AHMET DİKEN, NEZAHAT KOÇYİĞİT, Ebru Özer TOPALOĞLU, AYLİN YILMAZ

İşgörenlerde Algılanan Örgütsel Destek Algısı İle Örgütsel Bağlılık İlişkisinde İş Tatmininin Aracı Rolü

Amaç – Algılanan örgütsel destek, işletmelerde işveren ve iş gören arasındaki ilişkiyi ortaya koyması bakımından önem taşıyan bir kavramdır. Örgütsel destek algısı yüksek olan iş görenlerin daha yüksek örgütsel bağlılık davranışı sergiledikleri de yadsınamaz bir gerçektir. Bu nedenle araştırmada çalışanlarda örgütsel destek algısını oluşturan faktörlerin neler olduğunu, bu algının örgütsel bağlılık ile olan ilişkisini ve bu ilişkide iş tatmininin aracı rolünü ortaya koymak amaçlanmıştır. Yöntem – Konu ile ilgili işletmelerde çok sayıda çalışmanın varlığı, fakat eğitim gibi önemli bir sektör, öğretmenlik gibi önemli bir meslek alanında yapılan çalışmaların sayısının azlığı bu araştırmanın öneminin belirlenmesinde etkili olmuştur. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak nicel araştırma tasarımı ve verilerin toplanmasında anket tekniği kullanılmıştır ve örneklem belirlenirken maliyet ve zaman unsuru da dikkate alınarak basit tesadüfi örnekleme yöntemi seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini evrenin içinden erişilebilen ve yüz yüze görüşülen Konya İli genel ve özel liselerinde çalışan 300 öğretmen oluşturmaktadır. Toplanan veriler kapsamında; ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizleri, Ki-kare analizleri, Anova testleri, normallik testleri, faktör analizleri ve yapısal eşitlik modellemesi yapılmıştır. Bulgular – Analizler sonucunda iş tatmini ile örgütsel bağlılık algısı arasında karşılıklı ve olumlu bir ilişki, iş tatmini ile örgütsel destek algısı arasında karşılıklı ve olumlu bir ilişki olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Yapısal eşitlik modeli sonuçlarına göre uyum indekslerinin iyi uyum düzeyine yakın olduğu görülmüştür ve model-veri uyumuna sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hipotezler desteklenmiştir (H1, H2 ve H3). Tartışma – Çalışmada öğretmenlerin en fazla iş tatmini sağladıkları ve örgütsel destek algısının yüksek olduğu alanlar; mesleğin öğrencileri yönlendirmede fırsat ve başkaları için bir şeyler yapabilme hissi vermesi olarak tespit edilmiştir. Terfi imkânları ise iş tatminini azaltan etkenler arasında bulunmuştur.

(In Employees Intermediary Role of Job Satisfaction in Relationship between Organizational Commitment and Perceived Organizational Support)

Purpose – Perceived organizational support is a concept which is important in terms of revealing the relationship between employer and employee in enterprises. It is an undeniable fact that those who have high perception of organizational support exhibit higher organizational commitment behavior. Therefore, in this research is aimed to determine the factors that constitute the perception of organizational support in employees, the relationship between this perception and organizational commitment and mediating role of job satisfaction in this relationship. Design/methodology/approach – The existence of a large number of researches in enterprises, but an important sector such as education, the lack of number of studies related to the subject in an important profession such as teaching was effective in determining the universe of this study. Survey method was applied as a method. Simple random sampling method was chosen considering cost and time. The sample of the research consisted of 300 teachers working in public and private high schools in Konya. Within the context of collected data; was made validity and reliability analysis of the scales, Chi-square analysis, Anova tests, normality tests, factor analysis and structural equation modeling. Hypotheses are supported.Findings: As a result of the analyzes it was found that there was a mutual and positive effect between job satisfaction and organizational commitment perception, and there was a mutual and positive effect between job satisfaction and organizational support perception. According to the results of the structural equation model, the fit indexes were found to be close to the good fit level and It was concluded that the model-data compatibility. Discussion – In this study; areas of teachers' most job satisfaction and the perception of high organizational support; the profession has been the opportunity to guide students and give them a feeling of doing something for others. Promotion opportunities were found to be among the factors reducing job satisfaction.

PDF

___

Akgündüz, Y. ve Çakıcı, A. C. (2015). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisinde örgütsel stresin aracılık rolü: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2).
Allen, J. N. ve Meyer, P. J. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization, Journal of Psychology, 63 (1-18).
Aşık, A. N. (2010). Çalışanların iş doyumunu etkileyen bireysel ve örgütsel faktörler ile sonuçlarına ilişkin kavramsal bir değerlendirme, Türk İdare Dergisi, 467, 31-51.
Avşaroğlu, S., Deniz, M.E. ve Kahraman, A. (2005).Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 116-129.
Aykaç, A. (2010).İş doyumunun örgütsel bağlılığa etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bakan, İ. ve Büyükmeşe, T. (2004). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: akademik örgütler için bir alan araştırması, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 7, 1-30.
Balay, R. (2000).Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Baş, Türker (2006). Anket Nasıl Hazırlanır?, Anket Nasıl Uygulanır?, Anket Nasıl Değerlendirilir?, 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Başaran, M. (2017). Okul yöneticilerinin yönetim biçimleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 101.
Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: örgütsel bağlılık, Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
Baysal, A. İ., Baysal, G. , Aksu, G. ve Aksu, N. (2014). Presenteeism (işte varolmama sorunu) ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Adnan Menderes Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir uygulama, Electronic Journal Of Vocational Colleges, Ağustos 2014 Bürokon Özel Sayısı, 134-152.
Biswas, S. ve Bhatnagar, J. (2013). Mediator analysis of employee engagement: role of perceived organizational support, po fit, organizational commitment and job satisfaction, Vikalpa, 38 (1), 27-40.
Chiang, C-F. ve Hsieh, T-S. (2012). The impacts of perceived organizational support and psychological empowerment on job performance: the mediating effects of organizational citizenship behavior, International Journal Of Hospitality Management, 31, 180-190.
De Roover, A. (2015). The influence of talent management on personal growth initiative and the mediating role of perceived organizational support and the moderating role of culture, 1-53.
Dikmen, A. A. (1995). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(03).
Durmuş, S. ve Günay, O. (2007).Hemşirelerde iş doyumu ve anksiyete düzeyini etkileyen faktörler, Erciyes Tıp Dergisi, 29 (21), 139-146.
Eisenberger, R., Armeli, S., Rexwinkel, B., Lynch, P.D. ve Rhoades, L. (2001). Reciprocation of perceived organizational support, Journal of Applied Psychology, 86(1), 42–51.
Eısenberger, R., Cummings, J., Armeli, S. ve Lynch, P. (1997). Perceived organizational support, discretionary treatment, and job satisfaction, Journal of Applied Psychology, 82, (5), 812-820.
Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., ve amp; Sowa, D. , (1986). Perceived organizational support, Journal of Applied Psychology, 71, 500-507.
Eker, G. (2006). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu üzerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Erdem, H. (2014). Algılanan örgütsel destek ve kontrol odağının stresle başa çıkma yöntemleri üzerine etkileri: psikolojik sermayenin bu süreçteki rolü ve bir alan araştırması, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Eren, E. (1993). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi, Yenilenmiş V. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
Erkoç, Ç. İ. (2015). Algılanan örgütsel destek ve iş performansı arasındaki ilişkide öz yeterlilik faktörünün düzenleyici rolü: bankacılık sektöründe bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gürbüz, R. (2012). Algılanan örgütsel destek ve örgütsel güvenin, örgütsel bağlılık ile ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
İlişen, E. (2017). Öğretmenlerin örgütsel destek algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Kaplan, M. ve Öğüt, A. (2012). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin analizi: otel işletmelerinde bir uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1).
Kaya, B. (2012). Algılanan örgütsel destek düzeyinin ve çalışanların kariyer tatmininin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri: konaklama işletmelerinde bir uygulama, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Kraimer, M. L. ve Wayne, S. J. (2004). An examination of perceived organizational support as a multidimensional construct in the Context of an expatriate assignment, Journal of Management, 30 (2), 209-237.
Kurt, E. (2013). Algılanan sosyal destek ve iş performansı ilişkisinde işe bağlılığın aracı etkisi: turizm işletmelerinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Levinson, H. (1965). Reciprocation: the relationship between man and organization, Administrative Science Quarterly, 9, 370-390.
Mathieu, J. E. ve Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates, and consequences of organizational commitment, Psychological Bulletin, 108, 171-194.
Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (2004). TCM employee commitment survey academic users guide, Canada Department of Psychology The University of Western Ontario.
Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: theory, research and application, Sage Publications, United Kingdom.
Oktar, N. M. (2015). Engelli bireylerle çalışanlarda algılanan örgütsel destek ve tükenmişlik düzeyinin iş tatmini üzerindeki etkisi: istanbul ili beykoz ilçesi örneği, Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
Önderoğlu, S. (2010). Örgütsel adalet algısı, iş aile çatışması ve algılanan örgütsel destek arasındaki bağlantılar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18, (2).
Özer, M. ve Bakır, B. (2003). Sağlık personelinin motivasyonuyla ilgili etmenlerin belirlenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), 117-122.
Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2004). Örgütsel davranış, 2. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Öztürk, M. ve Şahbudak, E. (2016). Akademisyenlikte iş doyumu, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, (40) 594-501.
Randall, D. M. (1987). Commitment and the organization: the organization man revisited, Academy of Management Review, 12 (3), 460-471.
Rhoades, L. ve Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: a review of the literature, Journal of Applied Psychology, 87 (4), 698-714.
Rhoades, L., Eisenberger, R. ve Armeli, S. (2001). Affective commitment to the organization: the contribution of perceived organizational support, Journal of Applied Psychology, 86 (5), 825-836.
Samadov, S. (2006). İş doyumu ve örgütsel bağlılık: özel sektörde bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Semerci, A. S. (2005). İş motivasyonu ve sonuçları: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda bir uygulama, Uzman Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Ankara.
Sezgin, B. O. (2015). Algılanan örgütsel destek ile iç girişimci davranışı ilişkisinde örgütsel güvenin rolü, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Sığrı, Ü. ve Basım, N. (2006). İş görenlerin iş doyumu ile örgütsel bağlılık düzeylerinin analizi: kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (12), 130-155.
Spector, P.E. (1997). Job satisfaction: application, assessment, causes, and consequences, Sage Publications, United Kingdom.
Steers, R. M., M., Richard T. Ve Shapıro, D. L. (2004). The future of work motivation theory, Academy of Management Review, 29, (3), 379-387.
Sürücü, L. ve Maşlakçı, A. (2018). Örgütsel bağlılık üzerine kavramsal inceleme, International Journal Of Management and Administration, 2 (3), 49-65.
Süzerler, N. S. (2013). Öğretmenlerde algılanan örgütsel destek ile eğitim denetmenlerine yönelik tutum arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep, 81-82.
Taşkın F. (2010). Örgütsel güven ve örgütsel bağlılık üzerine bir alan araştırması, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2, (1).
Türk Dil Kurumu, (2018).tatmin, https://sozluk.gov.tr/?kelime=tatmin%20olmak, Erişim Tarihi, 22 Mart 2018.
Türk Dil Kurumu, (2014). bağlılık, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=Doyum,ErişimTarihi , 30 Temmuz 2018.
Telef, B. (2011). Öğretmenlerin öz yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerin incelenmesi, Elementary Education Online, 10 (1), 91-108.
Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların algıladıkları örgütsel destek ve iş stresinin örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17 (2), 184-206.
Ulutaş, S. (2015). Algılanan şirket desteğini etkileyen faktörler ve algılanan şirket desteği ile çalışan bağlılığı arası ilişki, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Ülbeği, İ. ve Yalçın, A. (2016). Örgütsel bağlılık ve iş doyumu ilişkisinin meta analiz yöntemiyle incelenmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 31 (77), 80-98.
Üren, S. G. ve Çorbacıoğlu, S. (2012). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel bağlılığa etkisi: imalat sektöründe faaliyet gösteren bir işletme örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-24.
Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 1-17.
Yelboğa, A. (2007). Bireysel demografik değişkenlerin iş doyumu ile ilişkisinin finans sektöründe incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 1-18.