Gıda ve Enerji Fiyatları İle BİST Pay Endeksleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi

Bu çalışmanın amacı petrol ve gıda fiyatları ile Borsa İstanbul’da işlem gören sanayi sektörü ve gıda sektörü pay senedi fiyat endeksleri arasındaki ilişkinin Johansen eşbütünleşme ve Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılarak incelenmesidir. Çalışma kapsamında, söz konusu faktörler arasındaki ilişki 1997:1-2016:4 dönemi için aylık veriler kullanılarak incelenmiştir. Johansen eşbütünleşme test sonucuna göre BİST 100, Sınai piyasa ve Gıda piyasa fiyat endeksleri ile petrol ve gıda fiyatları uzun dönemde birlikte hareket etmektedir. Çalışma kapsamında gıda ve petrol fiyatlarının uzun dönemde BİST endekslerini etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak, söz konusu faktörler arasında kısa dönemli bir ilişkinin varlığına yönelik herhangi bir bulguya ulaşılamamıştır. Önceki çalışmalar incelediğinde petrol fiyatlarının sanayi şirketlerinin pay senedi fiyatları üzerindeki etkisinin araştırmalara konu olmasına rağmen gıda sektörü üzerine yapılan bir çalışmaya ulaşılamamıştır. Bu bağlamda çalışmanın literatürdeki bu eksikliği doldurarak konu üzerine çalışan araştırmacılara fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Causal Association between BIST Indices, Energy and Food Prices

The aim of this paper is to examine the relation between food prices, crude oil prices and BIST Industrials and Food Beverage indicies using Johansen Cointegration and Vector Error Correction methods. The relation between these factors has been examined for the time period 1997:1-2016:4 using monthly data in this study. Johansen Cointegration results indicate that there is long run relation between between BIST 100, BIST Industrials, BIST Food and Beverage indices and Food and crude oil prices. It is found in this study that food and energy prices Granger cause BIST indices in the long run. However, we couldn’t find any short run causality between these factors. Though there are number of studies investigating the effects of crude oil pricess on BIST Indsutrial Index as far as we know, there is no study examining the effects of food prices on BIST indices. Hence, by filling this gap in literature, this study is expected to be useful for researhers working on this issue.

PDF

___

Abdioğlu, Z., Değirmenci, N., (2014). “Petrol Fiyatları-Pay Senedi Fiyatları İlişkisi: BİST Sektörel Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 8, 1-24.
Acaravcı Kakilli, S., Reyhanoğlu, İ., (2013). “Enerji Fiyatları ve Pay Senedi Getirileri: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Uygulama”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 3, 94-110.
Aksoy, M., Topçu N., (2013). “Altın İle Pay Senedi ve Enflasyon Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 1, 59-78.
Arısoy, İ., (2005). “Türkiye’de Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi (1950- 2003)”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni , 2005/15, 1-17.
Çelik, İ., Özdemir, A., Gülcan, N., (2015). “Petrol Fiyat Dalgalanmalarının Getiri Oynaklığı Üzerine Etkisi: Türkiye’de Alt Endeksler Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Cilt: 157-170.
El-Sharif, I., Brown, D., Burton, B., Nixon, B., Russell, A., (2005). “Evidence on the Nature and Extent of the Relationship Between Oil Prices and Equity Values in the UK”, Energy Economics, Sayı: 27, 819-830.
Gay, Jr. R.D., (2016). “Effect of Macroeconomic Variables on Stocks Market Returns for Four Emerging Economies: Brazil, Russia, India and China”, International Business and Economics Research Journal, Cilt: 15, Sayı: 3, 119-126.
Granger, C., (1998). “Causality, Cointegration and Control”, Journal of Economic Dynamics and Control, 551-559.
Güler, S., Tunç, R., Orçun, Ç., (2010). “Petrol Fiyat Riski ve Pay Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Türkiye’ de Enerji Sektörü Üzerinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4, 297-315.
Işık, N., Acar, M., Işık, H.B., (2004). “Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Ortak Bütünleşme Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı: 2, 325-340.
İşcan, E., (2010). “Petrol Fiyatının Pay Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, Sayı: 158, 607-617.
Johansen, S. (1988). "Statistical Analysis of Cointegration Vectors", Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
Kapusuzoğlu, A., (2011). “Relationships Between Oil Price And Stock Market: An Empirical Analysis From Istanbul Stock Exchange (ISE)”, International Journal of Economics and Finance, Cilt: 3, Sayı: 6, 99 - 106.
Kolçak, M., Kalabak, Y.A., Boran, H., (2017). “Kamu Harcamaları Büyüme Üzerinde Bir Politika Aracı Olarak Kullanılmalı Mı? Vecm Analizi Ve Yapısal Kırılma Testleri İle Ampirik Bir Analiz: 1984-2014 Türkiye Örneği”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 72, Sayı: 2, 467 – 486.
Miller, J.I., Ratti, R.A., (2009). “Crude Oil And Stock Markets: Stability, Instability and Bubbles”, Energy Economics, Cilt: 31, Sayı: 4, 559-568.
Şener, S., Yılancı, V., Tıraşoğlu, M., (2013). “Petrol Fiyatları İle Borsa İstanbul’un Kapanış Fiyatları Arasındaki Saklı İlişkinin Analizi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 26, 231-248.
Yıldırım, M., Bayar, Y., Kaya, A., (2014). “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Pay Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 62, 93-108.