Otel İşletmesi Çalışanlarında İş Stresinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Görev Yapılan Departmanın Moderatör Rolü

Amaç – Bu araştırmanın amacı, Tokat’ta faaliyet gösteren 3, 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinin yiyecek - içecek departmanı (Servis ve Mutfak) çalışanlarında iş stresinin işten ayrılma niyetine etkisinde görev yapılan departmanın moderatör rolünü belirlemektir. Yöntem – Çalışma kapsamında Tokat ilindeki 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerde 01 Nisan – 15 Mayıs 2019 tarihleri arasında alan araştırması yapılmış olup veriler anket tekniğiyle elde edilmiştir. Anket formu, iş stresi ve işten ayrılma niyeti olmak üzere iki adet ölçek içermektedir. Araştırmanın örneklemini, otel işletmelerinin yiyecek – içecek departmanında görev yapan 232 çalışan oluşturmaktadır. Anketlerden elde edilen verilere; frekans dağılımı, güvenilirlik analizi, faktör analizi, korelasyon ve basit doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Bulgular – Araştırma dahilinde yapılan korelasyon analizi sonucunda çalışanların iş stresi ve işten ayrılma niyeti arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Öte yandan iş stresinin işten ayrılma niyetine etkisinde görev yapılan departmanın moderatör rol oynadığı yapılan regresyon analizi sonucu ortaya çıkmıştır. Tartışma – Elde edilen bulgulara göre, iş stresi ve işten ayrılma niyeti arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Dolayısıyla Tokat’taki 3, 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerindeki yiyecek – içecek departmanı çalışanlarının iş stres düzeyleri arttıkça işten ayrılma niyeti düzeyleri de artmaktadır. Literatürdeki farklı araştırmalarda rastlanan “işletmelerde iş stresinin yüksek olması neticesinde işten ayrılma niyeti ve personel devir oranı artmaktadır” gibi bulgular bu durumu açıklar niteliktedir.

The Moderator Role of Department in The Effect of Hotel Employees’ Job Stress on the Turnover Intention

Purpose – The purpose of this research is to determine the moderator role of the department in the effect of job stress on the turnover intention employees of the food and beverage department (Service and Kitchen) of 3, 4 and 5 star hotel enterprises in Tokat. Design/methodology/approach – Within the scope of the study, a field survey was conducted in 3, 4 and 5 star hotels in Tokat between April 1 - May 15, 2019 and the data were obtained by questionnaire technique. The questionnaire form includes two scales: job stress and turnover intention. The sample of the study consists of 232 employees working in the food and beverage department of hotel enterprises. Frequency distribution, reliability analysis, factor analysis, correlation and simple linear regression analysis were performed on the data obtained from the questionnaires. Findings – As a result of the correlation analysis conducted within the research, a moderate positive correlation was found between the job stress of the employees and their turnover intention. On the other hand, the result of the regression analysis was revealed that the department played a moderator role in the effect of job stress on the turnover intention. Discussion – According to the findings, there is a positive and significant relationship between job stress and turnover intetion. Therefore, as the job stress levels of the food and beverage department employees in 3, 4 and 5 star hotel enterprises in Tokat increase, the level of turnover intention also increases. Findings such as "the intention to leave the job and the rate of personnel turnover increase as a result of high job stress in enterprises", which are encountered in different studies in the literature, explain this situation.

PDF

___

Akova, O., Emiroğlu, B. D. & Tanrıverdi, H. (2015). İş stresi ile çalışanların iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındakı ilişki: İstanbul’daki 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Journal of Management, Marketing and Logistics, 2(4), 378-402.
Albalawi, A.S., Naugton, S., Elayan, M. B. & Sleimi, M. T. (2019). Perceived organizational support, alternative job opportunity, organizational commitment, job satisfaction and turnover intention: A moderatedmediated model, Organizacija, 52(4), 310-324.
Arshadi, N. & Damiri, H. (2013). The relationship of job stress with turnover intention and job performance: moderating role of OBSE, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 706 – 710.
Arnold, T., Flaherty, K. E., Voss, K. E. & Mowen, J. C. (2009). Role stressors and retail performance: The role of perceived competitive climate, Journal of Retailing, 85(2), 194-205.
Arsenault, A. & Dolan, S. (1983). The role of personality, occupation and organization in understanding the relationship between job stress, performance and absenteeism, Journal of Occupational Psychology, 56, 227-240.
Arslan, E. (2020). Çalışanların paraya olan tutum, kariyer bağlılığı ve kariyer tatmin düzeyleri arasındaki ilişki: otel işletmelerinde bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1475-1488.
Arslan, E. & Kılıçlar, A. (2018). Otel işletmelerinde çalışanların kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkide iş tatmininin aracılık rolü, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 360-375.
Baron, R.M. & Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Bluedorn, A. C. (1978). A Taxonomy of Turnover, The Academy of Management Review, 3(3), 647-651.
Brien, A., Thomas, N. & Hussein, A. S. (2015). Turnover intention and commitment as part of organizational social capital in the hotel industry, Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 14(4), 357-381.
Büyüköztürk, Ş. (2008). Veri Analizi El Kitabı, Ankara, Pegem Yayınları.
Chang, C. P. & Chang, W. C. (2008). Internal marketing practices and employees’ turnover intentions in tourism and leisure hotels, The Journal of Human Resource and Adult Learning, 4(2), 161-172.
Chen, J. C. & Silverthorne, C. (2008). The impact of locus of control on job stress, job performance and job satisfaction in Taiwan, Leadership & Organization Development Journal, 29(7), 572-582.
Chen, H. T. & Wang, C. H. (2019). Incivility, satisfaction and turnover intention of tourist hotel chefs: Moderating effects of emotional intelligence, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 31(5), 2034-2053.
Deveci, B. & Avcıkurt, C. (2017). İş-aile çatışması ve iş stresinin yaşam kalitesine etkisi: Büyük ölçekli mutfak çalışanları üzerine bir araştırma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(40), 313-331.
Erol, Y. & Tarhan Öztoprak, M. (2015) Psikolojik şiddetin tükenmişlik üzerindeki etkisinde iş stresinin aracılık rolü: ankara ilindeki sosyal güvenlik kurumuna bağlı çalışanlar üzerinde bir analiz, İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 87-114.
Eser, S. & Akgündüz, Y. (2018). İş stresinin turist rehberlerinin mesleki bağlılıklarına etkisi, The Second International Congress on Future of Tourism: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability (Futourism 2018), 27-29 September 2018, Mersin/Turkey, 675-682.
Fong, L. H. N., Chui, P. M. W., Cheong, I. S. C. & Fong, D. K. C. (2018). Moderating effects of social support on job stress and turnover intentions, Journal of Hospitality Marketng & Management, 27(7), 795-810.
Geurts, S., Schaufeli, W. & De Jonge, J. (1998). Burnout and intention to leave among mental health-care professionals: A social psychological approach, Journal of Social and Clinical Psychology, 17(3): 341-362.
Gök, O., Akgündüz, Y. & Alkan, C. (2017). The effects of job stress and perceived organizational support on turnover intentions of hotel employees, Journal of Tourismology, 3(2), 23-32.
Griffin, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Tucker-Gail, K. A. & Baker, D. N. (2010). Job involvement, job stress, job satisfaction, and organizational commitment and the burnout of correctional staff, Criminal Justice and Behavior, 37(2), 239-255.
Gupta, N. & Beehr, T. A. (1979). Job stress and employee behaviors, Organizational Behavior and Human Performance, 23, 373-387.
Güzel, B. & Güripek, E. (2020). Örgütsel adalet, sapkın davranış, örgütsel sinizm ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Karşılılık normu yaklaşımı, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(2), 870-895.
Hair, J.F., Black, C.W., Babin, J. B. & Anderson, R.E. (2014). Multivariate Data Analysis(7th ed.), Harlow: Pearson Education Limited, Pearson New International Edition.
Hayes, A. F. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach, New York, The Guilford Press.
House, R. J. & Rizzo, J. R. (1972a). Role conflict and ambiguity as critical variables in a model of organizational behavior, Organizational Behavior and Human Performance, 7, 467-505.
House, R.J. & Rizzo, J.R. (1972b). Toward the measurement of organizational practices: Scale development and validatıon, Journal of Applied Psychology, 56(5), 388-396.
Hung, L. M., Lee, Y. S. & Lee, D. C. (2018). The moderating effects of salary satisfaction and working pressure on the organizational climate, organizational commitment to turnover intention, International Journal of Business and Society, 19(1), 103-116.
Hurrell, J.J. Jr, Murphy, L.R., Sauter, S.L. & Cooper, C.L. (1988). Occupational Stress: Issues And Developments in Research, New York, Taylor & Francis.
Jackson, S. E. (1989). Does Job Control Control Job Stress? S. L. Sauter, J. J. Hurrell Jr and C. L. Cooper (Ed), Job Control and Worker Health in (pp. 25-53), New Jersey, John Wiley & Sons Ltd.
Joure, S. H., Leon, J. S., Simpson, D. B., Holley, C. H. & Frye, R. L. (1989). Stress: The pressure cooker of work, The Personnel Administrator, 34, 92-95.
Kendir, H., Arslan, E. & Özçelik Bozkurt, H. (2018). Devam bağlılığı, presenteeism ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 1029- 1046.
Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (3rd ed.), New York, The Guilford Press.
Külekci, M. K., Özbozkurt, O. B. & Bahar, E. (2020). The mediating role of mushroom management within the impact of job stress on intention to leave, Journal of Business Research-Turk, 12(1), 361-371.
Law, J., Pearce, P. L. & Woods, B. A. (1995). Stress and coping in tourist attraction employees, Tourism Management, 16(4), 277-284.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping, New York, Springer Publishing Company.
Lee, C., Huang, S. & Zhao, C. (2012). A study of factors effecting turnover intention of hotel employees, Asian Economic and Financial Review, 2(7), 886.
Li, N., Zhang, L., Xiao, G., Chen, J. & Lu, Q. (2019). The relationship between workplace violence, job satisfaction and turnover intention in emergency nurses, International Emergency Nursing, 45, 50–55.
Love, K. G. & Beehr, T. A. (1981). Social stressors on the job: Recommendations for a broadened perspective, Group & Organization Studies, 6(2), 190-200.
Mengenci, C. (2015). Who knows? Organizational culture might be the source of job satisfaction or stress: Evidence from Turkey, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5(3), 514-524.
Mobley, W.H., Horner, S.O. & Hollingsworth, A.T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover, Journal of Applied Psychology, 63(4), 408-414.
Murphy, L. R. (1995). Managing job stress: An employee assistance/human resource management partnership, Personnel Review, 24(1), 41-50.
Onay, M. & Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
O’Neill, J. W. & Davis, K. (2011). Work stress and well-being in the hotel industry, International Journal of Hospitality Management, 30, 385-390.
Örücü, E., Akgül, V. & Şeker, C. (2019). Personel güçlendirme ve güç mesafesinin, iş yerinde yalnızlık duygusu ile işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Gönen termal örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 882-901.
Öz, H., Dönmez, B. & Akdağ, G. (2020). İş yerinde cinsel taciz ile iş doyumu ve işten ayrılma niyeti ilişkileri: kadın mutfak çalışanları örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4), 3842-3854.
Özçelik Bozkurt, H. & Demirel, Z. H. (2019). Otel işletmelerinde işten ayrılma niyetinin yordayıcısı olarak iş güvencesi algısı: İşe gömülmüşlüğün aracı rolü, Business & Management Studies: An Internatinal Journal, 7(4), 1383-1404.
Özçelik Bozkurt, H. & Özkoç, A. G. (2019). Çalışanlarda öznel iyi olma halinin algılanan istihdam edilebilirlik ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi: konaklama işletmelerinde bir uygulama, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (1), 265-285.
Pett, R. B. & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on metaanalytic findings, Personnel Psychology, 46(2), 259-293.
Pratten, J. D. (2003). What makes a great chef ?, British Food Journal, 105(7), 454-459.
Price, J. L. (1977). The Study of Turnover, Ames, Lowa, University of Lowa Press.
Rashid, A., Bajwa, R.S. & Batool, I. (2016). Effect of emotional intelligence on job stress, job satisfaction and organizational commitment among bank employees, Pakistan Journal of Social Sciences, 36(1), 141-149.
Scanlan, J. N. & Still, M. (2019). Relationships between burnout, turnover intention, job satisfaction, job demands and job resources for mental health personnel in an Australian mental health service, BMC Health Services Research, 19, 1-11.
Selye, H. (1975). Stress Without Distress, New York, Signet.
Tekingündüz, S. & Kurtuldu, A. (2015). İşten ayrılma niyeti, iş tatmini, örgütsel bağlılık, liderlik ve iş stresi arasındaki ilişkilerin analizi: Bir hastane örneği, International Journal of Human Sciences, 12(1), 1501- 1517.
TOBB. (2017) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği & Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED), Turizm Sektör Meclisi: Turizm Raporu 2016, https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2015/TURIZM16/files/assets/common/downloads/publ ication.pdf. (Erişim Tarihi: 28 Eylül 2019).
Tokat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2019). Konaklama tesisleri, https://tokat.ktb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 31 Aralık 2019).
Vokic, N. P. & Bogdanic, A. (2008). Individual differences and occupational stress perceived: A Croatian survey, Zagreb International Review of Economics & Business, 11(1), 61-79.
Westman, M. (2001). Stress and strain crossover, Human Relations, 54(6), 717-751.
WTTC (World Travel and Tourism Council). (2014). Gender Equality and Youth Employment in Travel and Tourism, 1-4. URL: http://www.wttc.org/focus/research foraction/policy-research/gender-equalityand-youth-employment-intravel-tourism/. (Erişim Tarihi: 18 Ağustos 2019).
Yamane, T. (2001). Temel örnekleme yöntemleri (1. Baskı), (Çev. Esin, A., M. A. Bakır, C., Aydın & E. Gürbüzsel). İstanbul, Literatür Yayıncılık.
Yang, A. B. & Lee, K. H. (2009). Linking empowerment and job enrichment to turnover intention: The influence of job satisfaction, International Review of Public Administration, 14(2), 13-24.
Yenihan, B., Öner, M. & Çiftyıldız, K. (2014). İş stresi ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: otomotiv işletmesinde bir araştırma, Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 38-49.
Yiwen, Z., Lepine, J. A., Buckman, B. R., & Feng, W. E. I. (2014). It’s not fair = or is it? The role of justice and leadership in explaning work stressor-job performance relationships, Academy of Management Journal, 57(3), 675–697.
Zohar, D. (1994). Analysis of job stress profile in the hotel industry, International Journal of Hospitality Management, 13(3), 219.-231.
Zopiatis, A. & Orphanides, N. (2009). Investigating occupational burnout of food and beverage employees: The case of Cyprus, British Food Journal, 111(9), 930-947.