Kararlara Katılımın Rol Stres Kaynakları Üzerine Etkisi: Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma

Amaç – Örgütlerin başlıca sorunlarından olan rol belirsizliği ve rol çatışmasından kaynaklanan rol stresinin azaltılmasında önemli olan etkenlerden biri kararlara katılım kavramı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı beyaz yakalı çalışanlarda kararlara katılımın, rol stres kaynakları üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Yöntem – Araştırma temel anlamda nicel bir araştırma olup; uluslararası alanda faaliyette bulunan, çeşitli ülkelerde ofisleri, şubeleri ve şantiyeleri olan bir inşaat işletmesinin 203 beyaz yakalı çalışanları ve yöneticileri üzerinde anket yöntemi uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Uygulanan anketler sonucu 197 değerlendirmenin kabul edilebilir olduğu sonucuna varılarak regresyon ve korelasyon analizleri yapılmıştır. Bulgular – Kararlara katılımın alt boyutlarından olan katılım atmosferinin hem rol belirsizliğini hem de rol çatışmasını negatif yönde anlamlı olarak etkilediği sonuçları elde edilmiştir. Bununla beraber kararlara katılımın diğer alt boyutu olan katılıma yönelik tutumun ise, rol belirsizliğini anlamlı olarak negatif yönde etkilediği ancak, rol çatışması ile aralarında anlamlı bir ilişki bulunamadığı bulguları elde edilmiştir. Tartışma – Araştırmanın üç alt hipotezi kabul görmüş ve bir alt hipotezinde ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bu bağlamda rol stresi üzerinde büyük oranda kabul edilebilir bir etkisi olan kararlara katılım bu araştırmada katkıları ile ön planda tutulmuştur. Kararlara katılımın, rol stresini dolaylı olarak birçok yönden etkileyebileceği de ilgili literatürü destekleyici şekilde ortaya konmuştur. Özetle; bu çalışmada kararlara katılımın rol stres kaynaklarını kısmen negatif yönde etkilediği sonucu elde edilmiştir.

The Impact of Participation in Decision Making on Role Stress Sources: A Research on White Collar Employees

Purpose – Being among the principal problems of the organizations; one of the important factors which has a diminishing effect on role ambiguity and role conflict appears as participation in decision making. Main goal of this study is to examine the impact on the participation’s in decision making on role stress sources. Design/methodology/approach – The research is mainly is a quantitaive one and has been applied on 203 white collar workers and managers of an international construction company which has branches, offices and construction sites in various countries by applying interview technique. As a result of the interviews, regression and correlation analyses are made by deducing that 197 of the evaluations are acceptable. Findings – It has been deduced that the participation atmosphere being one of the sub-dimensions of participation in decision making affects both role ambiguity and conflict in a negative and significant way. Nevertheless, attitude towards participation being another sub-dimension of participation in decision making affects role ambiguity in a negative and significant way, however, it has been deduced that there is no significant relationship between participation in decision making and role conflict. Discussion – First three sub-hypotheses have been accepted, whereas a significant relationship could not be detected in one sub-hypothesis in a statistical way. In this regard, role participation which has a substantial acceptable level of influence on role stress has been hold as forefront with its contributions. The impact of participation in decision making on role stress has been propounded in various ways in a way to support the related literature. In brief, it has been deduced that participation in decision making partially and negatively affects role stress sources in this study.

PDF

___

Akar, C., Yıldırım, T., (2008), Yöneticilerin örgütsel bağlılık, iş tatmini ve rol stres kaynakları arasındaki ilişkiler: apısal denklem modeliyle beyaz et sektöründe bir alan uygulaması, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C.10, S.2, s. 97-113
Arslan, S., (2016), Rol Çatışması ve rol belirsizliğinin örgütsel yabancılaşmaya etkisi: Alanya Belediyesinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya
Bağcı, Z., Akbaş, T.T., (2016), Kararlara katılım ve iş doyumu arasındaki ilişki: Banka çalışanları üzerinde bir araştırma, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:5, Sayı:4
Bilgiç, R., (2010), İşe İlişkin tutumlar, iş rolü algıları ve algılanan performans arasındaki ilişki, Amme İdaresi Dergisi, C.43, S.4, s. 67-86
Bingöl, D., (2019), İnsan Kaynakları Yönetimi, 11. Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayıncılık
Börk, A., Adıgüzel, O., (2015), Rol çatışması ve rol belirsizliğinin iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkisi: kıyı ege bölgesindeki bankacılık sektörü üzerine bir çalışma, Turkish Studies, Vol. 10, s.249-266
Can, H., (2006), Örgütsel Davranış, Arıkan Yayıncılık, Ankara
Cihangiroğlu, N., (2009), Örgütsel bağlılığın belirleyicileri olarak örgütsel adalet ve kararlara katılım (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum
Cockrell, D.H., (1991), The relationship of classroom teacher acceptance of participative decision making to classroom teacher career stage, Oklohama State University Thesis, Oklohama, ABD
Çekmecelioğlu, H.G., Günsel, A., (2011), Rol stresi kaynaklarının il tutumları açısından değerlendirilmesi: kimya sektöründe bir uygulama, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 3, S. 1, s. 33-43
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. Ve Büyüköztürk, Ş., (2010), Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları, 1. Basım, Pegem Akademi, Ankara
Daniels, K., Bailey, A., (1999), Strategy development process and participation in decision making: predictors of stressors and job satisfaction, Journal of Applied Management Studies, Vol. 8, Issue 1, s. 27-41
Doğan, A., Demir, R. ve Türkmen E., (2016), Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 30, S. 1, s. 37-67
Dökmen, Ü., (2008), Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çalışmaları ve Empati, Remzi Kitapevi, İstanbul
Efil, İ., (1996), İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Uludağ Üniversitesi, Bursa
Eren, E., (2003), Yönetim ve Organizasyon, 6. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul
Ertürk, M., (2012), Yönetim ve Organizasyon, 6. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul
Esatoğlu, A.E., Ağırbaş, İ., Akbulut, Y., (2002), Hastanelerde rol çatışması ve rol belirsizliği: sağlık bakanlığı hastanelerinde bir uygulama, Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara
Field, A., (2009), Discovering Statistics Using SPSS, 3. Baskı, Londra, İngiltere
Fisher, R.T., (1996), Role stress, the type a behaviour pattern and external auditor job satisfaction and performance (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Lincoln University, Yeni Zelanda
George, D., Mallery, P., (2016), IBM SPSS Statistics 23 Step by Step A Simple Guide and Reference
Gökçe, O. Şahin, A., (2003), Yönetimde rol kavramı ve yönetsel roller, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C.3, S.6, s. 133-156
Gray, J.L., Starke, F.A., (1984), Organizational Behavior Concepts Applications, Merrill Pub Co, ABD
Gullahorn, J.T., Gullahorn, J.E., (1963), Role Conflict and Its Resolution Sociological Quarterly, 4
Gümüş, M., (2001), Toplam kalite yönetimi çerçevesinde çalışanların yetkilendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C.2, S.1, s. 364-396
Gürbüz, S., Şahin, F., (2018), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, 5. Basım, Seçkin Yayıncılık, Ankara
House, R.J., Shuler R.S. ve Levanoni, E., (1983), Role conflict and ambiguity scales: reality or artifacts?, Journal of Applied Psychology, 68(2)
Jackson, S.E., Schuler, R.S., (1985), A meta-analysis and conceptual critique of research on role ambiguity and role conflict in work settings, Organizational Behavior and Human Decision Processes, C. 36, s. 16-78
Jex, S.M., (1998), Stress and job performance, Sage Puclications, California, ABD
Jones, G.R., George, J.M., (2016), Contemporary Management, Ninth Edition, Pearson, ABD
Kalaycı, Ş., (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Basım, Asil Yayın Dağıtım, Ankara
Katz, D., Kahn, R.L., (1978), The Social Psychology of Organizations, John Wiley&Sons, New York, ABD
Kaya, Y.K., (1991), Eğitim Yönetimi, Bilim Yayınları, Ankara
Kılınç, T., (1985), Örgütlerde çatışma: mahiyeti ve nedenleri, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 14, İstanbul
King, L.A., King, D.W., (1990), Role conflict and role ambiguity: a critical Assesment of construct validity, Psychological Bulletin, 107(1), s. 48-64
Madenoğlu, C., (2010), Eğitim örgütü yöneticilerinin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma tarzlarının benlik saygısı düzeyleriyle olan ilişkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi S.B.E., Eskişehir
Morgan, R., (1999), Relationship-Based Competitive Advantage: The Role of Relationship Marketing in Marketing Strategy, Journal of Business Research, s. 281-290
Pareek, U., (1983), Role Stress Scale, ORS Scale Booklet, Answer Sheet and Manual Ahmedabad, Navin Publications, s. 230-243
Polatcı, S., Özyer, K., (2015), Rol stresörlerinin tükenmişlik üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma, The Journal of Academic Social Science Studies(33), s.29-40
Rizzo, J.R., House, R.J. ve Lirtzman, S.I., (1970), Role conflict and ambiguity in complex organizations, Administrative Sciene Quarterly, 15(2), s. 150-163
Sashkin, M., (1976), Changing toward participative management approaches: a scale analysis, Organizational Behavior and Human Performance, C.20, s. 111-128
Schuler, R.S., Aldag, R.J. ve Brief, A.P., (1977), Role conflict and ambiguity: a scale analysis, Organizational Behavior and Human Performance, 20, s. 111-128
Sinha, D., Sinha, S., (2018), Organizational role stress of employees in the banking sector, Social Science Asia, V.4, N.1, s. 42-52
Stale, R.N., Vogel, R.E., (1997), Participative management and correctional personel: a study of the percieved atmosphere for participation in correctional decision making and its impact on employee stres and thoughts about quitting, Journal of Criminal Justice, 25(5)
Tabachnick, B.G., Fidell, L.S., (2015), Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı, (M. Baloğlu, Ed.), 6. Basım, Pearson
Tutar, H., (2003), İşyerinde Psikolojik Şiddet, Platin Yayıncılık, Ankara
Tutar, H., (2000), Kriz ve Stres Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, İstanbul
Wall, J., Callister, R., (1995), Conflict and its management, Journal of Management, 212, s. 515-558
Yung, R., Cohen, T., Crabtree, B.F., (2006), Productivity and turnover in pcps: the role of staff participation in decision making, Medical Care, C.44, S.10, s. 946-951