Seyahat Acentası Çalışanlarının Cam Tavan Sendromu Algılamaları: Ege Bölgesi Seyahat Acentalarında Bir Uygulama
Amaç – Turizm endüstrisinde aktif olarak çalışan kadın işgören oranı tüm dünyada hızla artarken kadınların oldukça yoğun bir şekilde faaliyet gösterdikleri endüstride kadın çalışanların çok az bir bölümü üst düzey yöneticiliklerde ve stratejik öneme sahip karar verici pozisyonlarda yer alabilmektedir. Kadın işgörenlerin bireysel yetenek ve başarılarının göz ardı edilerek üst düzey yönetim kademelerine yükselmelerinin engellenmesi, kadın işgörenlere görünmez ve aşılmaz engeller yaratılmasına cam tavan sendromu adı verilmektedir. Bu çalışmanın amacı; Ege Bölgesi içerisinde faaliyet gösteren seyahat acentalarında farklı iş kollarında çalışan kadın işgörenlerin demografik özelliklerinin incelenmesi ve bu demografik özelliklerden yola çıkılarak bireylerin cam tavan sendromu algılamalarının tespit edilmesidir. Yöntem – Çalışma evreni Ege Bölgesinde faaliyet gösteren seyahat acentalarında çalışan müdür, müdür yardımcısı, şef ve alt kademe pozisyonlarda yer alan kadınlardan oluşmaktadır. Çalışma kapsamında ankete katılan acentaların çalışan personel sayısı, kadın personel sayısı ve çalışan kadınların acentadaki pozisyonları ile ilgili bilgiler derinlemesine gerçekleştirilen bir tarama sonrasında elde edilmiştir. Araştırmaya gönüllü olarak katılan kadın çalışanlardan veriler, yüz yüze görüşme ve bu görüşmeler sırasında doldurulan anket formu yardımıyla toplanmıştır. Elde edilen 292 anketin verileri SPSS paket programına yüklenmiş, ortaya çıkan bulgulardan yararlanılarak istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Bulgular – Çalışma neticesinde ulaşılan bulgulara göre; Ege Bölgesi’nde faaliyet gösteren seyahat acentalarında çalışan kadın işgörenlerin cam tavan sendromu algılamalarında; yaş durumu, işletmedeki pozisyon, bireylerin sahip oldukları eğitim ve kadın işgörenlerin şirketteki çalışma yılına göre istatistiki açıdan anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma – Çalışma; cam tavan sendromu, kariyer engelleri ve kadınların turizm endüstrisinde maruz kaldıkları mesleki problemlerle ilgili literatürde daha önceden gerçekleştirilmiş çalışmaları destekler niteliktedir. Elde edilen bulgular özellikle alt boyutlar ile incelendiğinde, kadınların cam tavan sendromu algılamalarının oldukça yüksek olduğu ve demografik özellikler açısından bu farklılıkların detaylandırılmasının problemlerin tespit edilmesi ve çözülmesinde fayda sağlayacağını söylemek mümkündür.
Glass Ceiling Syndrome Perceptions of Travel Agency Employees: An Application in the Aegean Region Travel Agencies
Purpose – While the rate of women working in the tourism industry is increasing rapidly all over the world, in the industry, where women operate quite intensely, very few of the women employees can take place in senior management and positions of strategic importance. It is called glass ceiling syndrome to ignore the talents and achievements of women from senior management levels and create invisible and unbreakable barriers for women. The purpose of this study; The aim of this study is to examine the demographic characteristics of women working at different levels in the travel agencies operating in the Aegean Region and to determine individuals' perception of glass ceiling syndrome based on these demographic features. Design/methodology/approach – Target population of the study consists of the manager, vice manager, chef and women in lower positions who work in travel agencies operating in the Aegean Region. Within the scope of the study, the information about the number of personnel employed, the number of female personnel and the positions of the working women in the agency was obtained after an in-depth screening. Data from female employees who voluntarily participated in the study were collected mainly through face-to-face survey. Statistical analyzes were carried out using the 292 questionnaires collected and SPSS package program. Findings – As a result of the findings obtained as a result of the study; In the perception of glass ceiling syndrome of female employees working in travel agencies operating in the Aegean Region; It has been concluded that there are statistically significant differences in terms of age, position in business, education of individuals, and the year of work of women in the company. Discussion – Glass ceiling syndrome supports previous studies in the literature on career barriers and professional problems women face in the tourism industry. The findings obtained suggest that, especially when analyzed with sub-dimensions, the perceptions of women with glass ceiling syndrome are quite high and that detailing these differences in terms of demographic features will be helpful in detecting and solving problems.
___
- Abacı, C. (2019). Etik İklimin İşten Ayrılma Niyeti ve İş Tatminine Etkisinde Cam Tavanın Aracılık Rolü: Beyaz Yakalı Kadınlar Üzerine Bir Çalışma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Akdağ, G., ve Üçyıldız, U. H. (2018). Kadın Çalışanların Cam Tavan Sendromu Algılamaları: Ege Bölgesinde Bir Araştırma, I. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 1-3 Kasım, Mersin, 57-63.
- Al-Manasra, A. (2013). What Are the "Glass Ceiling" Barriers Effects on Women Career Progress in Jordan?. International Journal of Business and Management, 8 (6): 40-46.
- Anafarta, N., Sarvan ,F., ve Yapıcı, N. (2008). Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısı: Antalya İlinde Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi I.I.B.F. Dergisi, 15, 111-137.
- Bartol K. K. (2003). Leadership and the Glass Ceiling: Gender and Ethnic Group Influences on Leader Behaviours at Middle and Executive Managerial Levels. The Journal of Leadership and Organizational Studies, 9 (3): 8-19.
- Bingöl, D., Aydoğan, E., Şenel, G., ve Erdin, P. (2011). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Hiyerarşik Yükselmelerindeki Engeller: T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Ankara Merkez Teşkilatı Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 12 (1): 115-132
- Bolat T., Bolat O. and Kılıç T. (2011) Career Self-Efficacy and Glass Ceiling Moderating Effect of Work Related Masculinity Values. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2 (10): 57-68.
- Carvalho, I., Costa, C., Lykke, N., ve Torres, A. (2019). Beyond the Glass Ceiling: Gendering Tourism Management. Annals of Tourism Management, 75: 79-91.
- Cleveland, J. N., Stockdale, M. ve Murphy, K. R. (2000). Women and Men in Organizations: Sex and Gender Issues at Work. New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates Inc.
- Çetin, M., ve Atan, E. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Kadın Okul Yöneticilerinin “Cam Tavan”a İlişkin Algılarının İncelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 35: 123- 136.
- Dedeoğlu, S., ve Elveren, A. Y. (2012). Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Erdirençelebi, M., ve Karakuş, G. (2018). Kadın Çalışanların Cam Tavan Sendromu Algılarının İş Tatminleri ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (3): 95-119.
- Ersoy, G. (2019). Devlet Liselerindeki Okul Yöneticilerinin Cam Tavan Sendromuna Yönelik Algıları, İstanbul İli Büyükçekmece İlçesi Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
- Falk, E., ve Grizard, E. (2003). The Glass Ceiling Persists: The 3rd annual APPC report on Women Leaders in Communication Companies. Annenberg Public Policy Center of the University of Pennsylvania.
- Gökkaya, V. B. (2014). Cam Tavan, Kadın ve Ekonomik Şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 26: 371-383.
- Hofstede G. (2001). Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviours, Institutions, and Organizations Across Nations. California, Sage Publications.
- Hortaçsu, N. (1998). Grup İçi ve Gruplar Arası Süreçler. Ankara: İmge Kitabevi.
- Hoşgör, H., Hoşgör, D. G., ve Memiş, K. (2016). Sosyo-Demografik Özellikler İle Cam Tavan Sendromu Arasındaki İlişki ve Farklılıkların İncelenmesi: Sağlık Çalışanları Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (35): 345-362.
- Karaca, A. (2007). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam Tavan Sendromu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Karakuş, H. (2014). Kraliçe Arı Sendromu-Pembe Taciz. The Journal of Academic Social Science Studies, 2 (1): 334-356.
- Karcıoğlu, F., ve Leblebici, Y. (2014). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: “Cam Tavan Sendromu” Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (4): 1-20.
- Kavak, B. (2013). Pazarlama ve Pazar Araştırmaları: Tasarım ve Analiz. Ankara, Detay Yayıncılık.
- Kılıç, T., ve Çakıcı, A. B. (2016). Sağlık ve Eğitim Sektöründeki Kadın Çalışanların Cam Tavan Algısının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19 (3): 283-303.
- Korkmaz, H. (2014). Yönetim Kademelerinde Kadına Yönelik Cinsiyet Ayrımcılığı ve Cam Tavan Sendromu. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (5): 1-14.
- Lockwood, N. (2004). The Glass Ceiling: Domestic And International Perspectives. Usa: Society Of Human Resource Management.
- Longo, P., ve Straehley, C. J. (2008). Whack! I've Hit the Glass Ceiling! Women's Efforts to Gain Status in Surgery. Gender Medicine, 5 (1): 88-100.
- Mathur Helm, B. (2006) Women and the Glass Ceiling in South African Banks: An Illusion or Reality, Women in Management Review, 21(4): 311-326.
- Menteş, A. (2010). Cam Tavan Sorununun Tespitinde Nitel Unsurların Önemi: İMKB 100 Endeksi Şirketleri Üzerine Bir Çalışma. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 43: 97-108.
- Mert, P. (2019). Kadın Öğretmenlerin Yönetici Olmaları Önündeki Engellerin Cam Tavan Sendromu Bağlamında İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Lisansüstü Programı, İstanbul.
- Mizrahi, R., ve Aracı, H. (2010). Kadın Yöneticiler ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2: 149-156.
- Örücü, E., Kılıç, R., ve Kılıç, T. (2007). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller. Celal Bayar Üniversitesi I.I.B.F Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (2): 117-135.
- Özkan, E. (2020). Kadın Yöneticilere Ait Cam Tavan Algıları: Bir Kamu Üniversitesinde Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Remington, J., ve Lynch, M. K. (2018). Still Pounding on The Glass Ceiling: A Study of Female Leaders in Hospitality, Travel, and Tourism Management, Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 17 (1): 22-37.
- Sezen, Y. (2008). Örgütlerde Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Cam Tavan Engeli: Orta ve Büyük Ölçekli Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Smith, P. E., ve Crimes, B. (2007). Women in Management a Case of a Glass Ceiling?: An Investigation into the Relative Under-Representation of Women in Senior Management Positions in UK Travel and Tourism. The International Journal of Diversity in Organisations, Communities and Nations, 7 (5): 323-331.
- Soysal, A., ve Baynal, T. (2016). Sağlık Kurumlarında Cam Tavan Sendromu: Kayseri Özel Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2): 225-264.
- Sökmen, A., ve Şahingöz, S. A. (2017). Kadın Çalışanlarda Cam Tavan Yansıtıcılarından Kurum İkliminin, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (1): 113-133.
- Tükeltürk, Ş., ve Perçin, N. (2008). Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Kariyer Engelleri ve Cam Tavan Sendromu: Cam Tavanı Kırmaya Yönelik Stratejiler. Yönetim Bilimleri Dergisi 6: 113-128.
- Weyer B. (2007). Twenty Years Later: Explaining the Persistence of the Glass Ceiling for Women Leaders. Women in Management Review, 22 (6): 482-496.
- Yılmaz, S. (2019). Kadınların İş Hayatında Karşılaştıkları Cam Tavan Sendromu Üzerine Nitel Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.