MEHMET NURİ SALUR, MUSTAFA NİHAT DEMİRCİ, Bilal KESEN

KOBİ’lerde Halka Açılmanın Finansal Performansa Etkisi: BİST Gelişen İşletmeler Piyasasında Bir Uygulama

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ) kavramı hemen hemen tüm ülkelerde kullanılan bir kavramdır. Kavramın ifade ettiği büyüklük; ekonomiye, sanayileşme düzeyine, pazarın büyüklüğüne, sektöre ve kullanılan üretim yöntemine bağlı olarak ülkeler arasında farklılıklar göstermektedir. Bugünün bütün büyük firmalarının, birçok riskli girişimin, yeniliğin ve patentin arkasında KOBİ’ler vardır. Bu işlevleri ve ekonomideki önemli rolleri, görece güçsüz yapı ve sahip oldukları düşük imkânlar ile birleştirildiğinde, KOBİ’lerin desteklenmesi tüm ekonomilerde geçerliliğini hala korumakta olan bir konudur ve birçok ülkede bu konuda çeşitli programlar uygulanmaktadır. Bu bağlamda KOBİ’lere hitap eden menkul kıymet borsalarının oluşturulması ve KOBİ’lerin bu sermaye piyasalarından yararlanmalarının teşvik edilmesi de büyük önem arz etmektedir. Ülkemizde de bu konuda 2011 yılında, gelişme ve büyüme potansiyeline sahip KOBİ’lerin paylarını halka arz etmek suretiyle sermaye piyasalarından uzun vadeli ve geri ödemesiz kaynak temin edebilmelerini sağlamak amacıyla Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP) adında bir sermaye piyasası oluşturulmuştur. Mevcut finansman yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda alternatif bir finansman kaynağı olarak halka arz, KOBİ’lerin sadece finansal değil aynı zamanda örgütsel yönden de kronik sıkıntılarını ortadan kaldırabilecek bir potansiyele sahiptir. KOBİ’ler halka arz ile hem kurumsal yapılarını güçlendirerek kurumsal yönetime geçişi sağlayacak hem de bu kurumsal yönetim ilkelerini içselleştirdikleri oranda büyümelerinin önündeki en büyük engel olan finansmana erişim sorununu aşacaktır. Çalışmamızda, tüm bu anlatılanlar doğrultusunda öncelikle KOBİ tanımı yapılarak KOBİ’lerin güçlü ve zayıf yönleri ile finansman sorunlarına değinilmiş ve ardından halka açılmanın faydalarından bahsedilerek BİST-GİP hakkında bilgi verilmiş, dünyadaki örneklerine değinilmiştir. Uygulama aşamasında ise BİST-GİP’te işlem gören KOBİ’lerin halka açıldıkları yıl baz alınarak, halka açılmadan önceki ve sonraki finansal performansları karşılaştırılmıştır. Finansal performans göstergesi olarak aktif kârlılığı (ROA) ve özsermaye kârlılığının (ROE) kullanıldığı çalışmada, her iki oran da KOBİ’lerin halka açılmada baz alınan yıldan 1 yıl önceki ve 1 yıl sonraki finansal tablolarından elde edilmiştir. Çalışmanın amacı, KOBİ’lerin halka açılmaları ile finansal performansları arasında herhangi bir ilişki olup olmadığını ölçmektir. Bu bağlamda, çalışmada halka açılmayla finansal performans arasındaki ilişki kurulan hipotez üzerinden karşılaştırma yapılan yıllardaki oranlar kullanılarak t-testi yardımıyla ölçülmüştür. Çalışma sonucunda, KOBİ’lerin halka açılmasıyla finansal performansları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir.

The Effect of Public Offering on Financial Performance in SMEs: An Application in BIST Emerging Companies Market

The concept of Small and Medium Sized Enterprises (SME) is a concept used in almost all countries. The size expressed by the concept varies between countries depending on economy, sector, industrialization level, market size, and production method used. The SMEs lie behind today’s all big firms, many risky enterprises, innovations and patents. When these functions and their important roles in the economy are considered together with the relatively weak structure and low opportunities they have, supporting SMEs is still important for a country’s economy and so, various programs are being implemented in many countries in this respect. In this context, the Emerging Companies Market (ECM) was established in Turkey in 2011 as a distinct market within Borsa İstanbul (BİST) to create a transparent and organized platform where securities, issued in order to raise funds from the capital markets by companies with growth and development potential, can be traded. Thanks to the ECM, such companies will have the opportunity to raise funds while presenting themselves better, and adding to their visibility among investors as well as their operational markets. In the light of all of these information, we explained SMEs' strengths and weaknesses and their financing problems by referring to all the above mentioned items, and then talked about the benefits of public offering in our work. And BİST-ECM is introduced and their examples in the world are mentioned. In the application phase, the financial performances, before and after the going public, of the companies traded in the BİST-GİP were compared based on the year when the they going public. In the study, return on asset (ROA) and return on equity (ROE) were used as financial performance indicators. Both of these ratios were obtained from the financial statements of the SMEs one year before and one year after the going public. The aim of the study is to measure whether there is a relationship between the public offering of SMEs and their financial performance. In this context, hypothesis established to analyze the relationship between the public offering of SMEs and their financial performance was measured by means of paired t-test. As a result of the study, it was determined that there was no statistically significant relationship between the financial performance of SMEs and public offering.

PDF

___

ABD Küçük İşletmeler İdaresi, http://www.sba.gov/advo/stats/sbfaq.pdf. (Erişim Tarihi: 04.07.2017).
AIM. http://www.londonstockexchange.com/companies-and advisors/aim/aim/aim.htm. (Erişim Tarihi: 11.07.2017).
A.T.O., “BASEL II “KOBİ’lerin Kredi Riski ve Derecelendirilmesi”, 2007, Ankara.
Aypek, N. ve Yatbaz, A. (2013). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Halka Arz Yoluyla Finansmanı İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. Cilt 48. Sayı 2. Sayfa:1-16.
Baban, A. S. (2010). Dünyadaki KOBİ Borsaları ve Piyasaları, Öne Çıkan Bulgular. Ekonomik Forum. Eylül. http://haber.tobb.org.tr/ekonomikforum/2010/09/070- 071.pdf. (Erişim Tarihi: 11.07.2017).
Beba, A., Saatçioğlu, K., ve Fiş, A. M. (2009). KOBİ’lerde Finansmana Erişim, İstanbul: TÜRKONFED.
Bektaş, H. ve Tuna, K. (2013). Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Piyasası’nda İşlem Gören Firmaların Gri İlişkisel Analiz ile Performans Ölçümü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt 3. Sayı 2. Sayfa:185- 198.
BİST. Gelişen İşletmeler Piyasası. http://www.borsaistanbul.com/sss/gelisen-isletmelerpiyasasi- gip. (Erişim Tarihi: 08.07.2017).
Budak, A. (2006.) Dünya Uygulamaları Çerçevesinde KOBİ Borsaları, İstanbul, TSPAKB Yayınları, No: 27, Ocak.
Bulut, İ.H. (2002). Yatırım Bankası İtibarı ve Halka Arz Sonrası Faaliyet Performansı: İMKB Uygulaması. İMKB Dergisi. Cilt:10. Sayı:39.
Bulut, İ.H., Çankaya. F. ve Er. F. (2009). Yönetici Sahiplik Düzeyinin Halka Arz Sonrası Faaliyet Performansı ve Düşük Fiyatlandırma Üzerine Etkisi: İMKB Örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Sayı 11/1.
Cansız. M. (2008). Türkiye’de KOBİ’ler ve KOSGEB”, DPT Uzmanlık Tezleri, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Yayın No: 2782, Ankara, 2008.
Entrepreneurship and Small and Medium-sized Enterprises (SMEs). http://ec.europa.eu/growth/smes_en. (Erişim Tarihi: 05.07.2017).
Güngör, F. (TÜYİD Yönetim Kurulu Başkanı). Halka Arz Olma Bir Şirkete Neler Kazandırır? https://www.tuyid.org/files/makaleler/EBulten_10_sayi_FGA.pdf. (Erişim Tarihi: 09.07.2017).
Hacıevliyagil, N. (2016). KOBİ’lerin Finansman Sorununa Bir Çözüm Önerisi: Milli Ekonomi Modeli (MEM). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt:14 Sayı:3.
KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı 2015-2018. KOSGEB.
Kocatepe, H. (2007) “Devlet Yardımlarının Firmaların Rekabet Gücü Üzerine Etkisi”, S. D. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta.
KOSGEB: http://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/1232/gelisen-isletmelerpiyasasi- kobi-destek-programi. (Erişim Tarihi: 11.07.2017).
Kurtaran, A. ve Er, B. (2008). The Post Issue Operating Performance Of IPO in an Emerging Market: Evidence From Istanbul Stock Exchange. Investment Management and Financial Innovations Journal. Cilt:5. No:4. s.54.
Müftüoğlu, T. (1997). Türkiye’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler: Sorunlar ve Öneriler, Ankara: Sevinç Yayınevi, s.25.
Napompech, K. (2002). Financial Performance of Insurance Companies Following Initial Public Offerings. Yayınlanmamış Doktora Tezi, College Of Administration and Business Louisiana Tech University.
NASDAQ. http://business.nasdaq.com/list/Nasdaq-ETP. (Erişim Tarihi: 11.07.2017).
Pereira, T. ve Sousa, M. (2012). Is There Still a Berlin Wall in the Post-Issue Operating Performance of Europeans. Economic and Business Administration. Unıversity of Porto. Rua Roberto Frias-2012. Portugal. s.32-33.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”. (2012), Resmî Gazete, 3834, 4 Kasım 2012.
Saraç, M. ve Bozkurt, İ. (2011). KOBİ’lerin Halka Açılma Eğilimleri ve Gelişen İşletmeler Piyasasının KOBİ’lerin Halka Açılma İstekleri Üzerine Etkisi: Çankırı, Kastamonu, Sinop Bölgesi Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi. Ocak. SPK. Halka Arz Bilgilendirme Kitapçığı.
http://www.spk.gov.tr/displayfile.aspx?action=displayfile&pageid=73&fn=73.pdf . (Erişim Tarihi: 10.07.2017).
Sönmez, A. (2008). “KOBİ Borsalarının KOBİ Finansmanındaki Yeri: Dünya Uygulamaları ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Finans ve Bankacılık, İstanbul, 2008, s.137-8.
Tahir, A. (2001). KOBİ’lerin Temel Sorunları ve Sağlanan Destekler, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), Haziran.
Taymaz, E., Filiztekin, A., Fisunoğlu, M., Kılıçaslan, Y. ve Lenger, A. (2008). KOBİ’lerde Dönüşüm. Küçük Firmaların Büyük Başarıları, İstanbul: TÜRKONFED.
TBB (2006a). Basel II’nin KOBİ’lere Etkileri. Bankacılar Dergisi, 58, 3-62.
TBB (2006b). Risk Yönetimi ve Basell II’nin KOBİ’lere Etkileri. http://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/821/Konferans_KOBI_Kitapcigi. pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2017).
TOBB, KOBİ Bilgi Sitesi http://www.kobi.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=133&It emid=233. (Erişim Tarihi: 04.07.2017).
Yatbaz, A. (2013). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (Kobi) Halka Arz Yoluyla Finansmanı: Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finansman Bilim Dalı. Ankara-2013.
Zengin, A. (2010). “Küreselleşme sürecinde KOBİ'lerin durumu ve KOBİ Destekleri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.