turmoils in Turkey's last quarter century are low GDP, inadequate equity capital, insufficient bank returns, poor FX reserve, high inflation, short position-hot money policy, capital outflows, manipulative credit ratings and bank inertia, namely a trade off between credit transactions and risk-free investment vehicles.

PDF

___

1) Kitaplar
Ayyagari, Meghana, Asli Demirguc-Kunt and Vojislav Maksimoviç, "Firm Innovation in Emerging Markets", World Bank Policy Research Working Paper 4157, March 2007.
Bastı, Yrd. Doç. Dr. Eyup, "Kriz Teorileri Çerçevesinde 2001 Türkiye Finansal Krizi", Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Yayın No: 191, Ankara 2006.
Demirci, Yrd. Doç. Dr. Nedret, "Finansal Krizlerin Anatomisi; Modern Kriz Teorileri Işığında Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye", SPK Yayınları No. 186, Ankara 2005.
Goldstein, Morris, Graciela L. Kaminsky, Carmen M. Reinhart, "Finansal Kırılganlığın Ölçümü; Yükselen Piyasalar İçin Erken Uyarı Sistemleri", Çeviri: Yrd. Doç. Dr. Z. Dina Çakmur Yıldırtan, Derin Yayınları, İstanbul 2007.
Krugman, Paul, "A Model of Balance of Payments Crises", Journal of Money, Credit and Banking, 1979.
Niemira, Michael P., Philip A. Klein, "Forecasting Financial and Economic Cycles", John Wiley & Sons, Inc. 1994.
Reinhart, Carmen M. and Kenneth S. Rogoff, "This Time Is Different: Eight Centuries of Financial Folly", Princeton University Press, Princeton and Oxford, Seventh Printing and First UK Printing, December 2009.
TMSF, "Raf Temizliği Seti: Çözümlemede Türkiye Deneyimi", Haziran 2009, İstanbul.
Tunay, Doç. Dr. K. Batu, "Ekonomik Döngüler; Krizler, Durgunluklar ve Türkiye'ye Dair Tespitler", Nobel Yayıncılık, 1. Basım, Ekim 2014.
Yıldırtan, Yrd. Doç. Dr. Z. Dina Çakmur, "Finansal Krizler Erken Uyarı Sistemleri".
2) Makaleler
Aslantaş, Mesut ve Necmi Odyakmaz, "Para Krizleri", Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dünya Ekonomileri Bülteni, Nisan 1998.
Berg, A., E. Borenzstein and C. Pattilo, "Assessing Early Warning Systems: How Have They Worked In Practise?", IMF Working Paper (WP/04/52), March 2004.
Çinko, Yrd. Doç. Dr. Murat ve Dr. Emin Avcı, "CAMELS Derecelendirme Sistemi ve Türk Ticari Bankacılık Sektöründe Başarısızlık Tahmini", BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, 2008.
Delice, Güven, "Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif", Erciyes Üniversitesi, İİBF Dergisi, Sayı: 20, Ocak-Haziran 2003.
Demirgüç-Kunt Aslı, Huizinga Harry, "Market Discipline and Financial Safety Net Design", World Bank, Development Research Group, Finance, 1999.
Dolan, Matthew, "Record Bankruptcy for Detroit", July 19, 2013, The Wall Street Journal, http://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323993804578614144173709 204 (07.07.2015).
Greenspan, Alan, "The Financial Safety Net", BIS Review, 37/2001.
Kaminsky, Graciela L., "Currency Crises: Are They All The Same?", Journal of International Money and Finance, Vol:25, 2006.
Kaminsky, Graciela L., Saul Lizondo and Carmen M. Reinhart, "Leading Indicators of Currency Crises", WP/97/79, July 1997.
Kaminsky, Graciela L., Saul Lizondo and Carmen M. Reinhart, "Leading Indicators of Currency Crises", IMF Staff Papers Vol. 45, No. 1, March 1998.
Kaminsky, Graciela L. and Carmen M. Reinhart, "The Twin-Crises: The Causes of Banking and Balance-of-Payments Problems", The American Economic Review, Vol. 89, No. 3, June 1999.
Kane, J. Edward, "Financial Safety Nets: Reconstructing and Modeling A Policymaking Metaphor", Working Paper 8224, NBER Working Paper Series, April 2001.
Kane, J. Edward, "Financial Regulation and Bank Safety Nets: An International Comparison", Boston College, July 8, 2004.
L.L. Cortés, "The Long Term Care Early Warning System", Texas Department of Human Services Long Term Medical Quality Assurance, November 2002.
Nishimura, Kiyohiko G., "The Importance of Developing Financial Safety Nets And The Role of Central Banks", BIS Review, 143/2010.
Oatley, Thomas, "The Dilemmas of International Financial Regulation", Regulation, Volume 23, No. 4, 2000.
Oktar, Prof. Dr. Suat, Levent Dalyancı, "Finansal Kriz Teorileri ve Türkiye Ekonomisinde 1990 Sonrası Finansal Krizler", Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: XXIX, Sayı: II.
Reinhart, Carmen, Morris Goldstein and Graciela Kaminsky, "Assessing Financial Vulnerability, An Early Warning System For Emerging Markets", University of Maryland, College Park, Department of Economics, Washington, DC: Institute of International Economics, 2000, MPRA Paper No: 13629, 26 February 2009.
Sahajwala, R. and P. Van den Bergh, "Supervisory Risk Assessment and Early Warning Systems", Basel Committee on Banking Supervision, Working Paper 2000.
Shen, Chung-Hua, Hsieh, Meng-Fen, "Prediction of Bank Failures Using Combined Micro and Macro Data", International Review of Accounting, Banking and Finance (IRABF), Vol 3, No. 2, Summer 2011.
Schich, Sebastian, "Financial Crisis: Deposit Insurance and Related Financial Safety Net Aspects", Financial Market Trends, ISSN 1995-2864, OECD 2008.
Schich, Sebastian and Yesim Aydin, "Policy Responses to the Issue of Implicit Bank Debt Guarantees: OECD Survey Results", OECD Journal: Financial Market Trends, Volume: 2014/1, OECD 2014.
Schwarcz, L. Steven, "Too Big To Fail?; Recasting The Financial Safety Net", The Panic of 2008, Duke University Law School, 2009.
Türker, Murat, "Bugünkü Global Mali Krizin Öncekilerden Farkı: Finans Mühendisliği ve Finansal İnovasyonların Rolü", Active Finans Dergisi, Ocak-Şubat 2009, Sayı. 57.
Uygur, Ercan, "Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri", Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 2001/1, 7 Nisan 2001. http://www.tek.org.tr/ (13.09.2014).
3) Rapor ve Tezler
BCBS, "Core Principles for Effective Banking Supervision", September 2012.
Board of Governors of the Federal Reserve System, "Monetary Policy Report", February 11, 2014. http://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/mpr_default.htm (24.11.2014).
FSB, "Implementing the FSB Key Attributes of Effective Resolution Regimes - How Far Have We Come?", April 2013.
IMF, World Economic Outlook Report, "Financial Crises: Characteristics and Indicators of Vulnerability". https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/weo0598/pdf/0598ch4.pdf (23.12.2014).
Kastal, Arzu, "Türk Bankacılık Sektöründe Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Teknikleri Kullanılarak Erken Uyarı Modeli Uygulaması ve Karşılaştırmalı Analiz", BDDK Uzmanlık Tezi, Ankara 2004.
OECD, "Competition and Financial Markets Key Findings", 2009.
OECD, "Competition, Concentration and Stability in the Banking Sector", 2010. Taş, Volkan, "Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Erken Uyarı Modelleri: Çok Boyutlu Erken Uyarı Modeli Uygulamaları", BDDK Uzmanlık Tezi, Ankara 2004.
Viñals, José, Ceyla Pazarbasioglu, Jay Surti, Aditya Narain, Michaela Erbenova ve Julian Chow, "Creating a Safer Financial System: Will the Volcker, Vickers, and Liikanen Structural Measures Help?", IMF, 14 May 2013.
4) Mevzuat ve Diğer Düzenlemeler
BIS, "International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards", July 1988 updated to April 1988.
EU, "Bank Recovery and Resolution Directive", January 2014, http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-297_en.htm (04.12.2014).
Resmi Gazete 01.11.2006 Tarih ve 26333 Sayılı Nüsha, "Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik", BDDK.
Resmi Gazete 10.02.2001 Tarih ve 24314 Sayılı Nüsha, "Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik", BDDK.
5) İnternet Kaynakları
BDDK Resmi Web Sitesi http://www.bddk.org.tr/
Bloomberg Resmi Web Sitesi http://www.bloombergview.com/quicktake/stress-tests
FSB Resmi Web Sitesi http://www.financialstabilityboard.org/wp-content/uploads/r_120619c.pdf (12.12.2014). http://www.financialstabilityboard.org/about/history/ (12.12.2014).
G20 Resmi Web Sitesi https://www.g20.org/about_g20/g20_members (17.12.2014).
T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Resmi Web Sitesi http://www.hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=M6G2+Y00WEg=- H7deC+LxBI8=&nm=912
IMF Resmi Web Sitesi http://www.imf.org/external/Datamapper/index.php (16.12.2014).
Standard&Poors' Resmi Web Sitesi http://www.standardandpoors.com/ratings/definitions-and-faqs/en/eu (16.11.2014).
TBB Resmi Web Sitesi http://www.tbb.org.tr/
TCMB Resmi Web Sitesi http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/fc5a1567-80d5-431d-905a- 83ae98f49e42/Brosur.pdf?MOD=AJPERES http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Bottom+M enu/Banka-Hakkinda/Stratejik+Plan+2014-2018
TMSF Resmi Web Sitesi http://www.tmsf.org.tr/ http://knoema.com/UNCTADIR2013/international-reserves-including-gold-annual- 1970-2012?action=download (16.12.2014).