Spor Pazarlamasında Lisanslı Ürünlerin Tercihinde, Kulüp İmajı, Marka Efangelizmi, Takım Sadakati ve Takımla Özdeşleşme Değişkenlerinin Etkisi
Amaç – Spor endüstrisinin bir ürünü olan lisanslı ürünler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye pazarında da artış göstermiş, ekonomik bir araç olarak kullanılmaya başlanmış ve spor kulüplerinin önemli bir gelir kalemi olmuştur. Yapılan bu araştırmada amaç, taraftarların lisanslı ürün satın alma niyeti üzerinde kulüp imajı, marka efangelizmi ve takımla özdeşleşme düzeylerinin etkisini incelemektedir. Bu etki belirlenirken takım sadakatinin aracılık rolüne de bakılmıştır. Yöntem – Bu kapsamda Çorum ilinde yargısal örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 294 kişiye online anket uygulanmıştır. Anket sonucunda elde veriler tanımlayıcı ve tahminleyici istatistiksel yöntemler ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde değişkenlerin yapısal geçerliliğine yönelik doğrulayıcı faktör analizi ve araştırma hipotezlerinin test edilmesine yönelik yapısal eşitlik modelinden yararlanılmıştır. Bulgular – Analiz sonuçlarına göre, kulüp imajı, takımla özdeşleşme ve marka efangelizmi arasında ilişki gözlenmiştir. Kulüp imajının takım sadakati, marka efangelizmi ve takımla özdeşleşme üzerinde etkisi bulunurken, satın alma niyeti üzerinde etkisi bulunamamıştır. Taraftarların marka efangelizm algılarının takım sadakatini ve satın alma niyetini etkilediği belirlenmiştir. Takımla özdeşleşme düzeyinin takım sadakatini etkilemediği ancak satın alma niyetine etki ettiği belirlenmiştir. Ayrıca takım sadakatinin, satın alma niyetini olumlu yönde ve doğrudan etkilediği görülmektedir. Aracılık etkisine ilişkin sonuçlara bakıldığında ise, Taraftarların efangelizm algılarının, satın alma niyeti değişkeni üzerindeki etkisinde takım sadakati değişkenin kısmi aracılık etkisi olduğu belirlenmiştir. Tartışma – Kulüp imajının artırılması durumunda taraftarların takım sadakatinin, marka efangelizm algılarının, takımla özdeşleşme düzeylerinin de artacağı, bu durumda taraftarların satın alma niyetinin de artacağı görülmektedir. Spor kulüpleri lisanslı ürünlerinin daha fazla talep görmesini istiyorsa, taraftarıyla özdeşleştirme düzeyini güçlendirerek taraftarı güçlü bir savunucusu (efangelizm) haline getirmesi gerekmektedir.
The Effect of Variables on Club Image, Brand Efangelism, Team Loyalty and Team Identification in the Choice of Licensed Products in Sports Marketing
Purpose – Licensed products, which are a product of the sports industry, increased in the Turkish market as well as all over the world, started to be used as an economic tool and turned into an important income item for the sports clubs. The purpose of this study is to investigate the effect of club image, brand eFANgelism and team identification levels on fans' intention to purchase licensed products. The mediating role of team loyalty was also considered while determining this effect. Design/methodology/approach – In this context, an online questionnaire was applied to 294 people determined by judicial sampling method in Çorum province. The data obtained as a result of the survey were analyzed using descriptive and predictive statistical methods. Confirmatory factor analysis for structural validity of variables and structural equation model for testing research hypotheses were used in data analysis. Findings – According to the results of the analysis, a relationship was observed between club image, team identification and brand eFANgelism. While the image of the clubs had an effect on team loyalty, brand eFANgelism and team identification, no effect was determined on purchase intention. It was determined that the brand eFANgelism perceptions of the fans affect their team loyalty and purchase intention. It was found out that the fans' level of team identification did not affect the team loyalty, but had an influence on the purchase intention. Furthermore, it is observed that team loyalty has a positive and direct effect on purchase intention. When the results regarding the mediation effect are considered, the mediating effect of team loyalty cannot be mentioned as the club image does not have a significant effect on the purchase intention of the fans. In addition to this, there is no mediation effect since the team identification level does not have a direct effect on team loyalty. It was determined that the variable of team loyalty had a partial mediating effect on the effect of fans' eFANgelism perceptions on the purchase intention variable. Discussion – It is seen that if the club image is increased, the team loyalty of the fans, their brand efficacy perception and their level of identification with the team will also increase, and in this case, the purchase intention of the fans will increase. If sports clubs want their licensed products to be in greater demand, they must strengthen their level of identification with their fans and turn them into a strong advocate (effangelism).
___
- Altınok, B., Ekinci, N. E., Çimen, K., Özdilek, Ç., ve Kaya, İ. (2017). Lise öğrencilerinin taraftarı oldukları takım ile özdeşleşme düzeylerinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 1(1), 59-68.
- Anggraini, L. (2018). Understanding brand evangelism and the dimensions ınvolved in a consumer becoming brand evangelist. Sriwijaya International Journal of DynamicEconomics and Business, 2(1), 63-84.
- Ashforth, B. E., and Mael, F. (1989). Social ıdentity theory and the organization,. Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
- Aycan, A., Polat, E., ve Uçan, Y. (2009). Takım özdeşleşme düzeyi ile profesyonel futbol müsabakalarına seyirci olarak kararını etkileyen değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(4),169-174.
- Ayhan, B., Aktaş , H., ve Çelik , F. (2017). Lisanslı taraftar ürünlerinin kullanım motivasyonları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi , 5(2), 549- 572.
- Balıkçıoğlu, B., Oflazoğlu, S. (2015). Marka evangelizmi, benlik-marka imajı uyumu ve marka sadakati ilişkisi üzerine ampirik bir araştırma. Taraftar Ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 19-45.
- Baron, R. M. and Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction İn Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personalityand Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
- Bayram, N., (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş- AMOS Uygulamaları, İstanbul, Ezgi Kitapevi.
- Bauer, H.H., Stokburger-Sauer, N.E., and Exler, S. (2008). Brand image and fan loyalty in professional sportteam: a refined model and empirical assessment. Journal of Sport Management, 22(2), 205–226.
- Bee, C.C., and Havitz, M.E. (2010). Exploring the relationship between involvement, fan attraction, psychological commitment and behevioural intentions in a sports spectator context. International Journal of Sports Marketing &Sponsorship, 11(2), 140–157.
- Beccarini , C., and Ferrand , A. (2006). Factors affecting soccer club season ticket holders’ satisfaction: the ınfluence of club ımage and fans’ motives. European Sport Management Quarterly,6(1), 1-22.
- Bodet, G., and Bernache-Assollant, I. (2011). Consumer loyalty in sport spectatorship services: the relationships with consumer satisfaction and team identification. Psychology and Marketing, 28(8), 781– 802.
- Bromberger, C., Hayot, A., and Mariottini, J.M. (1987). Allerl’om! forzajuve! la passionpour le soccer a` marseille et a` turin, [come on om! forzajuve! the passion for soccer in marseilles and in turin]terrain. Carnetdu Patrimoine Ethnologique, 8(1), 8-41.
- Büyükakgül, Ü. C. ve S. G. Engin, (2017). Spor taraftarlarının yeni sadakat anlayışı: efangelizm. Ed. Kurtuldu, H.S., 22. Pazarlama Kongresi, 28,29,30 Eylül 2017, Trabzon.
- Carlson, B. D., D. T., Donavan, Kevin J., and Cumiskey, (2009). Consumer-brand relationships in sport: brand personality and identification. International Journal of Retail & Disribution Management, 37(4), 370-384.
- Cialdini , R.,Borden , R., Thorne , A., Walker , M., and Sloan, L. (1976 ). Basking in reflected glory: three (football) field studies. Journal of Personality and Social Psychology, 34(3),366-373.
- Çağlar, İ. (2003). Örgüt Geliştirme, Ankara, Nobel Yayıncılık.
- Çelik, M., Ünal , H., ve Aksu , A. (2019). Göztepe spor kulübü taraftarlarının kulüp ürünlerini satın alma davranışları üzerine bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 12(68),1400-1407
- Çiftyıldız, S. S. (2015). Takımların Lisanslı Ürünleri Bağlamında, Takımla Özdeşleşme, Duygusal Marka Bağlılığı Ve Satın Alma Niyeti Olguları Arasındaki İlişkileri İncelemeye Yönelik Bir Uygulama. Electronic Journal Of Social Sciences, 14(53), 232-241.
- Demirel, M., Karahan Güven, B., ve Ünlü, H. (2007). Farklı üniversitelerdeki spor taraftarlarının takımları ile özdeşleşme düzeyleri, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 76-86.
- Dwyer, B.,Greenhalgh, G. P., and Le Crom, C. W. (2015). Exploring fan behavior: developing a scaleto measure sport efangelism, Journal of Sport Management, 29(6), 642-656.
- Doss, S. K., and Carstens, D. S. (2014). Big five personality traits and brand evangelism, International Journal of Marketing Studies, 6(3), 13.
- Enginkaya, E. (2014). Futbol taraftarlarının sponsor markalara ilişkin tutum, satın alma niyeti ve takımla özdeşleşmeleri arasındaki ilişki, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(2), 145-158.
- Fisher, R. J., and Wakefield, K. (1998), Factors leading to group ıdentification: A field study of winners and losers. Psychology and Marketing, 15(1), 23-40.
- Fişek, K. (1985). 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
- Funk, D.C., and James, J. (2001). The psychological continuum model: A conceptual framework for understanding and individual’s psychological connection to sport, Sport Management Review, 4(1), 119– 150.
- Giray, C., ve Girişken , Y. (2015). Taraftar motivasyon faktörlerinin davranışsal sadakat üzerindeki etkisi: Fenerbahçe spor kulübü örneği, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 119-137.
- Göktaş, B., Erdoğan Tarakçı, İ. (2020). Marka evangelizminin satın alma bağımlılığı, satın alma niyeti ve tavsiyede bulunma üzerindeki etkisi: taraftar ürünleri örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 126- 145.
- Günay, N., ve Tiryaki, Ş. (2003). Spor taraftarı özdeşleşme ölçeğinin (STÖÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 14-26.
- Gürbüz, S. (2019), AMOS İle Yapısal Eşitlik Modellemesi, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
- Gwınner, K. and Swanson S. R. (2003). A model of fan ıdentification: antecedents and sponsorship outcomes, Journal of Services Marketing, 17,( 3), 275-294.
- Hair, J. F., Black W. C., Babin B. J., Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis. Seventh Edition, Copyright By Pearson Prentice Hall, All Rights Reserve
- Harolle, M., Trail G., Rodrigez A., and, Jordan J., (2010). Conative loyalty of latino non-latino prefessional baseball fans, Journal of Sport Management, 24(4), 456-471
- Jensen, A.J., Wakefield, L., Cobbs, J. B., and Turner, B. A. (2015). Forecasting sponsorship costs: marketing intelligence in the athletic apparel industry, Marketing Intelligence & Planning, 34(2), 281-298.
- Jung, C. W. (2012). The ınfluence of professional sports team’s corporate social responsibility (csr) on team ımage, team ıdentification, and team loyalty, Doctoral Dissertation. Thomas University, Florida, UMI Number: 3546650,
- Kalaycı, Şeref. (2009), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara, Asil Yayın.
- Kargün, M., Dalkılıç, M., Ağaoğlu, Y. S., ve Kızar, O. (2017). Spor kulüplerine yönelik kurumsal imaj algısının araştırılması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 62-73.
- Katlav , T., ve Öney , E. (2018). Türkiye’deki taraftarların spor kulüplerindeki lisanslı ürünlere ilişkin satın alma niyetinin planlanmış davranış teorisine göre incelenmesi, International Journal of Cultural and Social Studies, 4(1),139-162 .
- Kwak, D. H., Kwon, Y., and Lim, C. (2015). Licensing a sportsbrand: effects of teambrandcue, identification, and performance priming on multi dimensional values and purchase intentions. Journal of Product &Brand Management, 24(1), 2-40.
- Küçükibiş, H. F., ve Yurtsızoğlu, Z. (2019). Investigation of the evangelism of sport team’s attitudes of the high school students, Journal of Educationand Training Studies, 7(3), 106-113.
- Laverie, D. A., and Arnett, D. B. (2000). Factor saffecting fan attendance: the influence of identity salience and satisfaction. Journal of Leisure Research, 3(2), 225-247.
- Madrigal, R. (2001). Social identity effects in a belief–attitude–intentions hierarchy: ımplications for corporate sponsorship, Psychology & Marketing, 18(2), 145-165.
- Matzler, K.,Pıchler, E. A., Hemetsberger, A. (2007). Who is spreading the word? the positive influence of extraversion on consumer passion and brand evangelism, American Marketing Association, Winter, 18(1), 25–32.
- Meydan, C. H. ve Şeşen H. (2015), Yapısal Eşitlik Modellemesi-Amos Uygulamaları, İkinci Baskı, İstanbul, Detay Yayıncılık.
- Oliver, R. L., and Bearden, W. O. (1983). The role of involvement in satisfaction processes, ACR North American Advances, 10(1), 250-255.
- Papadimitriou D. and Apostolopoulou, A. (2015). Capturing the meanings of sport licensed products. Journal of Marketing Communications. 24 (5),433-449.
- Wilkie, W.L. (1994). Consumer Behavior. New York: John Wiley and Sons.
- Pitts, B. G., Fielding L. W. and Miller, L. K. (1994). Industry segmentation theory and the sport ındustry: developing a sport ındustry segment model, Sport Marketing Quarterly, 3(1), 15-24.
- Polat, E., Sönmezoğlu, U., Yıldız, K., ve Çoknaz, D. (2019). Futbol taraftarlarının takım imajı, takım sadakati ve takımla özdeşleşme düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Spor Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 5(3), 143-153.
- Riorini, S. V., and Widayati, C. C. (2016). Brand relationship and it seffect towards brand evangelism to banking service, International ResearchJournal of Business Studies, 8(1), 33-45.
- Schumacker, R. E. and Lomax, R. G. (2010). A Beginner's Guide To Structural Equation Modeling. Third Edition. New York, by Taylor and Francis Group, LLC.
- Shank, M.,D., (2002). Sports Marketing: A Strategic Perspective. New Jersey: PrenticeHall.
- Şahin H., M., (2004). Beden Eğitimi ve Sporda Temel Kavramlar Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım,
- Shapiro, S. L., Ridinger, L. L., and Trail, G. T. (2013). An analysis of multiple spectator consumption behaviors, identification, and future behavioral intentions with in thec ontext of a new college football program, Journal of Sport Management, 27(2), 130-145.
- Sutton, W. A., Mc Donald, M. A., Milne, G. R., and Cimperman, J. (1997). Creating and fostering fan identification in professional sports. Sport Marketing Quarterly, 6(1), 15-22.
- Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş-Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları, Ankara, Ekinoks.
- Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2012). Using Multivariate Statistics. SixthEdition, Copyright By Pearson Education, Inc, All Rights Reserved, Manufactured in the United States of America.
- Torlak, Ö., Özkara, B. Y., ve Doğan, V. (2014). Taraftarların takımlarla özdeşleşme düzeylerinin, takımların lisanslı ürünlerine yönelik kalite algısı ve satın alma niyetine etkisi, Ege Akademik Bakış, 14(1), 73-81
- Wann, D. L.,ve Branscombe, N. R. (1993). Sports fans: measuring degree of identification with their team, International Journal of Sport Psychology, 24(1), 1-17.
- Yapraklı, T. Ş. ve Keser, E. ve Ünalan, M. (2020). Marka güveni ve marka özdeşleşmesinin marka evangelizmi üzerindeki etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 27(1), 35-54
- Yaşar, O. M. ve Turgut, M. (2019). E-fangelism of turkısh football supporters. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 353-366.
- Yüksekbilgili, Z. (2018). Sport efangelism demographics. International Journal of Advanced Multidisciplinary Research and Review (IJAMRR), 6(9), 40-46.
- Yüksekbilgili, Z. (2017). Spor takımı evangelizmi (efangelizm) ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlilik çalışması, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 959-969.
- Yıldız, S. M. (2010). Spor ve Fiziksel Etkinlik Hizmetleri Pazarlaması, Ankara, Detay Yayıncılık.
- Yılmaz, A. Ö. Ve Aykaç S. (2018). Marka imajının marka evangelizmine etkisinde marka güveninin ve marka sadakatinin aracı rolü. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi 16(1), 53-75.