Muhasebe Uygulamalarındaki Hata ve Hilelerin Tespiti: Üretim İşletmelerine Yönelik Araştırma

Amaç – Ülke ekonomilerinin büyümesinde ve kalkınmasında temel lokomotif olan üretim işletmeleri tarafından sağlanan verilerin doğruluğu ve güvenilirliğinin tespiti muhasebe uygulamalarının inovatif bakış açısıyla sürekli kendini yenilemesi ile mümkün olabilir. Muhasebe uygulamaları temelini genel olarak Vergi Usul Kanunu, Muhasebe Uygulama Genel Tebliğleri ve Finansal Raporlama Standartları oluşturmaktadır. Üretim işletmelerinin muhasebe süreçlerinin karmaşık, muhasebe uygulamalarından kaynaklı tahmin ve esneklikler olması hata ve hile olguları ile sıklıkla karşılaşılmasına neden olmaktadır. Kanuna karşı hile veya hata olarak ortaya çıkan bu uygulamalar finansal tablo kullanıcılarının yanlış karar vermelerine neden olmaktadır. Bu nedenle çalışma, Gaziantep ilinde üretim yapan işletmelerdeki hata ve hilelerin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Yöntem – Gaziantep ilinde üretim yapan işletmelerin muhasebe işlemlerini yürüten muhasebe meslek mensuplarına yönelik yapılan ve bu işletmelerdeki hata/hilelerin tespit edilmesi için anket çalışması yapılmıştır. Veri değerlemede frekans yüzdeleri dikkate alınarak yapılmıştır. Bulgular – Çalışma sonucunda, hilenin yapılma gerekçesi olarak işletmedeki kontrol ve denetimlerin yetersiz veya hiç olmaması ön plana çıkarken, karşılaşılan hile türleri olarak da borçların/giderlerin düşük gösterilmesi ve gelirlerin ve giderlerin farklı dönemlere kayıt edilmesi ile karın yüksek gösterilmesi durumları ön plana çıkmaktadır. Tartışma – Araştırma sonucunda mevcut denetim sisteminin yetersizliği ve vergi affı kanunları hatalı ve hileli işlemlerin yapılmasına neden olmaktadır. Hatalı/hileli işlemlerin tespit süresinin uzaması işletmelerde sürekliliğin, karlılığın ve denetimin etkinliğinde önemli bir rol oynamaktadır.

The Determination of Errors and Frauds in Accounting Practices: Research for Production Enterprises

Purpose – The accuracy and reliability of the data provided by the production enterprises, which are the main locomotives in the growth and development of the country's economies, can be possible by the continuous self-renewal of the accounting practices from an innovative point of view. In general, accounting practices constitute the Tax Procedural Law, Accounting Practice General Communiqués and Financial Reporting Standards. The fact that the accounting processes of the manufacturing enterprises are complicated and the estimations and resilience’s due to the accounting practices lead to frequent errors and fraud cases. These practices, which arise as a fraud or error against the law, cause the users of the financial statements to make a wrong decision. For this reason, the study aims to determine the errors and tricks in the enterprises producing in Gaziantep. Design/methodology/approach – A survey was conducted for the professional accountants carrying out the accounting procedures of the enterprises producing in Gaziantep and to determine the errors / tricks in these enterprises. Data were evaluated by considering frequency percentages. Findings – As a result of the study, while the insufficient or no controls and controls in the enterprise come into prominence as the rationale of fraud, the low level of debts / expenses and the high level of profit and expense are recorded as different types of fraud encountered. Discussion – Inadequate audit system and tax amnesty laws result in erroneous and fraudulent transactions. The prolongation of the detection period of fraudulent / fraudulent transactions plays an important role in the effectiveness of continuity, profitability and audit in the enterprises.

PDF

___

ACFE. (2018). Report To The Nations 2018 Global Study On Occupational Fraud And Abuse. Texas: Association of Certified Fraud Examiners.
Açık, S. (2016). Muhasebede Hata ve Hilelerin Vergi Hukuku Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), s. 351-36.
Altıntaş, N. N. (2010). Denetimde Hata Hile. Sosyal Bilimler Dergisi(1), s. 151-161.
Aslan, T., Kızıl, C., & Din, A. (2017). Muhasebe Hata Ve Hileleri Üzerinde Etkili Faktörlerin Muhasebe Meslek Etiği Kapsamında Analizi: Yalova Örneği. Journal Of Social And Humanities Sciences Research, 4(5), s. 1125-1138.
Ataman, B., & Aydın, R. (2017). Hile Denetimi ve Denetçilerin Hile Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Marmara Business Review, 2(1), 1-23.
Aygün, D. (2013). Yaratıcı Muhasebe Stratejileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), s. 49-69.
Bănărescu, A. (2015). Detecting and Preventing Fraud with Data Analytics. Procedia Economics and Finance, 32, s. 1827-1836.
Corruption Perceptions Index 2017. (2018, February 21). 11 26, 2018 tarihinde https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017 adresinden alındı
COSO 3.Kitap. (2016). İç Kontrol - Bütünleşik Çerçeve ve Ekler. İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları.
COSO 4.Kitap. (2016). İç Kontrol - Bütünleşik Çerçeve Dış Finansal Raporlama Üzerine İç Kontrol: Bir Yaklaşımlar ve Örnekler Özeti. İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları. Çatıkkaş, Ö. (2011). İşletmelerde Mali Tablo Hileleri. Denetişim Dergisi(8), s. 18-30.
Dalğar, H. (2012). İşletmelerin Muhasebe Departmanlarında Hata ve Hilelerin Önlemeye Yönelik İç Kontrol Sisteminin Oluşturulması: Bir Vaka Çalışması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, s. 129-155.
Deloitte Touch Tohmatsu: IFRS In Your Pocket, USA, 2005
Dinç, E., & Atasel, O. Y. (2016). Türkiye’deki Muhasebe Anlayışının Gelişim Süreci ve Mevcut Durumun İncelenmesi. KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, s. 267-283.
Doğan, S., & Kayakıran, D. (2017). İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi. Maliye Finans Yazıları Dergisi, 31(108), s. 167-188.
Ergen, Z., & Kılınçkaya, L. (2014). Türkiye'de Vergi Denetim Sistemi ve Sistemin Aksaklıklarının Değerlendirilmesi. Sosyo Ekonomi Dergisi, 21(21), s. 282-304.
Erturan, İ. E., & Ergin, E. (2017). Muhasebe Denetiminde Nesnelerin İnterneti: Stok Döngüsü. Muhasebe ve Finansman Dergisi(75), s. 13-30.
Gonzalez, G. C., & Hoffman, V. B. (2018). Continuous Auditing’s Effectiveness as a Fraud Deterrent. Auditing: A Journal Of Pratice & Theory, 37(2), s. 225-247.
Gümüş, U. T., & Göğebakan, H. (2016). Muhasebe Hata ve Hileleri ile Muhasebe Mesleğinde Etik, Aydın İlinde Muhasebeciler Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Persfektifleri Dergisi, 1(3), 12-27.
Güredin, E. (2010). Denetim Ve Güvence Hizmetleri. İstanbul: Türkmen Kitapevi. Güredin, E., & Adiloğlu, B. (2018). Türkiye’de Denetimde ROSC Raporu Farkındalıkları ve Bugün. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), s. 7-21.
Greuning Hennie Van, International Financial Reporting Standarts A Pratical Guide, Washington D.C., The World Bank, 2005.
Hatunoğlu, Z., Koca, N., & Kıllı, M. (2012). İç kontrolün Muhasebe Sistemindeki Hata ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü Üzerine Bir Alan Çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), s. 169-189.
Huber, D. (2017). Forensic Accounting, Fraud Theory, And The End Of The Fraud Triangle. Journal of Theoretical Accounting Research, 12(2), s. 28-48.
Kayıkçıoğlu, S. (2017). Şirketlerin İç Denetim Birimlerinde Hile Denetimi ve Bir Uygulama Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. KGK. (2017). KGK Yıllık İnceleme Raporu.
Kuruçay, Ç., & Serçemeli, M. (2018). Hile Alanında Bilimsel Dergilerde Yer Alan Ulusal Makaleler:(2008-2017 Literatür Taraması). Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 18(55), s. 161-174.
Lokanan, M. (2018). Informing The Fraud Triangle: Insights From Differential Association Theory. Journal of Theoretical Accounting Research, 14(1), s. 55-98.
Maşrap, B., & Gökten, P. O. (2016). Davranışsal Muhasebe: Kuramsal Yaklaşım. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), s. 345-359.
Mulford, C. W., & Comiskey, E. E. (2002). The Financial Numbers Game Detecting Creative Accounting Practices. John Wiley & Sons, Inc.
Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Özeroğlu, A. İ. (2014). Finansal Aldatmaca ve İşletme Hileleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), s. 180-196.
Romanus, R. N. (2018). Risk Attitude: Measurement And Consequences In The Tax Compliance Context. Journal of Theoretical Accounting Research, 14(1), s. 19-51.
ROSC. (2007). Türkiye Standartlara ve Kanunlara Uyum Raporu Muhasebe ve Denetim. Dünya Bankası.
Serim, N., & Yağanoğlu, N. Y. (2011). Ahlaki Duygu ve Tutumları Şekillendiren Dışsal Faktörlerin Kişilerin Vergi Ahlakını Etkilemede Rolü. Vergi Dünyası Dergisi, 30(353), s. 136-147.
Türedi, H., & Alıcı, Ü. (2014). Mali Raporlama Hilelerinin Tespit ve Önlenmesinde İç Kontrol Yapısının Önemi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(11), s. 119-133.
TÜRMOB Meslek Mensubu Cinsiyet Tablosu. (2019). 4 27, 2019 tarihinde https://www.turmob.org.tr/istatistikler/df447eb1-e8ef-4df2-a3c0-92376d568eba/meslek-mensubu-cinsiyet-tablosu adresinden alındı
Uyar, M. (2018). Muhasebe Hata Yönetimi ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin Görev Karmaşıklığı Bağlamında Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(55), s. 141-160.
Uzun Kocamış, T. (2015). Üretim Yapan İşletmelerde Randıman Analizi Yoluyla Denetim. Business & Management Studies: An International Journal, 3(2), s. 203-219.
Ünkaya, G., & Deniz Dursun, G. (2018). İç Kontrol Sisteminin Etkinliği Arttırmada Bilgi İfşası Modelinin Kurulması. Muhasebe Denetimine Bakış Dergisi, 18(55), s. 15-24.
Yardımcıoğlu, M., Koca, N., Günay, Y., & Kocamaz, H. (2014). Yolsuzluk, Muhasebe Hileleri ve Örnekleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), s. 171-188.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004), SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara, Detay Yayıncılık.
Yılmaz, G., Ataman, B., & Ayboğa, H. (2018). Hilenin Tespit Edilmesi ve Önlenmesindeki Yöntemlerin Değerlendirilmesi: Türkiye Araştırması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), s. 646-664.