Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma

Çağımızın yoğun rekabet şartları altında, işletmelerin ayakta kalabilmeleri yolunda ihtiyaç duydukları gerçek gücün, sahip oldukları finansal kaynakların ötesinde, işletme bünyesinde görev yapan insan kaynağının niteliği olduğu öne çıkmaktadır. Buna paralel şekilde de, örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışı kavramları; çalışan verimliliği üzerindeki olumlu etkileri ve örgütün çevresel değişikliklere adaptasyonun sağlanması konularında sahip oldukları önem ve değerden ötürü, örgütsel davranış alanının popüler araştırma konuları arasında yer almaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, örgütsel adalet algısının çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarını etkileyip etkilemediğinin incelenmesidir. Çalışmanın belirtilen amaçları doğrultusunda ise, işletmelerdeki örgütsel adalet yapısının düzenlenip iyileştirilerek, çalışanlarının örgütsel vatandaşlık davranışı seviyelerini yükseltecek yönetsel stratejilerin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Savunma sektöründe faaliyet gösteren bir işletmede 341 işgörene uygulanan bu çalışma kapsamında, örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık boyutları arasında yapılan korelasyon analizleri sonucunda, her iki kavramın tüm boyutları arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Bununla birlikte, Yapısal Eşitlik Modellemesi ile gerçekleştirilen analizler doğrultusunda, çalışanların dağıtım adaleti algılarının örgütsel vatandaşlık davranışları boyutlarından vicdanlılık, centilmenlik ve nezaketi pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

The Effect of Organizational Justice on Organizational Citizenship Behavior: A Research in Defence Sector

Under the intense competition conditions of our era, the real power that businesses need to survive, stands out as the quality of human resources working within the business instead of the financial resources they have. And in parallel with this, the concepts of organizational justice and organizational citizenship behavior take place as two of the most popular topics of organizational behavior by means of their positive effect on employee productivity and due to the importance and value they have on subjects of ensuring the organizations' adaptation to changes in business environment. The main goal of the present study is to determine whether or not perception of organizational justice affect employees' organizational citizenship behavior. In accordance with these stated purposes, developement of managerial strategies that increase levels of employees' organizational citizenship behaviors by organizing and improving the structure of organizational justice in businesses is intended. Under this study carried out in defence sector company on 341 employees, according to the results of correlation analyses between organizational justice and organizational citizenship behavior, it has been determined that there are statistically positive and meaningful correlations between all the dimensions of these two concepts. In addition, according to the analyses which are carried out with Structural Equation Modelling, it has also been found that employees' distributive justice perceptions positively affect conscientiousness, sportsmanship and courtesy dimensions of organizational citizenship behavior.

___

  • Arslantaş C.C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 261-286.
  • Atalay, C.G. (2010). Örgütsel adalet, örgütsel davranışta güncel konular. Bursa: Ekin Basın Yayım Dağıtım, 41-59.
  • Baron, J. N. and Kreps, D. M. (1999). Strategic human resources: Framework for general managers. USA: John Wiley&Sons, 107.
  • Bies, R. J. and Shapiro, D. L. (1988). Voice and Justification: Their Influence on Procedural Fairness Judgements. Academy of Management Journal, 31 (3), 676- 685.
  • Blau, P. (1964). Exchange and Power in Social Life. New York: Wiley, 88-97.
  • Buluç B., (2009). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. 18. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 1-3 Ekim 2009, Bildiri Özetleri Kitabı, 368.
  • Cohen-Charash, Y. and Spector, P.E. (2001). The role of justice in organizations: A meta analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86 (2), 279.
  • Colquitt, J. A. (2001). On The Dimensionality of Organizational Justice: A Construct Validation of a Measure. Journal of Applied Psychology, 86, 386-400.
  • Colquitt, J. A. ; Conlon, D.E. ; Wesson, M.J. ; Porter, C. and Ng, K.Y. (2001). Justice at the millennium: Ameta analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86, 425-445.
  • Çakmak, K. Ö. (2005). Performans Değerlendirme Sistemlerinde Örgütsel Adalet Algısı ve Bir Örnek Olay Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 93-94.
  • Chen, S. H., Sheng, H. and Hy, Y. (2012). Organisational Identification And Organisational Citizenship Behaviour Among Male. Journal of Nursing Management, 3 (1), 6.
  • Demirci, K., Erbaş, A. ve Giderler A. C. (2009). Üniversite öğrencilerinin stk'lara katılım potansiyellerinin örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarından sivil erdem boyutu çerçevesinde incelenmesi. Khazar University Press, 12 (1-2), 752- 767.
  • Dilek, H. (2005). Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü SBE, 136.
  • Doğan, H. (2002). İşgörenlerin Adalet Algılamalarında Örgüt İçi İletişim ve Prosedürel Bilgilendirmenin Rolü. Ege Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 2 (2), 69-78.
  • Erkutlu, H. (2011). The Moderating Role Of Organizational Culture İn The Relationship Between Organizational Justice And Organizational Citizenship Behaviors. Leadership & Organization Development Journal, 32 (6), 550.
  • Folger, R. and Cropanzano, R. (1998). Organizational Justice and Human Resource Management. London: Sage Publications.
  • Greenberg, J. (1987). A taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management Review, 12, 10-15.
  • Greenberg, J. (1990a). Looking Fair versus Being Fair: Managing Impressions of Organizational Justice. Research in Organizational Behavior, 12 (1), 411.
  • Greenberg, J. (1990b). Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16, 399-432.
  • Greenberg, J. and Colquitt, J. A. (2005). Handbook of Organizational Justice. New Jersey: Lawrence Erlbaum.
  • Greenberg, J. ve Baron, R. A. (2000). Behavior in Organizations (7th Ed.). New Jersey: Prentice-Hall, 372.
  • Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (1), 53-56.
  • İşbaşı, J. Ö. (2000). Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü: Bir turizm örgütünde uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karriker J.H. and Margaret L.W. (2009). Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior: A Mediated Multifoci Model. Journal of Management, 35, 112-135.
  • Konovsky, M.A. and Pugh, S.D. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 37 (3), 656-669.
  • Leventhal, S. G. (1976). What Should Be Done With Equity Theory? New Approaches to the Study of Fairness in Social Relationship. Social Exchange Theory, 53.
  • Minibaş Poussard, J. (2008). İletişim ve Kültür Adalet Duygusunu Nasıl Etkiler? Yönetim, İletişim, Kültür (1. Basım). İstanbul: Arıkan Yayınları, 109.
  • Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviour: Do fairness perceptions influence employee citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76, 845-855.
  • Moorman, R. H., Niehoff P. B. and Organ, D. (1993). Treating Employees Fairly And Organizational Citizenship Behavior: Sorting The Effects Of Job Satisfaction, Organizational Commitment, And Procedural Justice. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6 (3), 299.
  • Moorman, R.H., Blakely G. and Niehoff P.B. (1998). Does Perceived Organizational Support Mediate the Relationship Between Procedural Justice and Organizational Citizenship Behavior?. Academy of Management Journal. 41, 351-357.
  • Mossholder, K.W. (1998). Relationships between bases of power and work reactions: The editional role of procedural justice. Journal of Management, 7.
  • Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington: Lexington Books, 4.
  • Organ, D. W., (1990). The Motivational Basis of Organizational Citizenship Behavior. Research in Organizational Behavioral, 43-72.
  • Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It's contruct clean-up time. Human Performance, 10 (2), 85-97.
  • Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 90-92.
  • Özen, J. (2002). Adalet Kuramlarının Gelişimi ve Örgütsel Adalet Türleri. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arşivi, 6 (5), 23.
  • Podsakoff P. M., MacKenzie S. B., Paine, J. B. and Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review Of The Theoritical And Empirical Literature And Suggestions For Future Research. Journal of Management, 26 (3), 513-563.
  • Podsakoff P. M., MacKenzie S. B. and Hui, C. (1993). Organizational Citizenship Behaviors as Determinants of Managerial Evaluations of Employee Performance: A Review and Suggestions For Future Research. Research in Personnel and Human Resources Management, ed. G. R. Ferris, K. M. Rowland. Greenwich: Jai Press, 7.
  • Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, 87.
  • Schnake, M. E. and Dumler, M. P. (2003). Levels of measurement and analysis ıssues in organizational citizenship behavior research. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 284.
  • Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: kavramsal bir özümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 323.
  • Skarlicki, D. P. (1995). Increasing citizenship behaviour within a public and a private sector union: A test of organizational justice theory, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Canada: Toronto Üniversitesi, 33.
  • Sökmen, A. (2007). Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde İşgörenlerin Yöneticilerine Dönük Algıları: Ankara'daki Otel İşletmelerinde Bir Değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18 (2), 170-182.
  • Sökmen, A. ve Tarakçıoğlu, S. (2011). Mesleki Etik. Ankara: Detay Yayıncılık, 28.
  • Sökmen, A. ve Boylu, Y. (2011). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Cinsiyete Göre Farklılık Gösterir Mi? Otel İşletmeleri Açısından Bir Değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 147-163.
  • Sökmen, A., Bilsel, M. A. ve Erbil, C. (2013). Örgütsel Adaletin Çalışan Motivasyonu ve Performansı Üzerindeki Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 41-60.
  • Tansky, W. J. (1993). Justice and Organizational Citizenship Behavior: What is The Relationship? Employee Responsibilities and Rights Journal, 6 (3), 199.
  • Taşkıran, E. (2011). Liderlik ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki Etkileşim, Örgütsel Adaletin Rolü. İstanbul: Beta Basım Yayım.
  • Trevino, L. K. (1992). The social effects of punishment in organizations, a justice perspective. Academy of Management Journal, 8, 369.
  • Williams S. et al., (2002). Justice and Organizational Citizenship Behavior Intentions: Fair Rewards Versus Fair Treatment. The Journal of Social Psychology, 142 (1), 33-44.
  • Yıldırım, F. (2006). İş Doyumu İle Örgütsel Adalet İlişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62 (1), 254-280.
  • Yürür, S. (2005). Ödüllendirme Sistemleri ile Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkilerin Analizi ve Bir Uygulama. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yürür, S. (2008). Örgütsel Adalet ile İş Tatmini ve Çalışanların Bireysel Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Analizine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 308.