Coğrafi İşaretli Ürünleri Satın Almaya Yönelik Tutum Ölçeği; Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Amaç – Bu çalışmada tüketici odaklı “Coğrafi İşaretli Ürünleri Satın Almaya Yönelik Tutum Ölçeği”nin geçerlik ve güvenirliği sınanarak geliştirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem – 2019 yılında toplamda üç ayrı çalışma grubu ve 550 tüketici ile gerçekleştirilen bu çalışmada ilk olarak alanyazın taraması yapılmış ve uzman görüşlerine başvurularak verilerin kapsam ve görünüş geçerliği sınanmıştır. Bulgular – Ön uygulaması 60 madde ile yürütülen ölçeğin açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda toplam 3 boyut ve 33 maddeden meydana geldiği görülmüştür. AFA sonucunda açıklanan toplam varyans yükü %53.46’dır. Alt boyutlar ise birinci boyut = Bilgi Boyutu (7 madde açıklanan varyans = %5.56); ikinci boyut = Duygu Boyutu (15 madde açıklanan varyans = %41.06); üçüncü boyut = Davranış Boyutu (11 madde açıklanan varyans = 6.84) olarak belirlenmiştir. Ölçeğin son uygulamasında doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmış ve elde edilen uyum indeksleri (χ2/sd=2.966, RMSEA=.077, SRMR=.075, CFI=.91, GFI=.90, AGFI=.92, NFI=.90, TLI=.90) ölçeğin üç boyutlu yapısının doğrulandığı sonucunu ortaya koymuştur. Ölçeğin ölçüt geçerliği için ise ölçeğin bütünü ile alt boyutları arasındaki korelasyon katsayıları hesaplanmış ve nihayetinde ölçeğin boyutları arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma – Ölçeğin hem ön hem de son uygulamasında ulaşılan iç tutarlılık (Cronbach Alfa değerinin .950) ve iki yarı test değerleri (Birinci kısım ve İkinci kısım Cronbach Alfa değerlerinin ise sırasıyla .899 ve .923) ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak bu çalışma ile tüketici odaklı geçerliği ve güvenirliği test edilebilen “Coğrafi İşaretli Ürünleri Satın Almaya Yönelik Tutum Ölçeği” geliştirilmiştir.

Attitude Scale for Purchasing Geographically Indications Products; Validity and Reliability Study

Purpose – In this study, it is aimed to develop the consumer-oriented “Attitude Scale for Purchasing Geographically Indications Products” by testing its validity and reliability. Design/methodology/approach – In this study, which was carried out with three different working groups and 550 consumers in 2019, the literature review was first performed and the scope and appearance validity of the data were tested by seeking expert opinions. Findings – As a result of the exploratory factor analysis (EFA), the pre-application of the scale, which was carried out with 60 items, was found to consist of 3 dimensions and 33 items. The total variance load announced as a result of EFA is 53.46%. The sub-dimensions are First dimension = Knowledge Dimension (variance explained 7 items = 5.56%); second dimension = Emotion Dimension (variance explained 15 items = 41.06%); third dimension = Behavior Dimension (variance explained as 11 items = 6.84). Confirmatory factor analysis (CFA) was applied in the last application of the scale and the fit indices obtained (χ2 / sd = 2.966, RMSEA = .077, SRMR = .075, CFI = .91, GFI = .90, AGFI = .92, NFI =. 90, TLI = .90) revealed that the three-dimensional structure of the scale was confirmed. For the criterion validity of the scale, the correlation coefficients between the whole scale and its subdimensions were calculated and it was concluded that there was a high level of significant relationship between the scale's dimensions. Discussion – Internal consistency (Cronbach Alpha value of .950) and two-half test values (Cronbach Alpha values of the first part and the second part are .899 and .923, respectively.) achieved in both the pre and post application of the scale show that the scale is highly reliable. As a result, with this study, the “Attitude Scale for Purchasing Geographically Indications Products”, whose consumer-oriented validity and reliability can be tested, has been developed.

PDF

___

Alpaslan, K., Tanrısever ve C. Tütüncü, B. (2018). Dağcılık turizminde moleküler gastronomi kullanılabilir mi?.Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 104–122.
Alyılmaz, S. ve Polatcan, F. (2018). İletişim kurma istekliliği ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 447-458.
Arlı, M. ve Nazik, H. (2001). Bilimsel Araştırmaya Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
Atalay, Oral, M. ve Kılıç, R. (2018). Türkiye’deki coğrafi işaretli tarımsal ürünlere karşı tüketici tutumlarının incelenmesi. 2nd International Conference on Food and Agricultural Economics, Alanya, 24–46.
Atkinson, R, Atkinson, R. C. ve Hilgard, E. R. (1992). Psikolojiye Giriş II. (Çev. Kemal Atakay vd.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
Baran, D. ve Topcu, Y. (2018). Coğrafi işaretli Erzurum küflü peynirinin tüketici tercihlerine dayalı pazarlama taktik ve stratejileri. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 21(2), 191–202.
Barlett, M. S. (1950). Tests of signifinance in factor analysis. British Journal of Psychology, Statsitical Section, 3, 77- 85.
Boyraz, M. (2019). Coğrafi işaretli ürünler: Afyonkarahisar. International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries (Journal EMI), 3(4), 26-46.
Bustami, Y., Corebima, A. D., Suarsini, E. ve Ibrohim (2017). The social attitude empowerment of biology students: Implementation jirqa learning strategy in different ethnics. International Journal of Instruction, 10(3), 15-30. DOI: org/10.12973/iji.2017.1032a.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç - Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. (2018). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Can, A. (2018). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi (6. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Costello, A. B. ve Osborne, J. W. (2005). Exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research and Evaluation, 10(7), 1-9.
Çam, A. V., Ayayadın, H., Pala, F. ve Barut, A. (2018). Turistlerin coğrafi işaretli ürün algısının turizm gelirleri açısından değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 69–84.
Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
Çetin, Ş. (2019). Öğretimi planlamaya yönelik tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54 (1), 164–177.
Demirer, H. R. (2010). Yöresel ürün ve coğrafi işaretler; Fransa ve Türkiye üzerine bir inceleme (Yayınlanmış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 280555).
Doğan, M. (2013). Doğrulayıcı faktör analizinde örneklem hacmi, tahmin yöntemleri ve normalliğin uyum ölçütlerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Anabilim Dalı, Eskişehir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 337201).
Duman, S., Tanrısever, C. ve Pamukçu, H. (2019). Kastamonu Ilgaz Dağı Milli Parkı’na gelen turistlerin coğrafi işaretli ürün algısı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 7(2). 818-838.
Erdoğan, İ. (1999). İşletmelerde Davranış (10.Basım). İstanbul: Evrim Basımevi.
Erkuş, A. (2016). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme 1 Temel Kavramlar ve İşlemler. Ankara: Pegem Akademi.
Erkuş, A., Sünbül, Ö., Sünbül, Ö. S., Yormaz, S. ve Aşiret, S. (2017). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme 2 Ölçme Araçlarının Psikometrik Nitelikleri ve Ölçme Kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
Galtier, F., Belletti G. ve Marescotti, A. (2013). Factors constraining building effective and fair geographical indications for coffee: In sights from a Dominic an case study. Development Policy Review, 31(5), 597– 615.
Gökovalı, Ü. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri Türkiye örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21( 2), 141–160.
Gliner, J. A., Morgan, G. A. ve Leech, N. L. (2015). Uygulamada Araştırma Yöntemleri Desen ve Analizi Bütünleştiren Yaklaşım (2. Basım). (Çev. Ed: S. Turan). Ankara: Nobel Yayınevi.
Gülbahar, Y. (2018). E-öğrenme (4. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Güler, N. (2018). Eğitimde Ölçme Ve Değerlendirme (12. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Güngören, C. Ö., Bektaş, M., Öztürk, E. ve Horzum, M. B. (2014). Tablet bilgisayar kabul ölçeği – geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilim, 39(176), 69-79.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz (2. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Hortaçsu, N. (2012). En Güzel Psikoloji Sosyal Psikoloji. Ankara: İmge. https://www.turkpatent.gov.tr (Erişim Tarihi:28.12.19).
İloğlu, N. (2014). Coğrafi işaretlerin tescili ve denetimi üzerine farklı ülke sistemlerinin incelenmesi ve Türkiye uygulaması (Uzmanlık Tezi). Ankara: Türk Patent Enstitüsü.
İnceoğlu, M. (1993). Tutum Algı İletişim. Ankara: Verso Yayıncılık.
İnceoğlu, M. (2010). Tutum, Algı Ve İletişim (5. Basım). İstanbul: Beykent Üniversitesi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan Ve İnsanlar (10.Basım). İstanbul: Evrim Yayımcılık.
Karadeniz, E., Koşan, L., Geçgin, E. ve Beyazgül, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin analizi: Kafkas Üniversitesi Sarıkamış kampüsünde bir araştırma. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 325-345. DOI:10.18026/cbayarsos.585285.
Kayapalı-Yıldırım, S. ve Ekinci, O. (2019). Siber mobbing ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mavi Atlas, 7(2), 294-320.
Kesici, A. (2019). Lise öğrencilerinin sosyal ağları kullanma sıklığına göre sosyal ağları eğitim amaçlı kullanmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32(1), 315–343.
Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (2nd Ed.). NY: Guilford Publications, Inc.
Koç, E. (2019). Tüketici Davranışı Ve Pazarlama Stratejileri (8. Basım). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Krech, D., Crutchfield, R.S. ve Ballachey, E.L. (1983). Cemiyet İçinde Fert (Çeviren: Mümtaz Turhan). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Kurnaz, M. ve Yiğit, N. (2010). Fizik tutum ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4(1), 29-49.
Marcoulides, G. ve Schumacher, R. (2001). New Developments And Tecniques İn Structural Equation Modeling. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Meral, Y. ve Şahin, A. (2013). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı: Gemlik zeytini örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(4), 16–24.
Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları. İstanbul: Detay Yayıncılık.
Morgan, C. T. (1995). Psikolojiye Giriş (Çev. Sirel Karakaş). Ankara: Meteksan A.Ş.
Naktiyok, S. (2019). Otel çalışanlarının örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş performansı üzerine etkisi: Sivas ilinde bir uygulama. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 1057-1076.
Neale, M. N. ve Liebert, R. M. (1980). Science And Behavior: An Introduction To Methods Of Research. London: Prentice Hall International, Inc.
Odabaşı, B. ve Barış, G. (2017). Tüketici Davranışı. (17. Basım). İstanbul: MediaCat Yayınları.
Orhan, A. (2010). Yerel değerlerin turizme dönüştürülmesinde coğrafi işaretlerin kullanımı: İzmit pişmaniyesi örneği. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 243–254.
Özdamar, K. (1997). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Özdamar, K. (2017). Ölçek Ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi IBM SPSS, IBM SPSS AMOS Ve MINTAB Uygulamalı. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
Özgür, D. (2011). Coğrafi işaretlerin korunması: Avrupa Birliği’ndeki hukuki çerçeve ve Türkiye uygulaması (Yayınlanmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No.280762).
Pallant, J. (2017). SPSS Kullanma Klavuzu SPSS İle Adım Adım Veri Analizi.(Çev. Sibel Balcı, Berat Ahi). Ankara: Anı Yayıncılık.
Pett, M. A., Lackey, N. R. ve Sullivan, J. J. (2003). Making Sense Of Factor Analysis. SagePress.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness of fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Schumacher, R. ve Lomax, R. (2004). A beginner’s guide to structual equation modeling. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Seçer, İ. (2015). Psikolojik Test Geliştirme Ve Uyarlama Süreci SPSS Ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
Suna, B. ve Uçuk, C. (2018). Coğrafi işaret ile tescil edilmiş ürüne sahip olmanın destinasyon pazarlamasına etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 100–118.
Şahin, A. ve Meral , Y. (2012). Türkiye'de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5 (2), 88–92.
Şencan, H. (2005). Sosyal Ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik Ve Geçerlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistic (4th. Ed.), Needman Heights. MA: Allyve Bacon.
Taşgın, A. ve Korucuk, M. (2018). Development of foreign language lesson satisfaction scale (FLSS): Validity and reliability study. Journal of Curriculum andTeaching, 7(2), 66-77.
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların Ölçülmesi Ve SPSS İle Veri Analizi (5. Basım). Ankara: Nobel Yayınevi.
Temiz, T. (2019). Konya örneğinde coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi turizmi açısından önemi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden edinilmiştir (Tez No.550903).
Teuber, R. (2011). Consumers' and producers' expectations towards geographical indications: Empirical evidence for a German case study. British Food Journal, 113 (7), 900–918.
Wang. Jve Wang. X. (2012). Structural Equation Modeling: Applications Using M Plus: Methods And Applications. West Susex: John Wiley ve Sons.
Watkins, M. W. (2000). Monte Carlo PCA For Paralel Analysis – Computer Software. State Collage, PA: Ed ve PsychAssociates.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, (46), 74-85.
Yıldırım, F. ve Naktiyok, S. (2017). The mediating role of organizational support in the effect of transformational leadership on employee empowerment. Polish Journal of Management Studies,16(1), 292-303.
Yurtseven, H. R., Kaya, O. ve Harman, S. (2010). Yavaş Hareketi. Ankara Detay Yayıncılık.