Borsa İstanbul ile Türkiye’nin Yüksek Dış Ticaret Hacmine Sahip Ülke Borsalarının Entegrasyonu: Rejim Kaymalı Eşbütünleşme Analizinden Bulgular
Amaç – Bu çalışmanın amacı, yapısal kırılmalar altında Türkiye’nin dış ticaretinde önemli yere sahip yedi ülke borsa endeksleri arasındaki uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin varlığını incelemektir. Yöntem – Ocak 2000-Mayıs 2019 dönemi için Türkiye ile yedi ülke borsa endeksleri arasındaki uzun dönemli ilişki iki yapısal kırılmaya izin veren Lee ve Strazicich (2003) birim kök testi ve Hatemi-J (2008) eşbütünleşme testi ile incelenmiştir. Bulgular – Dickey-Fuller (ADF;1981), Phillips-Perron (PP;1988) ile Lee ve Strazicich (2003) birim kök testi sonuçlarına göre serilerin bütünleşme dereceleri I(1) olarak belirlenmiştir. Hatemi-J (2008) yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi BIST100 ile DAX 30, FTSE 100, IMOEX, CAC 40 ve S&P 500 arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğunu, fakat FTMIB ve IBEX ile uzun dönemli bir ilişki bulunmadığını göstermektedir. Tartışma – Eşbütünleşme testi sonuçlarının BİST 100 ile incelenen borsaların (DAX 30, FTSE 100, IMOEX, CAC 40 ve S&P 500) beşi arasında farklı kırılma tarihleri için farklı ilişkilerin olduğu işaret etmesi, incelenen dönemde meydana gelen yapısal değişimlerin borsa endeksleri arasındaki ilişki üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca yatırımcılar uzun dönemli ilişki tespit edilemeyen borsa endekslerine yatırım yapıp, portföy çeşitlendirmesi yaparak risklerini azaltabileceklerdir.
(Integration of BIST and Stock Exchanges of Countries Having High Foreign Trade Volumes with Turkey: Empirical Evidence from Regime Shift Cointegration Analysis)
Purpose – The aim of this study is to examine the existence of a cointegration relationship under structural breaks, between Turkey and stock indices of seven countries that has a key impact over Turkey's foreign trade. Design/methodology/approach – Long term relationship between Turkey and the seven countries stock indexes for January 2000-May 2019 period is examined by Lee and Strazicich (2003) two structural breaks unit root test and Hatami-J (2008) cointegration test. Findings – According to Dickey-Fuller (ADF; 1981), Phillips-Perron (PP; 1988) and Lee and Strazicich (2003) unit root test results, the degree of integration of the series was determined as I(1). Hatemi-J (2008) cointegration test with two structural breaks shows that there is a long-term relationship between BIST100 and DAX 30, FTSE 100, IMOEX, CAC 40 and S&P 500, while there is no long-term relationship wtih FTMIB and IBEX 35. Discussion – The results of the cointegration test indicate that for different break periods there are different relationships between BIST 100 and five of the seven stock exchanges (DAX 30, FTSE 100, IMOEX, CAC 40 and S&P 500), this denotes that the structural changes occurring in the analysis period have an effect on the relationship between stock market indices. In addition, investors will be able to reduce their risks by investing in stock exchange indices which has not long term relationship (cointegration), in other words non-cointegrated instruments are suitable for portfolio diversification
___
- Bozoklu, Ş., ve Saydam, İ. (2010). BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun
Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi. Maliye Dergisi(159), 416-431.
- Boztosun, D., ve Çelik, T. (2011). Türkiye Borsasının Avrupa Borsaları ile Eşbütünleşme Analizi. Süleyman
Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 147-162.
- Çıtak, L., ve Gözbaşı, O. (2007). İMKB ile Önde Gelen Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Borsaları Arasındaki
Bütünleşmenin Temel Endeks ve Ana Sektör Endeksleri Temelinde Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 249-271.
- Dickey, David. A and Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with
a Unit Root, Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427–431.
- Dickey, D., ve Fuller, W. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root.
Econometrica, 49(4), 1057-1072.
- Engle, R. F. anda Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation,
and Testing, Applied Econometrics, 39(3), 107–135. doi:10.2307/1913236
- Gregory, A., ve Hansen, B. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts.
Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
- Hatemi-J, A. (2008). Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial
market integration. Empirical Economics, 35(3), 497–505. doi:10.1007/s00181-007-0175-9
- Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegrating Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control,
12(2–3), 231–254.
- Johansen, S. and Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration — With
Applications To the Demand for Money, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169–210.
- Kaya, T. (2016). 2008 Küresel Ekonomik Kriz Sonrası BIST ve Dünya Borsaları İlişkisi: Kriz İlişkileri Etkiledi
mi?. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(618), 9-30.
- Kocabıyık, T., ve Kalaycı, Ş. (2014). Borsalar Arasında Etkileşim: G-8 Ülkeleri ve Türkiye Üzerine Ampirik Bir
Araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(594), 37-56.
- Korkmaz, T., Zaman, S., ve Çevik, E. (2008). Türkiye'nin Avrupa Birliği ve Yüksek Dış Ticaret Hacmine Sahip
Ülke Borsaları ile Entegrasyon İlişkisi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 19-44.
- Korkmaz, T., Zaman, S., ve Çevik, E. (2009). İMKB ile Uluslararası Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki
Entegrasyon İlişkisinin Yapısal Kırılma Testleri İle Analizi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi(17), 40-71.
- Lee, J. and Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks.
The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082–1089.
- Mandacı, P., ve Taşkın, D. (2005). AB'ye Uyum Sürecinde İMKB'nin AB Piyasaları ile Karşılaştırılması.
Muhasebe ve Finansman Dergisi(26), 127-137.
- Onay, C. (2006). A Co-integration Analysis Approach to European Union Integration: The Case of Acceding
and Candidate Countries. European Integration Online Papers, 1-11. http://eiop.or.at/eiop/pdf/2006-
007.pdf adresinden alındı
- Özşahin, Ş. (2017). Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Menkul Kıymetler Borsalarının Entegrasyonu: Türkiye
ve BRICS Ülkeleri Üzerine Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş-bütünleşme Analizi. Yönetim ve Ekonomi: Celal
Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 601-619.
- Öztürk, H. (2018). BIST 30 Endeksi ile MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar Endeksinin Küresel Kriz Öncesi ve
Sonrası Eşbütünleşme Analizi. Business and Economics Research Review Journal, 9(1), 109-121.
- Phillips, P.C.B. and P. Perron (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2),
335-346.
- Polat, M. ve Gemici, E. (2017). Analysis of the Relationship Between BİST And BRICS Stock Markets in Terms
of Portfolio Diversification: Cointegration Analysis With ARDL Boundary Test. Journal of Economics,
Finance and Accounting, 4(4), 393-403.
- Schmidt, P., & Phillips, P. (1992). LM Tests For a Unit Root in the Presence of Deterministic Trends. Oxford
Bulletin of Economics and Statistics, 54(3), 257-287.
- Sevüktekin, M., ve Nargeleçekenler, M. (2008). Türkiye ve Amerika'daki Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki
Dinamik İlişkinin Belirlenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45(520), 15-22.
- TÜİK. (2019). Dış Ticaret İstatistikleri. Ağustos 18, 2019 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu:
http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 adresinden alındı
Vuran, B. (2010). IMKB 100 Endeksinin Uluslararası Hisse Senedi Endeksleri ile İlişkisinin Eşbütünleşim
Analizi ile Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 154-168.
- Yağlı, İ. (2016). Uluslararası Portföy Çeşitlendirmesi Kapsamında ABD ile BRICS ve Türkiye Hisse Senedi
Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analizi, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi,
1(1–2), 13–22.
- Yılancı, V. (2009). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye İçin İşsizlik Histerisinin Sınanması. Doğuş Üniversitesi
Dergisi, 2(10), 324–335. doi:10.31671/dogus.2019.195
- Yılancı, V., ve Öztürk, Z. (2010). Türkiye ile en Büyük Beş Ticaret Ortağının Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki
Entegrasyon İlişksinin Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(36), 261-279.