Mali Oranların İşletmelerin Etkinlikleri Üzerindeki Etkilerinin VZA Yöntemiyle Analizi: Bist Dokuma Giyim Eşyası Ve Deri Sektörü Üzerinde Bir Uygulama

Amaç – Çalışmayla, BİST’te Dokuma Giyim Eşyası ve Deri sektöründe işlem gören işletmelerin etkinliklerini ve bu etkinliği belirleyen mali oranların tespiti amaçlanmıştır. Yöntem – Bu çalışmayla, VZA yöntemlerinden CCR modeli ile BİST’te Dokuma Giyim Eşyası ve Deri sektöründe işlem gören 19 işletmenin 2017 yılı mali tablolarından elde edilen finansal veriler çerçevesinde söz konusu işletmelerin etkinlikleri ve bu etkinliği belirleyen mali oranlar araştırılmıştır. Bulgular – Analiz sonucunda CCR modeline göre 8 işletme etkin iken 11 işletmenin etkin olmadığı tespit edilmiştir. İşletmelerin etkinliğini daha çok belirleyen mali oranlara bakıldığında girdi olarak kullanılan değişkenlerden cari oran; çıktı olarak belirlenen mali oranlardan ise en fazla etkileyen oranın piyasa değeri/defter değeri oranı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işletmelerin etkin hale gelebilmeleri için gerekli olan potansiyel iyileştirme oranları hesaplanmış ve gerekli önerilerde bulunulmuştur. Tartışma – Günümüzde rekabet ortamının yoğun olması etkinlik, performans ve verimlilik gibi kavramları ön plana çıkarmıştır. Yoğun rekabet işletmelerin kaynaklarını en verimli biçimde kullanmasını gerektirmiştir. Bu sebeple yapılan bu çalışmayla BİST’te Dokuma Giyim Eşyası ve Deri sektöründe işlem gören işletmeler rekabet ettikleri sektör içindeki performanslarını değerlendirebilecek ve etkinliklerini artırmak için çalışmada tespit edilen potansiyel iyileştirme oranlarından faydalanarak gelecek dönemlerdeki tahmini durum ve hedeflerine göre planlar geliştirebileceklerdir. Benzer yaklaşımla diğer sektörler de değerlendirilerek sektörler arası etkinlik mukayesesi yapılabilir, hem ekonomi hem de sektörlerin yaşam ömürleri açısından tahsis etkinliğine yönelik politikalar üretilebileceği gibi istihdam konusunda da fikir verici sonuçlar elde edilebilir.

Analyzing The Effects of Financial Ratios on the Efficiency of Companies by Using VZA Method: An Implementation in Woven Clothes and Leather Sector of Bist

Purpose – In the present study, it was aimed to determine the efficiency of the companies traded in Woven Clothing and Leather sector of BIST, as well as the financial ratios determining this efficiency. Design/methodology/approach – In the present study, within the scope of the financial ratios of 19 companies, which are traded in Woven Clothing and Leather sector of BIST, obtained from their financial reports of year 2017, the efficiencies of these companies and the financial rates determining that efficiency were analyzed using CCR, which is one of the VZA methods. Findings – At the end of analyses, according to the Constant Returns to Scale (CCR) method, it was determined that 8 companies were efficient but 11 companies were not. Using the financial ratios determining the efficiency of the companies, it was determined that the most effective ratios were found to be current ratio that is one of the variables calculated using inputs and the ratio of market value to book value that is one of the financial ratios calculated using output. Moreover, the potential improvement ratios needed for making the companies more efficient were calculated and the suggestions were provided. Discussion – The intensity of competition in today’s markets puts the concepts such as efficiency, performance, and productivity into the forefront. The intense competition requires the use of corporations’ resources in the most productive manner. Thus, in the present study, the companies traded in Woven Clothing and Leather sector of BIST will be able to assess their performances in the industry, in which they compete, and develop plans according to the estimated status and goals by making use of the potential improvement rates determined in this study in order to improve their efficiencies. With a similar approach, the intersectoral efficiency comparisons cam be made by assessing the other sectors; the policies for the allocation efficiency in terms of the lifetime of industries and economy and the suggestive results can be achieved for the employment.

PDF

___

Akyüz, K. C., Yıldırım, İ. ve Balaban, Y. (2015). Kâğıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7 (14), 60-74.
Banker R. D., Charnes, A. and Cooper, W.W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiency in Data Envelopment Analysis, Management Science, 30(9), 1078-1092.
Bayraktutan, Y. ve Pehlivanoğlu, F. (2012). Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27 (3), 127-162.
Elmas, B.( 2016). Finansal Tablolar Analizi, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
Ertuğrul, İ., Işık Tut, A. (2008). şletmelerin VZA ile Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayiinde Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 ,201-217.
Esenbel, M., Erkin, M.O. ve Aydın, F.K. (2001).Veri Zarflama Analizi ile Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların Etkinliğinin Karşılaştırılması, http://www.analiz.com/eğitim/gazi/001 ( Erişim Tarihi: 29.10.2018).
Färe, R.; Grosskopf, S.; Logan, J. and Lovell, C.A. (1985). The Measurement of Efficiency of Production, Boston, Kluiver Academic Publishers.
Farrell, M.J. (1957). The Measurement of Productive Efficiency”, Journal of The Royal Statistical Society, 120(3), 253-290.
Gürak, Hasan (2009). Teknolojik Verimlilik Artısı: Uzun Dönem Büyüme, www.hasmendi. net, (Erişim Tarihi: 22.01.2019).
Halkos, E. G. and Salamourıs, D. (2001) . “Efficiency Measures of The Greek Banking Sector: A Non-n Parametric Approach ForThe Period 1997-1999”, Üniversity Library Of Municb-Germany-MPRA Paper, Munich Personal RePEr Archive, 2858,1-28.
Kale, S. (2009). Veri Zarflama Analizi ile Banka şubelerinin Performansının Ölçülmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kecek, G. (2010). Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği, Ankara, Siyasal Yayın.
Kılıçkaplan, S.; Atan, M. ve Hayırsever, F. (2004). Avrupa Birliği’nin Genişleme Sürecinde Türkiye Sigortacılık Sektöründe Hayat Dışı Alanda Faaliyet Gösteren Şirketlerin Verimliliklerinin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü & Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu Geleneksel Finans Sempozyumu’nda Sunulan Bildiri, 27-28 Mayıs.
Kök, R. ve Deliktaş, E. (2003). Endüstri İktisadında Verimlilik Ölçme Ve Strateji Geliştirme Teknikleri, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
Kula, V. ve Özdemir, L. (2007). Çimento Sektöründe Göreceli Etkinsizlik Alanlarının Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Tespiti”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 55-70.
Mahadevan, R. (2002). “A DEA Approachto Understanding the Productivity Growth of Malaysia’s Manufacturing Industries”, Asia Journal of Management, 19, 587-600.
Saranga, H. (2009). The Indianauto component industry – Estimation of operational efficiency and its determinants using DEA, European Journal of Operational Reserach, 196, 707-718.
Sayım, M. ve Yalama, A.(2006).Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Temel Analiz: Türkiye‘de IMKB‘ ye Kote İmalat Sektörü Üzerine Ampirik Bir Uygulama, 10. Ulusal Finans Sempozyumu, İzmir.
Ulucan, A. (2000). Şirket Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Genel ve Sektörel Bazda Değerlendirmeler, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 406-407.
Yalçıner, K., Atan, M. ve Boztosun, D. (2005). Finansal Oranlarla Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki”, Muhasebe Finansman Dergisi, 27, 176- 187.
Yalçıner, K., Atan, M., Kayacan, M. ve Boztosun T. (2004). İMKB 30 Endeksinde Etkinlik Analizi ile Hisse Senedi Seçimi, I. Uluslararası Manas Üniversitesi Ekonomi Konferansı, Manas Üniversitesi, Bişkek/ Kırgızistan.
Yıldız, A. (2007). İmalat Sanayi Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 1-14.